اگر آمریکا پس از زمان تعیین‌شده، از سرزمین عراق خارج نشود، حق دفاع مشروع برای دولت عراق متصور است

استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه علامه‌ طباطبائی گفت: اگر آمریکا پس از زمان تعیین‌شده مجلس عراق، از سرزمین آنان خارج نشود، حق دفاع مشروع برای دولت عراق متصور است.

به گزارش عطنا و به نقل از آنا، هیبت‌الله نژندی‌منش، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در تشریح اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی در خاک عراق بیان کرد: تا پیش از تصویب مجلس عراق بر اخراج نیروهایی آمریکایی از خاکشان، حضور آمریکا در عراق برحسب توافقنامه فی‌مابین طرفین بود؛ اما دقیقاً ماده سه همان توافقنامه نیز تأکید می‌کرد هرگونه عملیات نظامی نیروهای آمریکایی در عراق باید با هماهنگی و موافقت دولت عراق باشد؛ درحالی‌که صراحت اظهارات مقامات عراق نسبت به اقدام خودسرانه آمریکا، نشان داد که اقدام نظامی ایشان در ترور شهید سپهبد سلیمانی نقض اساسی موافقتنامه بوده است.

اگر بخواهیم سراغ ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل برویم به جایی نمی‌رسیم

وی افزود: حتی اگر نقض توافقنامه را از نگاه خود عراقی‌ها و بطور موسّع تفسیر به خروج آمریکا از موافقتنامه کنیم، چه بسا می‌تواند از سوی آنان به عنوان «تجاوز» علیه خاکشان هم مطرح شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌ طباطبائی اضافه کرد: دولت عراق می‌تواند در محاکم بین‌المللی مسئولیت بین‌المللی آمریکا را مطرح کند. همچنانکه مجلس عراق خروج فوری نیروهای آمریکایی را در واکنش به نقض معاهده فی‌مابین خواسته است. از طرفی می‌توان سپهبد سلیمانی را میهمان رسمی دولت عراق دانست و محاکمه عوامل این ترور را از آنان درخواست کرد.

نژندی‌منش ابراز داشت: اگر بخواهیم سراغ ظرفیت‌های حقوق بین‌الملل برویم به جایی نمی‌رسیم؛ چون متأسفانه قوانین بین‌المللی طوری تنظیم شده که منافع دول قدرتمند را تأمین می‌کند.

مترجم کتاب «شرح منشور ملل متحد» گفت: همچنانکه در این خلأها آمریکا امروز فلان جا را می‌زند و با قلدری می‌گوید که کسی نمی‌تواند ما را بازخواست کند.

اگر ترور را حمله مسلحانه به کشور بدانیم، منشور می‌تواند اجازه دفاع مشروع می‌دهد

وی درباره اقدامات پیش‌‎بینی شده برای ایران نسبت به این عملیات تروریستی گفت: این قضیه را باید به‌درستی بررسی کرد. چه بسا می‌توانیم به شکل غیرنظامی، تنگه هرمز را روی کشتی‌های آمریکایی یا آن‌هایی را که ورود و خروجشان به سمت آمریکاست ببندیم. این اقدام را نیز واکنشی به نقض تعهد بین‌المللی ازسوی آمریکا بدانیم تا او را وادار به جبران خسارت کنیم. این البته یک عمل متقابل غیرنظامی است.

وی نسبت به اقدام نظامی ایران مطابق با حقوق بین‌الملل نیز عنوان کرد: اقدام نظامی را باید با احتیاط پیش برد؛ همچنانکه شروط فوریت، ضرورت و تناسب را باید سنجید. باید مطالعه کرد که آیا حمله به مقام نظامی ایران را می‌توان نه‌بعنوان یک فرد، بلکه در مقام یک بخش از حاکمیت بدانیم؟ یعنی در مقام تحلیل آن بنشینیم و چه بسا آن را در مقام کل کشور بدانیم که مورد تعرض قرار گرفته است.

نژندی‌منش گفت: اگر چنین چیزی مورد توافق باشد و پذیرفته شود، این امر را می‌توان یک حمله مسلحانه به ما دانست که نهایتاً ماده ۵۱ منشور نیز اجازه دفاع مشروع را به ما می‌دهد. به هرحال این نظر نیاز به تحلیل و بررسی دارد.

حق دفاع مشروع عراق می‌تواند عملیاتی شود

این مدرس حقوق بین‌الملل خاطرنشان کرد: در عین اینکه اگر حاکمیت عراق، بر عملیات منجر به شهادت سپهبد سلیمانی و همراهانشان به عنوان تجاوز به سرزمینشان تصریح کند، خود عراق می‌تواند با درخواست از ایران، وارد دفاع مشروع جمعی شود.

نژندی‌منش ضمن اشاره به مصوبه مجلس عراق مبنی بر خروج آمریکایی‌ها از کشورشان، تأکید کرد: اگر آمریکا پس از زمان تعیین‌شده، از سرزمین عراق خارج نشود، حق دفاع مشروع برای دولت عراق متصور است و دولت عراق چه بسا با درخواست از ایران، این حق را نیز برای ایران در امر دفاع مشروع ایجاد می‌کند.

وی در عین حال خاطرنشان ساخت: در واقع این اقدام خود تجاوز است. در عین حال می‌تواند جنایت تجاوز هم باشد؛ اما چون ایران، عراق و آمریکا هیچکدام طرف اساسنامه روم نیستند، بنابراین دیوان بین‌المللی کیفری نمی‎تواند به این اقدام تروریستی ورود کند. ارجاع به شورای امنیت هم متأسفانه با وتوی آمریکا مواجه می‌شود پس به‌راحتی قابلیت ارجاع و تاثیرگذاری ندارد.

موضوع را به دادگاه‌های خود آمریکا هم ببریم

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی همچنین متذکر شد: اگر بپذیریم که توئیت می‌تواند به‌عنوان ابزار رسمی اظهارات مقامات باشد، همین نوشته‌های صریح، در کنار اظهارات ترامپ، به واقع واکنش رسمی از سوی آمریکاست؛ بنابراین این تهدید به جنگ‌کردن‌ها از سوی او، دقیقاً نقض صریح بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد است.

نژندی‌منش اذعان کرد: ما می‎توانیم حتی این موضوع را در یک طرح بین‌المللی در خود دادگاه‌های آمریکا علیه آمر، مباشر و معاونان طرح دعوا کنیم تا مسئله را علنی‌تر سازیم.