زندگی با طعم خوابگاه/ ایام خوش دانشجویی

خوابگاه ها یا سراهای دانشجویی مکانی هستند که دانشجویان بخشی از دوران زندگی دانشجویی خود را در آن می گذرانند.

به گزارش عطنا، دانشگاه علامه طباطبائی یکی از دانشگاه های شاخص در ارائه خدمات دانشجویی از جمله تغذیه و خوابگاه ها است. هر ساله با پایان سال تحصیلی خوابگاه ها که تخلیه می شوند تعمیرات و بازسازی این مکان ها آغاز می شود که خوابگاه های این دانشگاه هم از این قضیه مستثنی نیستند.

با پایان تابستان و فرا رسیدن سال تحصیلی جدید، کم کم دانشجویان به خوابگاه ها و اتاق های خود برگشته اند. به همین دلیل خبرنگار عطنا سری به خوابگاه های این دانشگاه زده است و با چندی از دانشجویان که به تازگی به خوابگاه برگشته اند به گفت و گو نشسته است.

خوابگاه شهید همت از بزرگترین خوابگاه های پسرانۀ این دانشگاه است که تابستان امسال تعمیرات اساسی را داشته است. دانشجویی که روز گذشته به خوابگاه برگشته است می گوید: «روزی که به خوابگاه مراجعه کردم تعمیرات زیادی صورت گرفته بود که خوشحال کننده بود. سال های گذشته اتاق ها و راهروها از لحاظ روشنایی و نوردهی مناسب نبودند، خوشبختانه امسال این مورد اصلاح شده است.»

این دانشجو که خود را امیرحسین معرفی می کند، می گوید دانشجوی رشته روان شناسی است و معتقد است که باید شرایط محل استراحت دانشجویان از لحاظ رفاهی و روانی مناسب باشد تا دانشجو بتواند علاوه بر استراحت در خوابگاه، مطالعه و فعالیت های فرهنگی هم داشته باشد.

هم اتاقی امیرحسین که اهل تبریز است، می گوید: «امسال البته تشک های نویی هم داده شده که جنس خوبی دارند و نیازی نیست از تشک های سال های گذشته استفاده کنیم.»

از این اتاق که بیرون می روم، داخل راهرو می شوم؛ بوی رنگ آمیزی دیوارها و راهروها نشان می دهد که به تازگی رنگ شده اند، در حال قدم زدن هستم که دانشجویی صدایم می زند و داخل آشپزخانه می شود. دنبال صدا می روم. پسری با شلوارکی بلند مشغول درست کردن نهار است. سیب زمینی های خلال شده را داخل ماهی تابه می ریزد و شروع می کند حرف زدن. به کاشی های آشپزخانه اشاره می کند و می گوید: «می بینی؟ کاشی هارو هم عوض کردن! سال قبل اینطور نبود. همین روشویی ها هم نو هستن. اما خوب بعضی از روشویی ها هنوز کارشون تموم نشده اونارو هم نصب کنن خوب میشه.»

او که با قاشقی زهوار در رفته سیب زمینی ها را هم می زند، ادامه می دهد: «کلاً به نظر من خوابگاه داری سخته. باید همزمان چند هزار نفر رو راضی نگه داشت! چند هزار نفری که هر کدوم از یه شهر و فرهنگ و استانی هستن. ما که راضی هستیم دستشون درد نکنه.»

این را می گوید و تعارف می زند.

بفرما نهار در خدمت باشیم؟

تشکر می کنم و داخل محوطه می شوم. سولۀ ورزشی خوابگاه حس کنجکاویم را بر می انگیزد. دانشجویی که تازه از شهرستان رسیده است، آمده که وسایلش را تحویل بگیرد.

داخل سوله ورزشی می شوم، انبوهی از وسایل های دانشجویان را می بینم که هر یک در گوشه ای جا خوش کرده اند و منتظرند در اتاق های دانشجویان قرار بگیرند.

با علیرضا که وسایل خود را تحویل گرفته است تا اتاقش همراه می شوم.

می گوید: «امسال اتاق چهار نفره گرفتم. هم اتاقی هایم هم دوستان سال گذشته ام هستند. هم رشته ای نیستیم اما خیلی رفیقیم و تقریباً همیشه با هم هستیم.»

او که چشمش به سرویس های بهداشتی نونوار خوابگاه افتاده، می گوید: «سال های گذشته این سرویس ها وضعیت مناسبی نداشتند و وضعیت فاضلاب ها هم خوب نبود، گویا امسال تعمیر شده اند.»

علیرضا که دانشجوی رشتۀ حقوق است، با کلیدی که از سرپرستی خوابگاه تحویل گرفته است، درِ اتاق را باز می کند. گویا اولین عضو اتاق است که به خوابگاه رسیده است. دو گونی و کیسه بزرگی که تحویل گرفته را زمین می گذارد و شروع می کند به خاطره گفتن: «به نظر من خوابگاه کلاً جای کسب تجربه‌س! اینجا دوست پیدا می کنی. با فرهنگ های دیگه آشنا می شی. یاد می گیری مستقل باشی و روی پای خودت وایسی و مهمتر از همه فیفا بازی کنی!»

علیرضا که در حال صحبت کردن است، یکی از دوستانش صدای ما را شنیده است و به جمع ما می پیوندد. اشاره ای به پنجره های اتاق می کند و می گوید: پنجره هارو هم عوض کردن. «پی.وی.سی» شدن همشون.»

علیرضا که به این مورد توجه نکرده بود، لبخندی می زند و می گوید: «از شر سَر و صداهای آزادراه راحت شدیم.»

با این دو دانشجوی ساکن خوابگاه که مشغول صحبت کردن هستم، صدایی توجه من را به سوی خودش جلب می کند.

دانشجویی گویا از شرایط راضی نیست. دلیلش را که می پرسم، می گوید قرار بود به همۀ اتاق ها فرش بدهند، ولی به همۀ اتاق ها فرش نرسیده و به اتاق ما موکت دادند.

او که چند روزیست در خوابگاه ساکن شده ادامه می دهد: «با مسئولان دربارۀ فرش ها هم صحبت کردیم، حالا قول دادن که نهایتاً هفتۀ آینده فرش بیارن برامون.»

مصطفی که دانشجوی مدیریت است، پیراهنش را از گوشۀ تخت آویزان می کند و ادامه می دهد: «خدایی خوابگاه های علامه از خیلی از دانشگاه های دیگه بهتره، ولی خیلی دانشجوهای ساکن توش زیادن. دانشگاه باید فکری بکنه برای این کار. خوابگاه ها دیگه ظرفیت ندارن.»

او که مشغول روشن کردن لپ تاپش است، ادامه می دهد: «به نظر من باید به اندازه ظرفیت خوابگاه ها دانشجو بگیرن. چون اگه تعداد دانشجوها از ظرفیت خوابگاه ها بیشتر بشه کار خیلی سخت میشه.»

او که مشغول مرور پایان‌نامه‌اش می شود، سری به بیرون از اتاق می زنم، دانشجوها تک تک از راه می رسند و همدیگر را بغل می کنند.

به حیاط خوابگاه برمیگردم. دانشجویی که از دور، دوربین من را دیده است، فریاد می زند، خبرنگاری؟

بله

از کجا اومدی؟

عطنا

خوب از ما هم عکس بگیر

یکی دو عکس از او که تازه به خوابگاه رسیده است، می گیرم. هوا به تاریکی روی آورده است و دانشجویان با قابلمه های کوچشان راهی رستوران خوابگاه هستند.

از خوابگاه بیرون می روم و دائم به این فکر می کنم که هرکدام از این دانشجویان در سال های نه چندان دور، وزیر، وکیل، استاد و معلمی خواهند شد که از این روزها به خوبی یاد خواهند کرد.

خوابگاه شهید مطهری، مقصد بعدی برای تهیه این گزارش است. این خوابگاه پسرانه در خیابان کریم خان زند، خیابان به آفرین و در مساحتی حدود 1هزار و 737 متر مربع بنا شده است. بنا به گفتۀ دانشجویان این خوابگاه در سال های گذشته مشکلاتی داشته که گویا امسال تابستان این مکان هم بازسازی و تعمیر شده است.

کارت شناساییم را که نشان مسئول خوابگاه می دهم از او می خواهم چند ساعتی در میان دانشجویان این خوابگاه که تازگی از شهرستان برگشته اند، باشم.

محمد که دانشجوی اقتصاد است، من را به اتاق خودشان دعوت می کند. او اهل کرمانشاه است، شیرینی شهر خود را تعارف می کند و می گوید: «این خوابگاه را به دانشجویان شبانه اختصاص داده اند. دانشجوهای شبانه هزینه های خوابگاه را تمام و کمال پرداخت می کنند، اما در خیلی از موارد از دانشجوهای روزانه کمتر مورد توجه قرار می گیرند.»

محمد ادامه می دهد: «به عنوان مثال به ما دانشجوهای شبانه، ارزاق (صبحانه دانشجویی) تعلق نمی گیرد و این به نظر من نوعی تبعیض است که باید مسئولان فکری برای این کار بکنند.»

محمد که در حال صحبت کردن است، دوستش سخنانش را قطع می کند و می گوید: «امسال شنیدیم برای این خوابگاه نمی خوان سرویس بذارن. اگه اینطور باشه خیلی بد میشه. دانشجوهایی که کلی هزینه درس و دانشگاه میدن باید برای رفتن به دانشکده‌هاشون هم باید کلی کرایه تاکسی بدن. سرویس برای دانشجوها خیلی حیاتیه.»

او که از این قضیه ناراحت است من را به سالن ورزشی خوابگاه دعوت می کند و ادامه می دهد: «سالن ورزشی که توی خوابگاه هست، برای فعالیت های ورزشی دانشجوها خوبه ولی باید امکاناتش رو بیشتر کنن. اگه میشه به مسئولان این رو هم بگید. دانشجو که نباید فقط درس بخونه. باید ورزش کنه، تفریح کنه، کار فرهنگی کنه و...»

از این دانشجو که خیلی هم خوش سخن است، خداحافظی می کنم و به راهرو طبقه دوم می روم. از پنجره به بیرون خوابگاه نگاهی می اندازم. گویا تغییراتی در نمای ساختمان صورت گرفته است. یکی از دانشجویان که در حال رد شدن است، می گوید: «پارسال یه بخشی از نمای ساختمان در حال ریزش بود. خدا رحم کرد اتفاقی نیفتاد. شنیدیم امسال تابستون نمای ساختمون رو محکم کاری کردن. مخصوصاً این قسمت سمت خیابون به آفرین که تردد هم داره. اگه این سنگا میوفتادن رو سر کسی، خیلی بد می شد.»

این دانشجو این را می گوید، لبخندی می زند و می رود.

من هم همراه او از پله ها پایین می روم و کنجکاو می شوم، سری به خوابگاه های دخترانه این دانشگاه هم بزنم.

مجتمع خوابگاهی شهید سلامت نام بزرگترین خوابگاه دخترانه این دانشگاه است. این مجتمع که در منطقه سعادت آباد تهران واقع شده، حدود 8هزار و 100 مترمربع مساحت دارد. نمازخانه، اتاق تلویزیون، سالن ورزشی، سالن مطالعه، اتاق مشاوره، اتاق فرهنگی و... از دیگر امکانات این مجتمع خوابگاهی است.

یکی از دانشجویان ساکن این خوابگاه که دانشجوی رشته مشاوره است می گوید: «این خوابگاه، امکانات خوبی داره، ولی خیلی شلوغه. به نظر من باید دانشجوهاشو بین خوابگاه های دیگه توزیع کنن.

مریم که خود دانشجوی رشته مشاوره است از وجود اتاق مشاوره در این خوابگاه خوشحال است و ادامه می دهد: «اتاق مشاوره باعث میشه دانشجوها وقتایی که دچار مشکل روحی و روانی میشن یه پناهگاهی داشته باشن. خیلی وقتا دانشجوها مشکلی براشون پیش میاد که شاید نخوان پیش کسی مطرحش کنن و به اینجا مراجعه می کنن.»

از او در مورد تعمیرات و بازسازی هایی که در ایام تابستان در این خوابگاه صورت گرفته می پرسم، سرش را تکان می دهد و می گوید در این زمینه اطلاعی ندارم، خداحافظی می کند و می رود.

به دو دانشجوی دختری که روی صندلی داخل حیاط خوابگاه نشسته اند، ملحق می شوم. هر دو تازه از شهرستان به خوابگاه آمده اند و یک راست خاطرات سه ماهه تابستان را برای هم تعریف می کنند.

یکی از آنها که خودش را دانشجوی ادبیات فارسی معرفی می کند، می گوید: «در مورد تعمیرات خوابگاه، اطلاعی ندارم ولی اونطوری که شنیدم سیستم فاضلاب اینجارو درست کردن. قبلاً این فاضلاب خوابگاه خیلی مشکل داشت و دانشجوها اذیت می‌شدن. ان شاءالله که درست شده باشه!» او این جملات را می گوید و شروع می کنند به ادامه خاطره گفتن از ایام تابستان.

سری به داخل اتاق های این خوابگاه می زنم. این مجتمع خوابگاهی چند بلوک دارد و هر یک اختصاص به جمعی از دانشجویان دارد.

دانشجویان ارشد و دکتری هم در بلوک هایی اسکان داده شده اند. دانشجویی که رشته ارتباطات است معتقد است محیط اسکان دانشجویان ارشد و دکتری چون اغلب دارای پایان نامه و رساله هستن باید کاملاً آرام و ساکت باشد تا دانشجویان بتوانند در آرامش پایان نامه و رساله بنویسند.

او که در نیمه های نوشتن پایان‌نامه‌اش است، ادامه می دهد: خوابگاه به نوعی خانه دوم دانشجویان است و باید محیطی آرام و بدون دغدغه برای دانشجو باشد. دانشجویان نباید وقت و انرژی خود را صرف حواشی کنند و باید بیشتر تمرکزشان بر درس و تحصیلشان باشد.

او که اهل شمال کشور است می گوید: «اتاق ها باید تمیز باشند، حمام ها، سرویس های بهداشتی، امکانات رفاهی و فرهنگی باشد تا دانشجو بدون دغدغه به تحصیلش بپردازد.»

او این جمله را می گوید و می رود: «درس و تحصیل که تمام بشه، تازه سختی ها برای پیدا کردن کار شروع میشه، خدا خودش کمک کنه.»

از پله های این خوابگاه پایین می آیم، بوی خوش قورمه سبزی در راهرو پیچیده است. از خوابگاه بیرون می آیم، دسته دسته دانشجویان هستند که وارد می شوند و همدیگر را در آغوش می گیرند.

برخی از سوالات و دغدغه های دانشجویان ذهنم را درگیر خود کرده اند. به همین دلیل روز بعد، سری به معاونت دانشجویی این دانشگاه که متولی و مسئول خوابگاه ها و مسائل دانشجویان دانشگاه است، می زنم. غلامرضا لطیفی، معاون دانشجویی این دانشگاه با روی باز پذیرای ما بود و در این باره گفت: «این معاونت و شخص بنده همیشه پذیرای نقطه نظرات و پیشنهادهای دانشجویان هستم و به همین منظور روزهای یکشنبه از ساعت 10 صبح به بعد با دانشجویان ملاقات حضوری داریم.»

او دربارۀ تعمیرات و بازسازی های صورت گرفته در خوابگاه ها در تابستان امسال گفت: «با توجه به بودجه ای که در نظام بودجه ای در نظر گرفته شده است و محدودیت هایی که امسال در کشورمان با آن روبه رو هستیم، دانشگاه علامه طباطبائی به اولویت‌بندی بین خوابگاه های موجود پرداخت. با بررسی های انجام شده پی بردیم که خوابگاه شهید همت به تعمیرات زیادی نیازمند است و با وقت اندک باید این نوسازی را انجام دهیم. در این خوابگاه، کل سیستم تاسیسات نوسازی شد، پنجره های این خوابگاه بازسازی شد، سیستم روشنایی به سیستم ال.ای.دی تغییر کرد، دیوارها رنگ شدند و کل خوابگاه مفروش شد و موکت ها برداشته شد. همچنین خیلی از تخت ها و تشک ها نو شدند و سم پاشی کامل نیز انجام شد. فضای بیرونی خوابگاه با همکاری شهرداری آسفالت شد و آشپزخانه این خوابگاه بازسازی شد. ما با امکانات حداقلی و بودجۀ محدود این خوابگاه را تعمیر کردیم تا آسایش دانشجویان فراهم شود.»

لطیفی که خود استاد دانشکدۀ علوم اجتماعی این دانشگاه است، ادامه می دهد: «در دو خوابگاه شهید مطهری و شهید همت، زمین چمن مصنوعی نصب شده است. خوابگاه شهد مطهری مراحل آخرش را می گذراند و خوابگاه شهید همت هم در مرحلۀ اجرا است. در خوابگاه شهید سلامت نیز سیستم فاضلاب بازسازی شده است. در خوابگاه های دیگر هم با توجه به بودجه و نیازهایی که داشتند تعمیراتی انجام شده است.»

از لطیفی دربارۀ صحبت های دانشجویان مبنی بر گران شدن هزینه خوابگاه ها و حذف سرویس های ایاب و ذهاب برای دانشجویان نوبت دوم سوال کردیم و او گفت: «سیستم دانشگاهی ما به دو صورت شبانه و روزانه تعریف شده است. دانشجویان شبانه طبق قانون و آنچه که در دفترچه زمان ثبت نام کنکور آمده است، هزینه هایی را باید پرداخت کنند و البته خدماتی هم که می گیرند نسبت به دانشجویان روزانه متفاوت خواهد بود.» سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، اجاره خوابگاه های خودگران را با 14درصد افزایش قیمت نسبت به پارسال به ما پیشنهاد دادند، اما ما برای رفاه دانشجویان  فقط 10درصد آن را افزایش داده ایم.»

معاون دانشجویی دانشگاه علامه طباطبائی اظهار می کند: «منوی غذایی دانشجویان شبانه و روزانه یکسان است و ما فرقی بین هزینه هایی که برای نهار پرداخت می شود هم نگذاشته‌ایم. در مورد شام هم طبق قانون سازمان امور دانشجویان ما تعهدی برای ارائه وعده شام به دانشجویان شبانه نداریم، اما از آنجایی که این عزیزان هم مانند فرزندان خود ما هستند و ما در قبال آنها دارای مسئولیت هستیم، وعدۀ شام هم با هزینۀ کمی بالاتر از دانشجویان روزانه، برای آنها هم فراهم کرده ایم.

لطیفی در مورد وعده صبحانه دانشجویان شبانه هم افزود: «متاسفانه به دلیل محدودیت های مالی و علیرغم میل باطنی ما و بر اساس قانون سازمان امور دانشجویان وزارت علوم، به این دانشجویان عزیز، وعدۀ صبحانه(ارزاق دانشجویی) تعلق نمی گیرد.»

او در پایان می گوید: «در بحث ایاب و ذهاب هم ما نسبت به دانشجویان شبانه تعهدی نداریم ولی با توجه به درخواست ها و نیازهای دانشجویان، سرویس برای این گروه از دانشجویان هم برقرار شده است. دانشجویان باید بدانند، رشته ای را که انتخاب می کند بین کد روزانه و شبانه تفاوت هایی وجود دارد. این را قانون در نظر گرفته است و دانشگاه هم طبق این موازین و چارچوب ها قدم برمی دارد چرا که دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان یکی از دانشگاه های واقع در زیر مجموعۀ وزارت علوم است و تابع مقررات سازمان امور دانشجویان است.»

کم کم صدای اذان ظهر به گوش می رسد. با دکتر لطیفی خداحافظی می کنم و از ساختمان معاونت دانشجویی بیرون می آیم. در راه به این فکر می کنم که چقدر مسائل و مشکلات اقتصادی کشور می تواند برای دانشجویان و این قشر فرهیخته مشکل ساز باشد و این نیازمند توجه ویژۀ مسئولان و مدیران ارشد کشور است که با نگاه دیگری به دانشجویان به عنوان آینده سازان این کشور نگاه کنند.