فرایند تحول باید از طرح درس تا اشتغال‌پذیری و کارآفرینی باشد/ فعالیت‌های فوق‌برنامه، مشوّق کارآفرینی هستند

همایش گرامیداشت مقام استاد دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

به گزارش عطنا، طایی، رئیس دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در این مراسم در سخنانی گفت: از اینکه به من فرصتی داده شده است تا راجع به داستان زندگی خود با شما صحبت کنم، خیلی خوشحال هستم.

او ادامه داد: عنوان بحث من «فرایند تحول از طرح درس تا اشتغال پذیری و کارآفرینی» است. در یکی از سال های خوب زندگی یعنی سال 68 اولین فرزند من به دنیا آمد. در دهۀ اول اسفند ماه از پایان نامه ارشد خود دفاع کردم. در دهۀ دوم اسفند همان سال به عنوان هیئت علمی پژوهشی به استخدام وزارت علوم درآمدم. این سه اتفاق مبارک در سال 68 اتفاق افتاد.

طایی گفت: زمانی که می خواستند ماموریت شغلی من را تعریف کنند، گذاره ای که در محضر شما است را برای من نوشته بودند. یک جوان 28 ساله که خدمت قائم مقام وزیر رفت. از قول وزیر محترم فرهنگ آموزش عالی وقت علوم و فناوری فعلی، این وظایف را برای من تعریف کردند و گفتند که تو در حوزۀ بازار کار و اشتغال کار کرده ای. کار تو دستکاری و کنترل ورودی های نظام آموزشی به گونه ای که خروجی آینده این نظام تا حد امکان به لحاظ کمیت، کیفیت و تنوع با تقاضای بازار کار مطابق و بدان نزدیک باشد. من خیلی خوشحال شدم که این را به من گفتند و هم اینکه به من گفته بودند که این خیلی مهم است.

رئیس دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی افزود: وقتی که آن جلسه تمام شد و از ساختمان وزارت علوم خارج شدم، حس کردم حدود دو ساعت دور ساختمان وزارتخانه می گشتم. به دلیل این مسئولیت به سماع آمده بودم و گیج بودم که این کار سخت را چطور انجام دهم.

وی تصریح کرد: بعد از 20 ماه اگر اشتباه نکنم، اولین کار پژوهشی خود را تحت عنوان تراز نیروی انسانی متخصص در برنامه اول توسعه 68 تا 73 تدوین و ارائه کردم و خیلی هم مورد لطف قرار گرفتم. از آن طرح پژوهشی به بعد حس کردم که زندگی شغلی من یک ورق تحول آمیزی خورد و خداوند حکیم را به خاطر این نعمت بسیار سپاسگزارم.

او در ادامه اظهار کرد: از برنامه ریزی منابع انسانی، تحلیل وضع موجود، پیش بینی عرضه و تقاضا شروع کردم. بعد سراغ برنامه ریزی آموزشی آمدیم. پیش بینی در روندهای آموزشی و تشخیص نیازهای تخصصی بازار کار و تبدیل آن به دوره های آموزشی و همچنین با استفاده از برنامه ریزی درسی و تبدیل آن به محتوای سر فصل دروس و سپس طرح های درسی باید به تعیین اهداف آموزشی نایل شوند.

طایی گفت: همۀ شما می دانید برنامه درسی «قلب مرکز دانشگاهی» است. همه ما را به غیر اثربخش بودن آموزش متهم می کنند. همه به ما می گویند شما مشغول فرآیندی به نام تحصیل بی حاصل هستید. انتقاد می کنند. ما صرفاً از طریق تحولی که در برنامه درسی و همه ارکانش می توانیم ایجاد کنیم، می توانیم به این انتقادها پاسخ دهیم و مسئله را حل کنیم.

این عضو هیئت علمی دانشکدۀ اقتصاد تاکید کرد: برنامه درسی انواعی دارد که شما از آن اطلاع دارید. برنامه درسی صریح، همان کاری است که ما سر کلاس می کنیم، برنامه درسی ضمنی، برنامه درسی حذف شده و فعالیت های فوق برنامه. همۀ اینها مهم هستند. به هر حال برنامه درسی رسمی یا صریح موضوعاتی است که آموزش می دهیم.

او خاطرنشان کرد: یک برنامه آموزشی پنهان داریم که درس ها، ارزش ها و دیدگاه های غیر مدون است که هم ما به دانشجویان ارائه می دهیم و هم دانشجویان از یکدیگر فرا می گیرند. برخی می گویند زنگ تفریح، بخش مهمی از برنامه درسی پنهان است. برنامه ریزی درسی پنهان چیزی است که به صورت غیرمستقیم است. برنامه درسی پوچ هم وجود دارد.

او در ادامه افزود: آنجا به هر صورت به دلیل مسائل سیاسی، به دلیل مسائل عقیدتی، به لحاظ مسائل فرهنگی یا مناطق غیرسوال خیز از منظر دانشجویان که حذف می شود و نمی خوانند. برنامه درسی حذف شده حُسنش در غیابش است. ولی به هر حال وجود دارد.

طایی گفت: حضار محترم، جان کلام اینجاست، یک چیزی به نام فعالیت های فوق برنامه وجود دارد. این کاتالیزور برنامه های قبلی است. بعد از این به سرفصل دروس می رسیم. سرفصل دروس یک سند آموزشی است که اطلاعات آن درس خاص را در بر می گیرد. هفت عنصر اساسی هم دارد که شما اطلاع دارید. سر فصل دروس و برنامه درسی تفاوت دارند. اگر بگویید دانشگاه کارآفرین از کجا شروع می شود؟ من مفهوم دانشگاه کارآفرین را می فهمم، اما می گویم همه چیز از کلاس های درسی ما و با این طرح درس شروع می شود.

 او ادامه داد: حدود 30 سال گذشت تا به اینجا برسم. یعنی از زمانی که به سمت دانشگاهی راه پیدا کردم. روی این قضیه ایستادم و پافشاری کردم. توضیح مفصل آموزگار از دورۀ آموزش یا مسیر یادگیری است. بستگی به ترجیحات معلم دارد. هدف و رسیدن به اهداف را می گوییم. در این زمینه کارگاه آموزشی تشکیل دادیم و به لطف مقامات ارشد دانشگاه کارگاه آموزشی  داشتم و این را توضیح دادم. یک بار مرور کنیم از طرح درس تا اشتغال پذیری و کارآفرینی که بسیار پر اهمیت است. از برنامه درسی شروع می شود، سپس سرفصل موضوعات، سپس برنامه درسی، سپس برنامه آموزشی و... .

رئیس دانشکدۀ اقتصاد اظهار کرد: این هرمی که از این فرآیند تحولی که از برنامه درسی شروع می شود و به کارآفرینی ختم می شود یک دیواره آتش دارد. مواظب آن باشید. به همین دلیل هم است که می گویم، طرح درس مهم هست. به همین دلیل است که می گویم این فرآیند تکاملی یک دیواره آتش به اسم یادگیری زائد دارد. مواظب باشید در این فرآیند موارد زائد نیاید.

وی گفت: همۀ تلاش یک استاد در گروه آموزشی، در شورای آموزشی پژوهشی دانشکده، در معاونت آموزشی دانشگاه و در شورای دانشگاه باید این باشد که مراقب باشد مواد زائد، آن فرآیند را تحت تاثیر قرار ندهد. این فرآیند توسط جزئی از برنامه درسی که به آن  فعالیت های فوق برنامه می گوییم تزریق می شود. ما در دانشگاه های خود این را کم داریم. این فعالیت های فوق برنامه بسیار پر اهمیت است. یادگیری زائد نوعی یادگیری است که علی رغم اینکه فراگیران زمان زیادی را صرف فرآیند یادگیری می کنند و موسسات، هزینه های زیادی را صرف می کنند، فاقد کاربرد بوده و فراگیران از آن احساس رضایت نمی کنند و نمی توانند در محیط کار یا اجتماع از دانش خود استفاده کنند، چرا که اشتغال پذیری یعنی مجموعه ای از ویژگی های مهارتی، دانشی و فردی که احتمال یافتن شغل و موفقیت و پایداری فرد دانش آموخته را در شغل مورد نظر افزایش دهد.

طایی در ادامه بیان کرد: فعالیت های فوق برنامه نه تنها باعث افزایش یادگیری می شود بلکه در راستای آموزش، الهام بخش، مشوق کارآفرینی و هدایت به سمت توسعه مهارت های ذهنی هستند.

وی تاکید کرد: فعالیت های فوق برنامه انواعی از قبیل کلوپ های دانشجویی، انجمن های علمی و تخصصی، بحث های ورزشی، هنرهای زیبا، فعالیت های داوطلبانه، فعالیت های بین فرهنگی و... دارد. اگر می خواهیم اشتغال پذیری و کارآفرینی  را در میان دانشجویان و استادان  رواج دهیم این فعالیت های فوق برنامه به کمک آن فرآیند که طرح درس تا کارآفرینی است خواهند آمد و کار را انجام می دهد. در طرح درس ها مطالعات موردی را در دستور کار آموزش قرار بدهیم. محتوای نظری را به چالش های واقعی کسب و کار تبدیل کنیم. ایده بازار و دوره های استارت آپی برگزار کنیم. برنامه اشتغال پذیری در محل باشد.

او گفت: امر بعدی دعوت از متخصصان و صاحبان تجربه برای تدریس سر کلاس ها است. امکان مشاوره و کسب و کارهای کوچک و غیرانتفاعی به وجود بیاید. چرا می گویند  ام آی تی یازدهمین اقتصاد جهان است؟ چون 28 هزار و 500 شرکت دارد که 3میلیون و 300هزار شاغل دارد و 2هزار میلیارد دلار فروشش است. یکی از مهمترین ارکان ام آی تی  فعالیت های فوق برنامه است. راه اندازی کسب و کار دانشجویی، تاکید بر اهمیت نوآوری و تکنولوژی در کلاس های درس و در طرح درس ها این موارد را باید اشاره کنیم. گسترش برنامه های تبادل بین المللی مربوط به کل برنامۀ درسی می شود. گسترش برنامه های کار جمعی دانشجویان هم به درس ها و هم به کل دانشگاه مربوط می شود.

او اضافه کرد: آنچه که اهمیت دارد این است که فعالیت های کلاسی برای اشتغال پذیری و پرورش کارآفرینان نوآورر بسیار پر اهمیت است. شعاری که انتخاب کردیم «طرح درس تا کارآفرینی»؛ مجموعه ای از اقدامات منسجم، نظام مند و هدف گرا در راستای آشنایی کادر علمی، کادر اداری و دانشجویان با مفاهیم و مصادیق علمی و عملی کارآفرینی و اشتغال و ایجاد ارتباط نهادینه و سازنده بین دانشگاه و بازار کار که با رویکرد توانمند سازی، اشتغال پذیری و کارآفرینی انجام می شود، اطلاق می شود.