استراتژی دانشگاه ترویج امید و اعتماد از طریق تقویت علمی است/ استادان در کنار معلمان بالاترین اعتماد تعمیم‌یافته اجتماعی را دارند

آیین گرامیداشت مقام استاد دانشگاه علامه طباطبائی به مناسبت روز معلم برگزار شد.

به گزارش عطنا، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در این مراسم ضمن گرامیداشت سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری و همچنین روز معلم در سخنانی گفت: در ابتدا کار بر عهده گرفته می شود، دیده می شود که دانشگاه ابتدایی ترین زیرساخت ها را ندارد، ابتدایی ترین نیازها را ندارد و تلاش می شود که این موارد فراهم شود. پس از مدتی درک می کنی که بسیاری از دانشجویان از این موضوع صحبت می کنند که ما برای چه تحصیل می کنیم؟ و تلاش می شود برای مهارت افزایی و شادی آفرینی در زمینه های مختلف و باز احساس می شود که دانشگاه جایگاه خود را پیدا نکرده است. تلاش می کنی که دانشگاه وارد دانشگاه های برتر کشور شود و در عرصۀ بین المللی نقش آفرینی کند و جایگاهی را در سیاست گذاری های کلان کشور پیدا کند و امسال مواجه می شویم با یک مشکل بزرگتر که موضوع سخن بنده است و آن این است که دانشگاه چه نقشی می تواند در شرایط بسیار خطیر و استثنائی و در آستانۀ تحولات بسیار مهم ایفا کند؟

سلیمی ادامه داد: این امر یعنی زمانی که دغدغۀ استادان، دانشجویان و مسئولان کشور کمی فراتر از مسائل آکادمیک می رود. در محافل دانشگاهی مواجه می شویم که پرسش هایی دربارۀ جامعه، دربارۀ امید اجتماعی، در مورد اعتماد شکل می گیرد.

او گفت: ما با پرسشی بزرگتر از پرسش هایی که در سال های گذشته وجود داشت، مواجه بودیم. این بار با پرسشی مواجه می شویم دربارۀ جامعه به طور کلی و نقشی که دانشگاه می تواند در جامعه ایفا کند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی افزود: پرسش بسیار خطیرتر از سال های گذشته است و اندیشه ورزی و نگاه عمیق تری را می طلبد. بحث من دربارۀ «چگونگی نقش آفرینی دانشگاه در امید و اعتماد اجتماعی» است که اگر فرو بریزد نه دانشگاهی باقی خواهد ماند و نه جامعه ای که بخواهیم برای آن تلاش کنیم.

امروزه سخن از دانشگاه کارآفرین به عنوان دانشگاه نسل چهارم است

او تصریح کرد: چون کار همۀ ما معلمی است و نمی شود سخنی را بدون مبنای نظری آغاز کرد؛ استادان بهتر می دانند که در شرایط فعلی و در جامعۀ امروز ما در تئوری ها چهار نگرش نقش اجتماعی دانشگاه ها وجود دارد.

سلیمی خاطرنشان کرد: یک نگرش این است که دانشگاه صرفاً باید برای یک نگاه خاصی نیرو و سرباز تربیت کند و ارزشمند هم است. نگاه دیگر این است که دانشگاه را به عنوان مرکز آموزش و پژوهش رسمی کشور نگاه می کنند که نه فقط برای امر ایدئولوژیک که برای شغل، برای مهارت و برای اداره کشور باید نیرو تربیت کنیم. امروز آن چیزی که در جامعه بیش از گذشته مطرح است، مفهوم دانشگاه کارآفرین است.

او در ادامه بیان کرد: در ریاست جمهوری، در معاونت علمی، در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در آموزش و پرورش و... سخن از «دانشگاه کارآفرین» به عنوان نسل چهارم دانشگاه ها است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی افزود: من با ایده هایی که از دوستان و از بزرگان حاضر در جلسه و از فعالیت های استادان حاضر در جلسه گرفتم، بعضی از آثاری را که خواندم، (ترجمه شده و تدوین شده توسط همین استادان حاضر در جمع)، گفتیم مفهومی را در جامعه ایران باید مطرح کنیم که «دانشگاه معرفت آفرین» و دانشگاهی که در عرصۀ اجتماعی اثرگذار است، دانشگاه تاثیرگذار که تاثیر آن صرفاً کارآفرینی نیست.

سلیمی با اشاره به صحبت های دکتر طائی و دکتر احمدوند، گفت: سخنان این استادان، سخنانی بسیار درست است، ولی برای دانشگاه علوم انسانی کافی نیست. اینکه ما صرفاً فرد تربیت کنیم برای اینکه برود و شغل مشخصی را در جامعه برعهده بگیرد یا کاری تولید کنیم؛ هنر کار آفرینی را به دانشجویان یاد دهیم که نهایت آن به سرمایه گذاری، تولید و کار منجر شود که البته بسیار عالی است، البته یکی از کارکردهای اصلی دانشگاه ها خواهد بود ولی اصلاً کافی نیست.

سلیمی بیان کرد که دانشگاه مخصوصاً، دانشگاه علوم انسانی کارش «معرفت آفرینی و تاثیر گذاری در حوزه های مختلف اجتماعی» است که چند نمونه از آن را به طور مشخص عرض می کنم.

او بیان کرد: در بین آثاری که این چند روز مطالعه می کردم، سخنی را از فیلسوف بزرگ آلمانی، هابرماس دیدم، بدون اینکه بخواهم بگویم که مبانی نظری او را قبول دارم یا ندارم، ولی به نظرم چکیدۀ بحثی که او در مقالۀ ترجمه شده تحت عنوان «رسالت اجتماعی دانشگاه» آورده است، چکیده آن بحث بود. وی افزود: مثال جالبی طرح کرده بود که در گذشته، در نقل قولی که در سال 1967 مطرح شد، دانشگاه از درون یک چنین استعاره ای بیرون می آید که در یک صحرایی که قرار است یک مجموعه تولیدی-اقتصادی زده شود، دانشگاهی هم در کنارش تاسیس می شود که کار این دانشگاه تربیت نیرو برای آن حوزه اقتصادی است و این، آن نگاه سنتی است که در جامعۀ مدرن به اقتصاد و به دانشگاه وجود دارد. اما همانطور که در بیان فیلسوف آلمانی می بینیم که در جامعه اروپا هم این سخن خیلی پذیرفتنی نیست، در جامعۀ ما هم خیلی این پذیرفتنی نیست که ما صرفاً دانشگاهمان را در خدمت یک گونه خاصی و یک برداشت خاصی از توسعه اجتماعی اقتصادی قرار بدهیم. دانشگاه فقط این نیست.

به الگوی دانشگاه های دیگر در حوزه علوم انسانی بدل شده ایم

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی یادآور شد: دانشگاه نوعی نقش اجتماعی در ساختن آگاهی جامعه دارد که این نقش یک بخشی از آن کارآفرینی است. چگونگی مفاهیم جامعه، پرهیز از خشونت کلامی، پرهیز از برخوردهای خشونت آمیزی که روز به روز در جامعه ما حتی در جامعۀ دانشگاهی ما گسترش پیدا می کند. چگونه ما می توانیم معرفت و ساختار آگاهی و این نوع نگاه اجتماعی جدید را در جامعه خود به وجود بیاوریم؟ این چیزی است که در سخن بزرگان ما و در سخن حضرت امام خمینی(ره) و هم در سخن مقام معظم رهبری به خوبی آن را می بینیم .

سلیمی گفت که حضرت امام دانشگاه را مرکز سعادت و شقاوت می بینند و آن را فقط مرکز تربیت نیرو و مرکز تربیت انسان متخصص برای کارها نمی بیند.

او گفت: این سعادت و شقاوت در شرایط امروزی کجاست؟ من سخن مقام معظم رهبری را از لابه لای بیانیه گام دوم انقلاب بیرون کشیده ام که مهمترین امر، مخصوصاً در فعالیت های علمی، امیدآفرینی، نگاه خوشبینانه به آینده و اینکه قفل ها باز شدنی است، می باشد. این ماموریتی است که راس نظام بر عهده ما گذاشته است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی تاکید کرد: ما به عنوان دانشگاه علوم انسانی و به عنوان دانشگاهی هستیم که به تدریج به الگوی دانشگاه های دیگر در حوزه علوم انسانی بدل شده ایم.

او ادامه داد: حتی دانشگاه بزرگی مانند دانشگاه اصفهان در حال حاضر در حوزه علوم انسانی به دانشگاه علامه طباطبائی به چشم الگو نگاه می کند و ما این نقش آفرینی را می توانیم در حوزه علوم انسانی کشور ایفا کنیم.

وی افزود: این آماری که الان ارائه خواهم داد مربوط به سال 94-93 است. نیمی از دانشجویان ورودی ما در تمام زیرمجموعه های آموزشی از علوم انسانی هستند. تعداد استادان علوم انسانی حدود 35 درصد است، در حالی که تعداد دانشجویان 51درصد است و این نشان می دهد که ما نیاز داریم تعداد استادان را در حوزه علوم انسانی اضافه کنیم.

سلیمی با بیان اینکه دانشگاه هایی که نیمی از آنها به این حوزۀ دانش اختصاص دارند، می توانند در سه سطح در حل مشکلات جامعه خود نقش داشته باشند، گفت: ما در حل مشکلات کشور یکی در سطح کلان می توانیم نقش داشته باشیم. به گونه ای که هم اکنون هم داریم. استادانی در دانشکده علوم ارتباطات و دانشکدۀ مدیریت و حسابداری هستند که در زمینۀ حل مشکلات کشور در زمینه های بانکی و در زمینه های مسائل مربوط به رسانه و فضای مجازی ایفای نقش می کنند.

او گفت که گزارش های این استادان برای، رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور و هیئت دولت ارسال می شود و این به حل مسائل کشور کمک می کند.

به دنبال راه اندازی مرکز شماره دو کارآفرینی در دانشگاه هستیم

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی افزود: این یک نقطه آغاز است. ما همانطور که در سطح دانشگاه شروع کردیم، در زمینه های مختلف باید این امر را ادامه دهیم. در سطح متوسط کارآفرینی، آنقدر شرکت های دانش بنیاین که در دانشگاه ما شکل گرفت و فعالیت های کارآفرینی در این زمینه گسترش پیدا کرده است که همکاران بنده به دنبال این هستند که در مجاورت دانشگاه، مرکز رشد شماره دو را هم تاسیس کنند.

او ادامه داد: یکی از امیدآفرین ترین فعالیت ها در حوزۀ فعالیت های دانشجویی است. در جامعه ای که اغلب با ابعاد فعالیت ها و سخنان ناامیدانه مواجه می شویم، در اینجا که وارد می شویم سخن از «امید» است. انشاالله مرکز دوم رشد و شرکت های دانش بنیان گسترش پیدا خواهند کرد و در سطح خرد ارتباط دادن آموزش و پژوهش به مسائل کشور است.

سلیمی افزود: این چالش را سازمان برنامه به عنوان ابر چالش های کشور شناسایی کرده است. ما چهار چالش را در حوزه علوم طبیعی نوشتیم. چون به نوعی به آنها بر می گشت. عمدۀ چالش های کشور که اگر ما فکری نکنیم، بخشی از جامعه ما به باتلاق آنها فرو خواهد رفت در حوزۀ علوم انسانی است. ما کار بسیار زیاد داریم. دانشجویان ما باید به کار گرفته شوند.

وی تاکید کرد که ما با مشکلاتی مواجه هستیم که این مشکلات نیازمند حضور استادان و دانشجویان است.

او خاطرنشان کرد: جامعه ما نیازمند این حضور است و اگر نتوانیم در این زمینه نقش آفرینی کنیم جامعه دچار بحران خواهد شد.

سلیمی افزود: استادان ما در حوزه رسانه و در حوزه بانکداری که کار کردند، سران دو قوه پای سخنان آنها نشستند. جلسۀ خاص هیئت دولت ویژۀ گزارش های آنها تشکیل شد. این امر در تاریخ آموزش عالی ایران بی سابقه است. حال اینکه آن راه حل ها دقیقاً اجرا می شود یا خیر، شاید آن رسالت ما در دانشگاه نباشد، ولی تلاش خود را می کنیم. اینها ابرچالش هایی است که ما می توانیم وارد آنها بشویم و مورد نیاز کشور هم هست.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی خاطرنشان کرد: شاید بعضی از استادان بگویند که مشکل اصلی ما و مشکل دانشجویان ما این است که زیاد دانشجو می گیریم و جامعه ما دانشجوی علوم انسانی به این تعداد لازم ندارد و این است که باعث شده ما نتوانیم در جامعه تاثیر گذار باشیم. برای پاسخ به این موارد، خواهش من این است که به این موارد دقت کنید. در حوزۀ علوم انسانی و اجتماعی که حدود 2میلیون و 200دانشجو دارد، فقط 15درصد آن در دانشگاه های اداره شده توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وارد می شوند. 40درصد آن در دانشگاه آزاد است. 35درصد در پیام نور است و بقیه هم در دانشگاه های علمی کاربردی است و نکتۀ جالب این است که دقیقاً این 15درصد مساوی است با نیاز بازار کار. یعنی ما هر سال به اندازه فارغ التحصیلان دانشگاه های بزرگ دولتی کشور نیاز به این رشته ها در بازار کار وجود دارد.

جایگاه استادان در نظام اعتماد در جامعه ما بالا است

سلیمی یادآور شد: کاری که ما می کنیم با شناساندن خودمان، با باز کردن فضا، با دادن مهارت بیشتر به دانشجویان و امید آفرینی به آنها بتوانیم از آن فرصت برای اینها استفاده کنیم. برای دانشجویان ما کار کم نیست، به اندازه آنها شغل وجود دارد. ببینیم که ما به عنوان استادان دانشگاه آیا جایی در جامعه داریم برای اینکه بتوانیم کمک کنیم به حل بحران و مسئلۀ امید و اعتماد در درون جامعه؟ بر اساس پیمایش ملی که هنوز هم کامل منتشر نشده و در نسخ محدودی وجود دارد و میلیاردها تومان هزینه شده است و همچنین استادان بزرگ کشور در آن حضور دارند، نتایج آن قابل اتکا است که نشان می دهد استادان دانشگاه بعد از معلمان و بهتر است بگوییم در کنار معلمان، بالاترین اعتماد تعمیم یافته اجتماعی را دارند.

از وزارت علوم اختیار طراحی رشته های جدید گرفته ایم

سلیمی خاطرنشان کرد: من فکر می کنم که ما اگر بخواهیم استراتژی برای دانشگاه ترسیم کنیم آن ترویج امید و اعتماد از طریق تقویت علمی است. دانشجویان واقعاً تحمل کلاسی که به لحاظ علمی تهی باشد، ندارند. از طریق روش های نوین تدریس، از طریق حضور در شرکت های دانش بنیان و از طریق طراحی مهارت های جدید و رشته های جدید باید این کار را بکنیم.

وی گفت: ما به عنوان دانشگاه سطح یک از وزارت علوم اختیار طراحی رشته های جدید گرفته ایم. دکتر نعمت اللهی برای این موضوع تلاش زیادی کرده اند که رشته ها را بازنگری کنیم. دوره های فوق برنامه ای برای دانشجویان برگزار کنیم تا بتوانیم این امید را طراحی کنیم و از القای ناامیدی خودداری کنیم.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی افزود: خواهش من این است که در کلاس ها و در مراودات با دانشجویان این را به عنوان یک خط قرمز برای خودمان بدانیم که القای ناامیدی به اینها نکنیم. القای ناامیدی، خشم و رفتار خشونت آمیز به دانشجویان نکنیم. رفتار خشونت آمیز فقط رفتار فیزیکی نیست بلکه بیان هر چیزی با فریاد زدن، بیان هر چیزی با تهدید کردن، بیان هر چیزی با خشونت های کلامی، که گاهی اوقات خشونت های کلامی اثر بدتری از خشونت های فیزیکی دارد، است.

وی تاکید کرد: امیداریم بتوانیم با این تفاهمی که در بین ما شکل گرفته، برند دانشگاه را گونه ای تقویت کنیم که صرف ورود به دانشگاه علامه طباطبائی «امید آفرین» باشد. دانشجویان بدانند وارد جایی می شوند که به فکر تفریحشان، کاریابی، بینش سیاسی، مهارت آفرینی و درسشان هم هستند.

سلیمی در پایان گفت: امیدوارم بتوانیم این برند را تقویت کنیم و این با تلاش شما استادان بزرگوار مخصوصاً استادان نمونه انجام خواهد شد. امیدوارم این چند جمله سخن شرایطی را برای ما فراهم کند که بتوانیم هم آوایی و هم اندیشی بیشتری داشته باشیم.