با مسئله زنانه شدن مهاجرت مواجه هستیم/ نیمی از مردان مهاجر ایرانی در آمریکا مشاغل مدیریتی و کارآفرین دارند

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه از سال 2015 شاهد زنانه شدن مهاجرت هستیم و این مسئله بسیار هشداردهنده است، اظهار کرد: بیش از نیمی از مردان مهاجر ایرانی در این کشور دارای مشاغل مدیریتی و حرفه‌ای هستند و در وضعیت اقتصادی-اجتماعی بالایی قرار دارند و افراد کارآفرین محسوب می‌شوند؛ به طوری که سایت سرشماری این کشور در سال 2010 از مهاجران ایرانی به عنوان یکی از متمایزترین گروه‌های مهاجرتی در این کشور یاد می‌کند.

به گزارش خبرنگار عطنا، همایش ملی «مطالعات ایرانیان دور از وطن؛ هویت‌ها، پیوندها و سیاست‌ها» دوشنبه ۲۳ مهرماه با هدف حفظ و تقویت ارتباط و هم‌افزایی‌های مهاجران ایرانی خارج از کشور در حوزه‌های مختلف در سالن شهید ارشاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.(گزارش تصویری)

در این همایش، محمود مشفق، عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی به ارائه مقاله خود با عنوان «نگاهی به حجم، ترکیب و ویژگی‌های جمعیتی ایرانیان دور از وطن براساس داده‌های رسمی» پرداخت و گفت: این مقاله تلاش می‌کند نگاه کلی به ایرانیان خارج از کشور براساس داده‌های رسمی را بررسی کند، البته در زمینه آمارهای مهاجرتی مشکلات زیادی وجود دارد و یک مرجعی که بتواند آمار دقیقی در این رابطه ارائه دهد، وجود ندارد.

وی با بیان اینکه منظور از داده‌های رسمی اطلاعات سرشماری و ثبت احوال کشورهای مقصد است، اظهار کرد: ایران به جهت موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیکی یکی از کانونی‌ترین کشورها به لحاظ جابه‌جایی جمعیتی است. البته مسئله جابه‌جایی جمعیتی در داخل کشور نیز وجود دارد به طوری که در دهه 70 شمسی، نزدیک به 12 میلیون نفر جابه‌جایی جمعیتی در داخل مرزهای کشور داشتیم.

وی افزود: ایران یکی از کشورهای مهاجرفرست و مهاجرپذیر دنیا محسوب می‌شود و از کشورهای افغانستان و عراق مهاجران اجباری زیادی وارد ایران شده‌اند. با وجود این، اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی در این باره تولید نشده است و برآوردهای صورت گرفته دارای تناقض است.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه روش تحقیق این مقاله تحلیل داده‌های ثانویه سرشماری‌های دفاتر ثبتی کشورهای مقصد است، گفت: در زمینه منابع داخلی به مرکز آمار، اداره کل هویتی ایرانیان خارج‌نشین وابسته به سازمان ثبت احوال ایران، اداره کل امور اتباع مهاجران خارجی وابسته به وزارت کشور و غیره مراجعه کردیم و در خصوص منابع خارجی نیز از سرشماری ملی کشورهای مقصد، پایگاه‌های بین‌المللی بخش جمعیت سازمان ملل، پایگاه داده و مرکز تحقیقات توسعه جهانی مهاجرت، جهانی شدن و فقر و سازمان بین‌المللی مهاجرت استفاده کردیم.

10 مقصد بزرگ ایرانی‌ها

مشق در ادامه خاطرنشان کرد: براساس منابع داخلی ایرانیان خارج‌نشین حدود 4 تا 5 میلیون برآورد شده است که اکثر این افراد در اروپا زندگی می‌کنند. بانک جهانی در سال 2011 مهاجران ایرانی را یک میلیون و 300 هزار نفر دانسته است و براساس اعلام این بانک 10 کشور اول مهاجرپذیر ایرانیان به ترتیب ایالات متحده آمریکا، قطر، کویت، آلمان، اسرائیل، انگلیس، سوئد، امارات و بحرین هستند.

مشفق با اشاره به آمار سازمان ملل در سال 2000 و سال 2017 درباره ایرانیان خارج‌نشین گفت: طبق آمار سازمان ملل در سال 2000 حدود دو میلیون و 800 هزار ایرانی خارج‌نشین وجود داشت و این آمار در سال 2017 به 2 میلیون 699 هزار نفر کاهش یافته است که 3.3 درصد کل جمعیت ایرانیان در شامل می‌شود.

وی درباره مقایسه جنسیتی جمعیت ایرانیان خارج‌نشین بین سال‌های 2000 تا 2017 براساس آمار سازمان ملل گفت: درصد مهاجران زن نسبت به مردان در سال 2017 افزایش یافته است و طی این سال‌ها (از سال 2000 به بعد) نسبت درصد زنان به مردان از 41 درصد به 47 درصد رسید است.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: طبق طبق برآورد من از مراجعه به سایت‌های آماری کشورها، حدود 1 میلیون 24 هزار و 615 نفر مهاجر ایرانی در اروپا و آمریکا زندگی می‌کنند، در کشورهای عربی نیز 1 میلیون و 191 هزار نفر ایرانی در آمارها ثبت شده است که در مجموع تا سال 2010 نزدیک به 2 میلیون 215 هزار و 615 نفر را شامل می‌شود.

وی اضافه کرد: از نظر ترتیب کشورها، از سال 1900 تا 2010 ایالات متحده آمریکا با دارا بودن 425 هزار و 587 ایرانی رتبه اول مهاجرپذیری ایرانیان را دارد؛ کانادا، اسرائیل، انگلستان و سوئد در رتبه‌های بعدی هستند، این آمار در سال 2017 تغییر یافته و به ترتیب ایالات متحده آمریکا، آلمان، کانادا، انگلیس و سوئد میزبان ایرانیان مهاجر بوده‌اند.

مشفق درباره برآورد ایرانیان حاشیه خلیج فارس هم گفت: در سال 2012 حدود 800 هزار نفر در کشور امارات زندگی می‌کردند و در کویت 140 هزار نفر، در قطر 195 هزار نفر و در بحرین 56 هزار نفر مهاجر ایرانی حضور داشت.

وی خاطرنشان کرد: ترکیب جمعیتی از سال 1900 به این سو به سمت سالمندی پیش می‌رود که بخشی از این مسئله به ترکیب جمعیتی کشورهای مقصد بر می‌گردد.

افزایش مهاجرت زنان در دو سال اخیر

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی درباره نسبت مردان و زنان از سال 2000 به بعد اظهار کرد: در سال 2000 به ازای هر 140 مرد 100 زن وجود داشت، که در واقع نسبت مردان یک و نیم برابر زنان بود، این نسبت در سال 2010 به 132 مرد در مقابل 100 زن رسید؛ این نسبت در سال 2015 به 112 مرد در مقابل 100 زن کاهش یافت.

وی با بیان اینکه از سال 2015 تا 2017 ترکیب جنسیتی مهاجران به نفع زنان تغییر کرد، گفت: نسبت زنان به ازای مردان در سال‌های 2015 تا 2017 تغییر یافت و ترکیب جنسیتی مهاجران ایرانی 88 مرد در مقابل 100 زن شد. بنابراین از سال 2015 به بعد سهم زنان مهاجر نسبت به مردان  به طور قابل توجهی افزایش یافته است و می‌توان از آن به عنوان زنانه شدن مهاجرت خارجی یاد کرد.

60 درصد ایرانیان آمریکا مشاغل تخصصی دارند

مشفق درباره ویژگی‌های جمعیتی مهاجران سال‌های اخیر هم اظهار کرد: از نظر تحصیلات 72 درصد مهاجران ایرانی مقیم ایالات متحده آمریکا دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، 15 درصد تحصیلات متوسطه دارند و تحصیلات ابتدایی و راهنمایی دارای درصد پایینی است. همچنین 61 درصد ایرانیان مقیم این کشور دارای مشاغل تخصصی، 27.5 درصد در مشاغل فروشندگی، 11.6 درصد کارگر ماهر و 1 درصد به عنوان کارگر ساده مشغول به کار هستند.لابیاپلاستی

وی با بیان اینکه موقعیت اجتماعی ایرانیان در ایالات متحده آمریکا بسیار موقعیت خوب و قابل توجهی است، گفت: بیش از نیمی از مردان مهاجر ایرانی در این کشور دارای مشاغل مدیریتی و حرفه‌ای هستند و در وضعیت اقتصادی-اجتماعی بالایی قرار دارند و افراد کارآفرین محسوب می‌شوند؛ به طوری که سایت سرشماری این کشور در سال 2010 از مهاجران ایرانی به عنوان یکی از متمایزترین گروه‌های مهاجرتی در این کشور یاد می‌کند.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه مهاجران ایرانی در کشور کانادا نیز از وضعیت بهتری برخوردار هستند، بیان کرد: براساس آخرین سرشماری در کشور کانادا 37 درصد مهاجران ایرانی بالای 15 سال دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، در حالی که فقط 12 درصد ساکنان این کشور دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، حدود 24 درصد از مهاجران ایرانی ساکن این کشور دارای تحصیلات لیسانس به بالا و سه درصد دکترا هستند.

وی درباره وضعیت شغلی مهاجران ایرانی سالن کانادا اظهار کرد: 11 درصد ایرانیان ساکن کانادا در مشاغل مهندسی مشغول هستند و این درصد برای کل ساکنان کانادا 2.1 درصد است و 3.6 درصد ایرانیان مقیم این کشور به کارهای کامپیوتری مشغول‌ بودند.

مشفق در جمع‌بندی مقاله خود گفت: مهم‌ترین مشکل ما در این حوزه عدم وجود داده‌ها و اطلاعات دقیق است و حتماً باید سازمانی این مسئولیت را بپذیرد تا بتوانیم از آمارهای دقیقی بهرمند شویم، هنوز هیچ مرجع مشخصی، جمع‌آوری، تدوین و انتشار داده‌های مهاجران ایرانی را برعهده نگرفته است.

وی ادامه داد: مهاجران براساس مولفه‌های سرمایه انسانی انتخاب می‌شوند و این مسئله باعث ضعف ذخیره سرمایه انسانی در ایران می‌شود و در طرف مقابل ذخیره سرمایه انسانی کشورهای دیگر تقویت می‌شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه مسئله دیگر اینکه از سال 2015 به بعد شاهد رشد زنان مهاجر ایرانی هستیم، اظهار کرد: این مسئله بسیار هشدار دهنده است و باید به علل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن پرداخته شود.

مشفق در پایان گفت: با توجه به موقعیت اجتماعی و اقتصادی ایرانیان مقیم اروپا و آمریکا، اگر پل‌های ارتباطی در این زمینه تقویت شود این افراد می‌توانند از طریق رد تِنسی‌ها و مازاد بازگشتی که به کشور دارند در حل مشکلات اقتصادی بسیار موثر باشند.