ایده‌های سیاسی و ایدئولوژی در بحث محرومیت‌زدایی راهی ندارند

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: بعضی وقت‌ها رویکردهایی که برای مبارزه با محرومیت در نظر می‌گیریم باعث افزایش محرومیت می‌شوند.

به گزارش عطنا به نقل از خبرگزاری فارس، نشست هم‌اندیشی تخصصی «مسئله شناسی رسانه و محرومیت‌زدایی» با حضور حمید ضیایی‌پرور، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، عباس اسدی و رضا صابری اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی، عبدالله دارایی، دبیر اجرای همایش و معاون ارتباطات بنیاد جهادی مشکلات و حامد بابازاده مقدم، پژوهشگر حقوق ارتباطات، برگزار شد.

دارایی: اهدای جایزه برای ایده‌های کارساز درزمینهٔ محرومیت‌زدایی

عبدالله دارایی، دبیر اجرای همایش و معاون ارتباطات بنیاد جهادی مشکلات ضمن معرفی بنیاد مشکات، گفت: بنیاد مشکات یکی از مجموعه‌های مردمی و جهادی است که در مناطق محروم جهت مبارزه با محرومیت فعالیت می‌کند. از ابتدای انقلاب اسلامی درزمینهٔ محرومیت‌زدایی و رسانه فعالیت خاصی صورت نگرفته، به همین جهت تصمیم گرفتیم با یک برنامه علمی به سمت این موضوع برویم.

وی ادامه داد: ما قصد داریم تا از کمک سازمان‌های فعال دارای رسانه درزمینهٔ محرومیت‌زدایی  نیز بهره ببریم. همچنین در نظر داریم تا برای ایده‌های خوب و کارساز محرومیت‌زدایی یک جایزه در نظر بگیریم. درزمینهٔ «مسئله شناسی رسانه و محرومیت‌زدایی» نیز سه مقاله علمی وجود دارد که در ادامه اهداف این مقاله‌ها تشریح می‌شود:

- بررسی و تبیین نقش رسانه در محرومیت‌زدایی و آبادانی ایران و چگونگی بهره‌مندی از رسانه‌ها در این راستا

- هم‌افزایی مشارکت کلیه ۳۴ دستگاه و بنیاد محرومیت‌زدایی

- ارزیابی ایده‌های موفق فعالیت رسانه‌ای

دبیر اجرایی همایش و معاون ارتباطات بنیاد جهادی مشکات، با اشاره به تأسیس دبیرخانه ثابت برای بحث «مسئله شناسی رسانه و محرومیت‌زدایی» بیان داشت: اگر یک دبیرخانه ثابت برای بحث «مسئله شناسی رسانه و محرومیت‌زدایی» ایجاد شود، می‌توانند ایده‌ها و نظرات افراد مرتبط با این امر را برای کاهش محرومیت جذب کنند.

اسدی: با کمک رسانه‌ها محرومیت را کاهش می‌دهیم

عباس اسدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه این مراسم گفت: فقر و محرومیت ارتباط تنگاتنگی دارند و برای مبارزه با محرومیت باید آن را بشناسیم. محرومیت همیشگی است و از بین نمی‌رود. رسانه‌ها تنها می‌توانند به کاهش محرومیت کمک کنند، به همین دلیل قصد داریم با کمک رسانه‌ها محرومیت را کاهش دهیم.

اسدی در ادامه بیان داشت: نقش رسانه‌های محلی در محرومیت‌زدایی، تعریف فقر و محرومیت با دلالت بر کمبود و فقدان منابع ضروری و همچنین متناسب با نیازهای اساسی در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و ... جامعه است.

وی درباره فقر مطلق نیز ادامه داد: اگر نیازهای اساسی افراد مثل غذا و یا پوشاک تأمین نشود و درآمد لازم برای آن نیز وجود نداشته باشد، فقر مطلق به وجود خواهد آمد؛ که در ایران زیاد است؛ اما فقر نسبی، محرومیت از امکانات و نیازهای درجه دوم زندگی مثل ماشین و یا تفریح است.

اسدی در ادامه به تشریح نظریات مختلفی از فقر پرداخت: نظریه اول: عده‌ای می‌گویند فقر ژنتیکی است و از بدو تولد تا مرگ فرد ادامه خواهد داشت چون این افراد به‌طور ذاتی به فقیر بودن گرایش دارند. نظریه دوم: تله محرومیت که شامل مسائلی همانند انزوای ارتباطی، سوءتغذیه، بی‌قدرتی و ... می‌شود، در جهان سوم بیشتر به چشم می‌خورد. نظریه سوم: چرخه محرومیت در کشورهای صنعتی باعث فقر فرهنگی می‌شود. نظریه چهارم (نظریه ساختاری فقر): در هر جامعه وابسته به سیاست‌های نادرست حکومتی، جامعه به سمت فقر و محرومیت می‌رود.

وی در ادامه بیان داشت: رفاه دارای هشت شاخص است و وجود این شاخص‌ها در یک کشور باعث ایجاد رفاه خواهد شد، این شاخص‌ها شامل چرخه اقتصادی درست، کارآفرینی، نحوه حکومت‌داری و پاسخگویی دولتمردان، سیستم آموزشی مناسب، بهداشت، ایمنی و امنیت، آزادی فردی، سرمایه اجتماعی.

وی در پایان نیز گفت: بر اساس آماری که به دستمان رسیده است، یکی از عناصر شاخص‌های اجتماعی، اعتماد است که در حال حاضر در بین مردم ما از بین رفته است.

 صابری: ایده‌های سیاسی و ایدئولوژی در بحث محرومیت‌زدایی راهی ندارند

رضا صابری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی، ضمن اشاره به اینکه باید هدف خود را در رابطه با رسانه و محرومیت تعیین کنیم، گفت: زندگی انسان امروزی بدون ارتباطات غیرممکن است. امروزه سرمایه اجتماعی برای بسیاری از حوزه‌های دولت حائز اهمیت است. در برخی از حوزه‌های محرومیت نیز سرمایه اقتصادی دارای اهمیت است.

وی در ادامه افزود: عدم برخورداری از فرصت‌ها در محرومیت یکی از عوامل اصلی به وجود آمدن آن است. همچنین توضیح مناسب فرصت‌ها نیز دارای اهمیت است. اگر این مسائل را در تعریف محرومیت مهم تلقی نکنیم اتفاق خوشایندی برای رفع محرومیت پیش نخواهد آمد.

صابری همچنین ادامه داد: بعضی وقت‌ها رویکردهایی که برای مبارزه با محرومیت در نظر می‌گیریم باعث افزایش محرومیت می‌شوند. پیش از تعیین ناتوانمندی‌ها در بحث محرومیت باید برنامه‌های خود جهت مبارزه با این موضوع را شفاف‌سازی کنیم. ایده‌های سیاسی و ایدئولوژی در بحث محرومیت‌زدایی راهی ندارند.

وی با اشاره به وظایف دولت، ادامه داد: در قانون اساسی ذکرشده دولت باید برنامه‌های محرومیت‌زدا داشته باشد نه اینکه باعث ایجاد محرومیت شود. همچنین در اصل ۲۹ قانون اساسی، مطالبه نابودی فقر به‌عنوان یک حق همگانی ذکرشده است. بودجه عمومی و مشارکت مردمی به‌عنوان دو منبع برای این امر معرفی‌شده‌اند.

صابری در ادامه گفت: باوجود تشکیل سازمان‌ها و نهادهای محرومیت‌زدا، وجود فقر همچنان یکی از مسائل مهم کشور است. اگر سرمایه اجتماعی، مشارکت مردمی و نقش رسانه‌ها در کاهش محرومیت هدفمند نباشد محرومیت از بین نخواهد رفت.

وی در پایان نیز بیان داشت: اکثر رسانه‌ها و مطبوعات در ایران ازلحاظ مالی به صاحبان قدرت و سیاست‌مداران وابسته هستند. به همین دلیل نمی‌توانند آزادی بیان لازم را داشته باشند.

بابازاده: در حمایت از افراد محروم نباید نگاه تحقیرآمیز وجود داشته باشد

حامد بابازاده، پژوهشگر حقوق ارتباطات، در ابتدای صحبت‌های خود گفت: ما گاهی اوقات برای جذب مخاطب در رسانه چشم خود را روی خیلی از موضوعات می‌بندیم و حقوق مردم و محرومین را نادیده می‌گیریم. توجه به حفظ کرامت انسانی، نقض نکردن حریم خصوصی افراد و نقض نکردن حقوق گروه‌های خاص ازجمله مواردی هستند که رسانه‌ها باید برای حمایت از مستضعفان در راستای کاهش محرومیت به آن توجه کنند.

وی در ادامه بیان داشت: گاهی اوقات در حمایت افراد محروم، یک نگاه تحقیرآمیز وجود دارد که این امر با آموزه‌های دینی ما در تضاد است. در سراسر دنیا، تبلیغات بنا بر یکسری قوانین خاص صورت می‌گیرد و به‌هیچ‌عنوان از کودکان برای تبلیغات استفاده نمی‌شود. ولی استفاده از کودکان برای تبلیغات به‌وضوح در صداوسیمای ما دیده می‌شود.

ضیایی‌پرور: رسانه‌های ما ازلحاظ مالی محروم هستند

حمید ضیایی‌پرور، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، در ادامه این مراسم در ابتدای صحبت‌های خود گفت: ما در ایران گمان می‌کنیم که فقط خود ما کار خیر انجام می‌دهیم. گرچه که در کشورهای دیگر کارهای نیک و خیریه به‌مراتب بیشتر از ایران است. در کشورهای توسعه‌یافته کار خیر بدون هیچ چشم‌داشتی صورت می‌گیرد ولی در ایران این‌گونه نیست.

وی ادامه داد: می‌توان با کمک رسانه‌ها حرکتی تحت عنوان «نذر فرهنگی» را در بین مردم رواج داد. به‌گونه‌ای که اگر فردی بادانش و یا سواد در زمینه‌های مختلف، قصد انجام کار خیر داشته باشد ولی از توانایی مالی برخوردار نباشد، بتواند از طریق انتقال دانش خود به افراد نیازمند مرتبط با دانش خود کار خیر انجام دهد.

ضیایی‌پرور در ادامه افزود: می‌توان با کمک رسانه‌ها از استادهای علوم ارتباطات که برای انتشار دانش خود به افراد نیازمند داوطلب هستند، دعوت به عمل آورد. به‌طورکلی رسانه‌های ما به‌جز تعدادی انگشت‌شمار ازلحاظ مالی محروم هستند.

وی با اشاره به اینکه قصد دارند با کمک سازمان یونسکو سواد رسانه‌ای را در مناطق محروم ازجمله مناطق عشایری آموزش دهند، بیان داشت: با انجام این کار جوان‌های بیکار این مناطق می‌توانند از طریق اینترنت و رسانه صاحب شغل شوند.

ضیایی‌پرور در پایان صحبت‌های خود بیان داشت: رسانه‌ها در ایران مرغ عزا و عروسی هستند و نمی‌توانند به‌راحتی هر نهاد یا سازمانی را نقد کنند چراکه اگر این اتفاق رخ دهد، سازمان مذکور می‌تواند آن‌ها را به دادگاه بکشاند و باعث نابودی آن‌ها شود. به همین دلیل راحت‌ترین کار برای آن‌ها انتقاد از دولت است. چراکه کمترین واکنش را برای آن‌ها در پی خواهد داشت.