پرونده ایران و آمریکا چالش حقوق و قدرت

جمهوری اسلامی ایران دو شکایت از آمریکا را دنبال می‌کند که یکی مربوط به دو میلیارد دلاری است که آمریکایی‌ها از اموال ایران دزدیده و پول ایران را مصادره کرده‌اند. شکایت دیگر مربوط به خروج آمریکایی‌ها از برجام است که جلسه استماع آن شروع شد.

به گزارش عطنا، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، با توجه به دو شکایت جمهوری اسلامی ایران از آمریکا به دیوان لاهه یادداشتی را در آرمان امروز نگاشته است که در ادامه  آن را با هم می‌خوانیم:

جمهوری اسلامی ایران دو شکایت از آمریکا را دنبال می‌کند که یکی مربوط به دو میلیارد دلاری است که آمریکایی‌ها از اموال ایران دزدیده و پول ایران را مصادره کرده‌اند. شکایت دیگر مربوط به خروج آمریکایی‌ها از برجام است که جلسه استماع آن شروع شد.

جمهوری اسلامی ایران در قالب عهدنامه مودت بین ایران و آمریکا به دیوان لاهه شکایت کرده و دیوان لاهه هم ساختار قانونی و حقوقی سازمان ملل متحد است. رژیمی برای منع اشاعه در قالب برجام شکل گرفت و آمریکایی‌ها علیه این رژیم که با قطعنامه 2231 شورای امنیت تائید و شده بود، اقدامی خلاف جهت حقوقی صورت دادند.

ما در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی یک جلسه کامل را به این کار اختصاص دادیم. این موضوع با حضور خانم دکتر جنیدی معاون حقوقی رئیس‌جمهور، آقای دکتر حجاری معاون حقوقی وزیر خارجه و آقای دکتر محبی که مسئولیت این پرونده را برعهده دارند، موردبررسی واقع شد.

آنچه مشخص است اینکه تمام ظرفیت‌های حقوقی و وکالتی برای اینکه ادله‌ای قوی در دادگاه داشته باشیم، به کار گرفته‌شده است. ما معتقدیم اگر کاملاً قضیه حقوقی حاکم شود، امکان اینکه رأی دیوان به سود ایران داده شود -البته رأی اولیه این است که دیوان صلاحیت رسیدگی خود را اعلام کند- زیاد است.

کار دیگری هم که صورت گرفت، نامه رئیس دیوان پیش‌ازاین به وزارت خارجه آمریکا جهت جلوگیری از اقدامات و تحریم‌های بیشتر بود. برای اینکه شرایط را ضمن دعوا تشخیص داده بود و این‌ها همه نشانه خوبی است. ما امیدواریم که این کار نتیجه دهد. به‌هرحال تقریباً همه کشورهای جهان می‌دانند که ایران رژیم منع اشاعه را کاملاً فداکارانه پذیرفت و به توافق صورت گرفته عمل کرد. توافقی که آمریکایی‌ها آشکارا از آن تخلف کرده‌اند و اگر حکم حقوقی در جهت حفظ برجام داده شود، مهم‌ترین مانع در راه بازگشت به سمت یک‌جانبه‌گرایی ایجاد خواهد شد.

از طرفی ایران هم از وکلا و حقوقدانان برجسته مثل دکتر جمشید ممتاز، استاد دانشگاه تهران که از خبره‌ترین و زبده‌ترین حقوقدان حال حاضر در کشور درزمینهٔ دعاوی مربوط به لاهه است، بهره می‌برد که امیدواریم نتیجه بگیریم. هرچند وکلای آمریکایی در موضوع حمله‌ای که آمریکایی‌ها علیه سکوهای نفتی ایران انجام دادند و در آنجا رد شکایت ایران صورت گرفت اظهار می‌کردند که پیمان مودت ایران و آمریکا اعتبار خود را ازدست‌داده است اما شرایط امروز با شرایط آن دادگاه متفاوت است. حداقل ازنظر حقوقی فضای بین‌المللی کاملاً به سود جمهوری اسلامی ایران است.

درواقع ما اکنون شاهد چالش بین حقوق و سیاست هستیم. به عبارت روشن‌تر و شفاف‌تر چالش بین حقوق و قدرت. امیدواریم این بار برخلاف رأیی که دیوان برای شکایت ایران از آمریکا به خاطر حمله به سکوهای نفتی داد و خلاف بود، رأی خود را صادر کند. همه کشورها در قبال معاهدات خود متعهد هستند. ایران و آمریکا هم دعاوی متخلف را بر این اساس به سمت داوری برده‌اند ولی واقعیت قضیه این است که معتقدیم الآن در یک چالش بین حقوق و قدرت در دنیای امروز قرار داریم و آمریکایی‌ها نمی‌توانند در برابر چنین ادله‌ای آسوده باشند.

طبیعتاً آمریکایی‌ها وکلای زیادی را به کار گرفته‌اند چراکه صرف‌نظر از شکایت ایران، دارای بیشترین پرونده در لاهه هستند. به‌طور طبیعی آمریکایی‌ها تمام اقدامات خود را درزمینهٔ حقوقی به‌کار می‌گیرند اما اگر رأی صادر شود یک پیروزی بزرگ برای ایران خواهد بود. منتها واقعیت این است که این موضوع که آمریکایی‌ها ممکن است رأی دیوان را اجرا نکنند و به راهکارهای سیاسی ازجمله رفتن به کانال شورای امنیت ملل متحد و غیره تمسک جویند، وجود دارد اما هیچ‌کدام نمی‌تواند مانع از این شود که چنین حکمی اجرایی شود و ما باید منتظر صادرشدن چنین حکمی باشیم.