«بیدل» محصول خرد، عاطفه و تجربه

به گزارش عطنا به نقل از ایسنا، پنجمین کنگره بین‌المللی عرس بیدل جمعه، 15 تیرماه با حضور استادان خارجی و داخلی در سالن آفرینش‌های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پایان یافت.

در مراسم اختتامیه کنگره، اصغر دادبه از استادان شناخته‌شده فلسفه، حکمت و زبان و ادب فارسی با موضوع «اندوه بیدل» به سخنرانی پرداخت و گفت: متاسفانه با همه تلاش‌هایی که در این سال‌ها کرده‌ایم، هنوز حتی نتوانستیم فهرستی از آثاری که برادرانمان در شبه قاره منتشر کردند تهیه کنیم، چه رسد به اینکه آن آثار را در ایران منتشر کنیم.

او بیدل را مجموعه‌ای شگفت‌انگیز توصیف و اظهار کرد: بیدل فقط محصول عاطفه نبود، بلکه او هم حاصل عاطفه، هم حاصل خرد و هم حاصل تجربه بود.

این استاد دانشگاه با مرور یک سیر تاریخی ادامه داد: انگلیسی‌ها در سال ۱۶۰۰ میلادی که به هند می‌آیند تبلیغ آموزش زبان فارسی را می‌کنند. چون می‌دانند که این زبان تا کجاها گسترش یافته و هر کاری که بخواهند انجام دهند، باید فارسی بیاموزند. بیدل در سال ۱۶۴۴ متولد می‌شود و ۱۷۲۰ فوت می‌کند. انگلیسی‌ها در سال ۱۸۳۶ برنامه جایگزینی زبان اردو به جای فارسی را در نظر می‌گیرند، چون خودشان هم می‌دانستند نمی‌توانند یک‌باره انگلیسی را جایگزین فارسی کنند. از سال ۱۸۵۷ بعد از انقراض گورکانیان، انگلیسی به جای فارسی در شبه قاره جایگزین می‌شود.

دادبه با اشاره به اهمیت زبان فارسی در شبه قاره بیان کرد: زبان فارسی در شبه قاره هند بسیار اهمیت داشته است. من با چشم‌های خودم کارت عروسی جواهر نعل نهرو را دیدم که به زبان فارسی بود.

او افزود: در سال‌هایی که انگلیسی‌ها به شبه قاره آمدند، بیدل متوجه سیر تغییرات بود. او متوجه بود که اوضاع دارد به سمتی می‌رود که دیگر نان و پول در آموزش زبان فارسی نباشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: البته خودمان هم در افول زبان فارسی در شبه قاره بی‌عرضگی و کوتاهی کرده‌ایم.

دادبه گفت: من به همه مسئولان و مهمانان و همه کسانی که می‌فهمند و می‌دانند زبان یعنی هویت ملی و به تعبیر شهید مطهری زبان یعنی هویت دینی، می‌گویم باید زبان فارسی را حفظ کنیم. اینکه انگلیسی زبان علم است و باید آن را آموخت، درست، اما دهکده جهانی به معنای نابودی هویت ملی هم هست. فکر نکنیم فقط ما تلاش می‌کنیم. فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها هم برای زبان و هویت ملی خودشان تلاش می‌کنند.

این استاد حکمت و فلسفه خاطرنشان کرد: زبان ما مورد دشمنی قرار گرفته و چون خاری بوده که باید از سر راه برداشته شود. اگر می‌خواهیم بمانیم، هم به عنوان هویت ملی و هم هویت دینی باید زبان فارسی را حفظ کنیم و دست از بازی‌های سیاسی برداریم. باید آن اندوه بیدل را درباره زبان فارسی حس کنیم و در مقابلش احساس مسئولیت کنیم.

بعد از صحبت‌های دادبه که با استقبال حاضران در کنگره همراه شد،  محمد سلیم مظهر مدیر گروه ادبیات فارسی و رئیس دانشکده خاورشناسی دانشگاه پنجاب لاهور با موضوع «تاثیرپذیری علامه اقبال از هند و اندیشه بیدل دهلوی» سخنرانی کرد و سپس پیام عارف نوشاهی از پاکستان خوانده شد.

در ادامه عبدالجبار کاکایی شاعر و ترانه‌سرا به شعرخوانی پرداخت و وارطان وسکانیان رئیس دپارتمان ایرانشناسی دانشگاه ایروان ارمنستان «واژه‌شناسی بیدل» را موضوع سخن خود قرار داد. علیرضا قزوه مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری نیز ضمن سخن کوتاهی درباره نسب بیدل که به ایران می‌رسد، به شعرخوانی پرداخت.

سپس احمد تمیم‌داری استاد دانشگاه علامه طباطبائی با موضوع «سبک هندوایرانی» سخن گفت. «فردوسی و بیدل: نیاز ایجاد پل ارتباطی بین زبان‌های فارسی و اسپانیا» محور سخنرانی بئاتریس سالاس از ونزوئلا، و «روابط ادبی ایران و گرجستان» محور سخنرانی نمادی بارتایا رئیس دپارتمان ایرانشناسی دانشگاه تفلیس گرجستان بود.

ابراهیم خدایار استاد ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و رایزن فرهنگی سابق ایران در تاجیکستان در ادامه کنگره با موضوع «صد سال با بیدل در اسیای مرکزی» سخن گفت و در سخنانش قرائت‌ها و تفسیرهای مختلف از عبدالقادر بیدل را در شوروی و اقمارش طی قرن ۱۹ و ۲۰ مرور کرد. سپس زهرا زاهدی از افغانستان شعرخوانی کرد و مهدی کاظم‌اف رئیس دپارتمان فارسی دانشگاه باکو از «مسائل زبان و ادبیات فارسی» گفت.

در پایان مراسم هادی سعیدی‌کیاسری، دبیر کنگره بین‌المللی عرس بیدل با تشکر از مهمانان از دستاوردهای این دوره عرس سخن گفت. همچنین با اهدای تندیس عرس از مهمانان و سخنرانان حاضر تجلیل شد.