علی‌اکبر فرهنگی: کار دانشگاهی به «عشق» نیاز دارد و بس

مراسم نکوداشت هفتاد و ششمین سالگرد تولد پروفسور علی‌اکبر فرهنگی، پدر علم مدیریت رسانه با حضور استادان علوم ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دانشجویان و خانواده وی، در تالار فرهنگ کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار عطنا، علی‌اکبر فرهنگی، استاد برجسته مدیریت و ارتباطات که با عنوان پدر علم مدیریت رسانه شناخته می‌شود، از پیشگامان ارتباطات انسانی است. دانشجویان حوزه ارتباطات او را با آثاری چون «ارتباطات انسانی» و «ارتباطات غیرکلامی» که برای اولین‌بار در زبان فارسی پدید آورد و سال‌هاست متن درسی دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه علامه طباطبائی است، می‌شناسند.

علی‌اکبر فرهنگی که  ۹ تیر ماه سال ۱۳۲۱ به دنیا آمده است امسال هفتادوششمین سال عمر پربار خود را آغاز می‌کند. به همین مناسبت دانشجویان دکترای علوم ارتباطات دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در اقدامی ابتکاری نکوداشت تولد این استاد محبوب را با حضور چند نسل از شاگردان استاد در تالار فرهنگ کتابخانه ملی ایران برگزار کردند.

در این مراسم که عصر شنبه، 9 تیرماه برگزار شد، تعدادی از شاگردان این اندیشمند از نسل‌های مختلف به بیان خاطرات خود از ایشان پرداختند و از مقام والای این استاد ارتباطات تجلیل کردند.

سینا تفنگچی، مجری مراسم و دانشجوی دکتر فرهنگی در ابتدای مراسم گفت:: دکتر فرهنگی در هر جلسه کلاس حرفی جدید می‌زدند و حتما با مطالعه در کلاس حاضر می‌شدند. از رابطه خوب ایشان با دانشجویان و احساس راحتی که دانشجویان در کلاس ایشان داشتند درس گرفتم و به شاگردی این استاد افتخار می‌کنم.

حمید ضیایی‌پرور، رئیس مرکز مطالعات رسانه، از روی نوشته‌ای که برای علی‌اکبر فرهنگی با عنوان «روح ناآرام علی‌اکبر فرهنگی» آماده کرده بود، خواند و بیان کرد: ایشان دارای شوقی وصف‌ناپذیر برای کسب دانش هستند. بسیاری از شاگردان دکتر فرهنگی مشغول به کار شده‌اند و در دانشگاه‌های مختلف تدریس می‌کنند. این نشان می‌دهد که میوه‌های باغ علمی دکتر فرهنگی نچیده نمانده‌اند.

وی افزود: همچنین فعالیت‌های ایشان در آموزش مدیریت صنعتی و مشاوره‌های علمی و عملی دکتر فرهنگی به شرکت‌ها نشان‌دهنده این است که ایشان خود را به محیط دانشگاه محدود نکرده‌اند. ویژگی‌های اخلاقی و فردی استاد علی‌اکبر فرهنگی هم یگانه و منحصر به ایشان است و شیوه تدریس برجسته ایشان هم نشان از پختگی چندساله است.

در ادامه برنامه اکبر نصراللهی، مدیرکل نظارت و ارزیابی اخبار و برنامه‌های سیاسی صدا و سیما سخنرانی کرد و گفت: اگر تلاش و زحمات دکتر فرهنگی نبود، رشته مدیریت رسانه و روزنامه‌نگاری اینگونه بالنده نبود و این رشته‌ها مدیون دکتر فرهنگی هستند.

افسانه مظفری، مدیرگروه ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات هم در چند جمله گفت: دکتر فرهنگی علاوه ‌بر افزودن به دانشم، به من راه و رسم زندگی آموخت و توانستم از راهنمایی‌هایشان در خیلی از مراحل زندگی‌ام استفاده کنم. یک روز از ایشان پرسیدم راز موفقیت علمی و فردی شما چیست؟ و ایشان در یک جمله به من پاسخ دادند «پشت هر مرد موفقی یک زن موفق وجود دارد».

سارا محمدپور خبازی، استادیار رشته ارتباطات سخنران بعدی این مراسم بود و از شوق خود به کلاس دکتر فرهنگی گفت: در دوران دانشجویی من به خواب صبح خیلی اهمیت می‌دادم و کلاس‌های صبح را انتخاب نمی‌کردم اما در مورد کلاس‌های دکتر فرهنگی بدون اغراق همیشه نیم ساعت قبل از کلاس در دانشگاه حاضر بودم و این برای خودم هم بسیار جای تعجب داشت اما اکنون می‌بینم که اصلا تعجبی ندارد که دلیل آن اشتیاق چه بود.

وی با ذکر اینکه اعضای دیگر خانواده او هم شاگرد دکتر فرهنگی بودند، دو بیتی را که در وصف ایشان سروده بود به دکتر فرهنگی تقدیم کرد:

اندیشه‌ات چراغ نگهبان دانش است / رویای تو جهان پر از صلح و سازش است

در سایه‌سار علم و شکوفایی عمل/  نام بلند توست که در حال تابش است

دکتر علی‌اصغر محکی، استادیار ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی هم چند کلامی درباره صفات برجسته دکتر فرهنگی صحبت کرد و در آخر گفت: اگر ایشان در این جلسه حضور ندشتند راحت‌تر می‌توانستم صحبت کنم.

اکرم قدیمی، رئیس انجمن ترویج علم ایران هم علی‌رغم اینکه شاگرد دکتر فرهنگی نبود سخنان خود را ایراد کرد: دکتر فرهنگی از پیشکسوتان علم ارتباطات است و زحمات ایشان موجب شکوفایی این علم است. فعالیت‌‌های علمی استاد فرهنگی خط تمایز میان عشق به دانش و صرف استاد بودن را نشان می‌دهد. همچون استاد فرهنگی یگانه هستند و همانند مرواریدی کمیاب به راحتی پیدا نمی‌شوند.

در ادامه برنامه، فرهاد سپه‌رام، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع علمی-کاربردی و مدیر مسئول نشریه جهان گل گفت: همیشه در فراز ماندن، سخت است. استاد فرهنگی سال‌های سال بر فراز علم ارتباطات ایستادند و ثمره آن را امروز می‌بینیم که جمعی از بزرگان گرد ایشان آمدند تا قدردانی خودشان را بجا بیاورند.

وی افزود: به نیکی از نقش خانم دکتر فرهنگی در زندگی دکتر علی‌اکبر فرهنگی یاد شد. همچنین شاهد بوده‌ام که دکتر فرهنگی در دهه 70 مثل پدری مهربان صنعت ایران را به آغوش کشیدند و در علم و عمل مدیران صنعت داخلی را پرورش دادند.

هربار بانشاط از کلاس درس خارج می‌شوم

و در آخر، دکتر علی‌اکبر فرهنگی در سخنانی گفت: از لطف و محبت تمامی عزیزان حاضر در مراسم تشکر می‌کنم و از اینکه این مراسم برپا شده است، بسیار خرسندم. همیشه سعی کرده‌ام پا جای استادانی بگذارم که مرا پرورش داده‌اند و بد نیست که در این شرایط یادی از آن بزرگان مثل مرحوم دکتر خسرو فرشید، امیرحسین آریان‌پور و استاد جلال آل احمد بکنیم که از دوره دبیرستان روی من تاثیرگذار بودند و موجب شدند به معلمی و تدریس علاقه‌مند شوم. استاد حسین وحیدی میان این عزیزان باقی مانده‌اند که آرزوی طول عمر بیشتری برای این استاد گرامی را داریم.

وی در ادامه گفت: من در زندگی همیشه خوش‌شانس بودم و در مسیری قرار گرفتم که آن مسیر از ابتدا ایده‌آل بود. برای کمتر کسی اتفاق افتاده که در طول تحصیلش با این معلمانی که نام بردم ارتباط داشته باشد و در دوره دانشگاه هم به همین ترتیب.

پدر علم مدیریت رسانه از خاطرات خود با استادان آمریکایی گفت: در آمریکا هم با استادانی کلاس داشتم که از بنامان آن دوره بودند. من درسی بنام «مشاوره مدیریت» داشتم که پروفسور بایر آن را تدریس می‌کردند. شیوه درسی ایشان به این صورت بود که ابتدا در آخر هفته کلاس را برگزار می‌کردند و فقط سه جلسه اول را خودشان تدریس می‌کردند و باقی جلسات هر هفته یکی از بزرگترین مدیران را دعوت می‌کردند تا دانش و تجارب خود را در اختیار ما بگذارد. به جرأت می‌گویم که آن کلاس مفیدترین کلاس من بود.

وی افزود: یکی دیگر از استادانم که سال گذشته فوت شدند و نویسنده «COMMINIUCATION IN THE CLASSROOM» (ارتباطات در کلاس درس) است هم بسیار روی من تأثیر گذاشتند. من هم این کتاب را نوشتم و اکنون در دست چاپ است و در آن به رابطه استادان با دانشجویان و تأثیر استادان و دانشجویان بر یکدیگر پرداختم.

فرهنگی از نقش همسرش در زندگی‌اش گفت: از همسرم به دلیل «بودن» تشکر می‌کنم. ایشان از زمانی که در زندگی من حضور یافتند لحظه‌ای کوتاهی در هیچ امری نکردند و همیشه یار من بودند. در مقدمه کتاب ارتباطات انسانی نوشته‌ام که اگر صبوری‌های ایشان نبود خیلی از کارهایم مثل همان کتاب انجام نمی‌شد.

نویسنده کتاب «ارتباطات انسانی» در رابطه با استاد شدن و دانش‌ آموختن گفت: کار دانشگاهی به عشق نیاز دارد و بس. اگر بدون عشق وارد این کار شوید نمی‌توانید دوام بیاورید؛ زیرا هیچ پشتوانه‌ای وجود ندارد که دلگرم شوید. اگر کتابی بنویسید فقط برای دانش نوشته‌اید و اگر مقاله‌ای چاپ کنید باید منت ناشران را برای چاپ آن بکشید. کار دانشگاهی بدون عشق میسر نمی‌شود و با انسان عقلایی و اقتصادی جناب ارسطو جور در نمی‌آید.

وی خطاب به استادان جوان گفت: من نمی‌خواهم بذر ناامیدی بپاشم اما باید این را بدانید که آن چند ساعتی را که خالصانه مشغول تدریس هستید را نمی‌شود با هیچ ارزش مادی مقایسه کرد.

فرهنگی افزود: کلاس درس برای من همیشه محیطی برانگیزاننده و جنجالی بود که در آخر باعث می‌شد بانشاط از آن خارج شوم. مثلا روزهایی از محیط صنعتی به دانشگاه می‌رفتم ولی به محض ورود به کلاس، حال و هوایم عوض می‌شد زیرا از مادیات و تعلقات آن جدا شده بودم.

پدر علم مدیریت رسانه ایران جایگاه «استاد» را چنین توصیف کرد: همیشه جایگاه‌های بالای علمی در دانشگاه را بیشتر از جایگاه فعلی خودم می‌دانستم و مثلا مرتبه مدیرگروهی را بالاتر از آنچه که بودم و هستم می‌دانستم. این دلیل باعث می‌شد که سر کلاس خودم را دائم مدیون دانشجوها بدانم و افقی را به سوی پیشرفت ترسیم کنم.

فرهنگی افزود: همانطور که یکی از سخنرانان به بنده لطف داشتند و گفتند که «روحِ نا آرامِ درحال شدن» دارم، می‌خواهم عرض کنم که من همیشه ذهنم را موضوعات مختلف که تمام شدنی نیستند فرا گرفته و بی‌قرارم کرده است. اتاق کار من پر است از انواع کتاب و مقاله و روی میز کارم چندین کتاب با موضوعات مختلف قرار دارد که اگر از یکی خسته شدم به دیگری پناه می‌برم.

 پروفسور علی‌اکبر فرهنگی، پدر علم مدیریت رسانه در پایان سخنان خود گفت: از تمامی حضار جلسه و همچنین برگزارکنندگان تشکر می‌کنم و امیدوارم که شما استادان جوان که روزی شاگرد من بودید بتوانید شاگردان خوبی تربیت کنید و از وجود آن‌ها لذت ببرید.

گزارش تصویری این مراسم را اینجا ببینید.