عبدالله آلبوغبیش

حذف آلمان (قهرمان پیشین جام جهانی فوتبال) توسط کره جنوبی، بسیاری از تحلیلگران و طرفداران فوتبال را شگفت‌زده کرد، کمااینکه گذر سخت آرژانتین در دقایق آخر از نیجریه و تساوی ایران با پرتغال، بسیاری دیگر را به حیرت انداخت. اما واقعیت آن است که از این حذف و تساوی‌ها چندان هم نباید شگفت‌زده شد. این شاخصه چند زمانی است که بر تمام حوزه‌های معرفتی و بر بسیاری از گستره‌های اندیشه و کنش انسانی سایه انداخته است.

به گزارش عطنا، دکتر عبدالله آلبوغبیش، استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی در یادداشتی با عنوان «آلمان و زوال فرا روایت‌ها» که در کانال تلگرامی خود منتشر کرده است، نوشته است:

حذف آلمان (قهرمان پیشین جام جهانی فوتبال) توسط کره جنوبی، بسیاری از تحلیلگران و طرفداران فوتبال را شگفت زده کرد، کمااینکه گذر سخت آرژانتین در دقایق آخر از نیجریه و تساوی ایران با پرتغال، بسیاری دیگر را به حیرت انداخت.

اما واقعیت آن است که از این حذف و تساوی ها چندان هم نباید شگفت زده شد. این شاخصه چند زمانی است که بر تمام حوزه های معرفتی و بر بسیاری از گستره های اندیشه و کنش انسانی سایه انداخته است.

کافی است به یکی دو سال پیش بازگردیم که دونالد ترامپ با آن ادبیات غیر رسمی اش سر برآورد و رئیس جمهور آمریکا شد. به غیر از سیاست، در حوزه رسانه نیز ما با چنین پدیده ای رو به رو هستیم. روزگار غول های رسانه ای سپری شده و عصر رسانه های مجازی آغاز شده است. در فلسفه، پیش از این ما با فلسفه های قاره ای کانتی و هگلی سر و کار داشتیم، اما اکنون دوران فلسفه میان فرهنگی و اندیشه فیلسوفانی غیر اروپایی همچون رام ادهر مال هندی آغاز شده است، فیلسوفی که یونان/ اروپا را تنها خاستگاه فلسفه نمی داند، بلکه ضمن مرکز زدایی از یونان، فلسفه های هندی- چینی و فلسطینی- مصری را نیز پیش می کشد.

همین امر را با اندکی دقت در دیگر حوزه ها و گستره های اندیشگانی و زیست جهانی نیز می توان پی گرفت.

چنین تحولی شاخصه دوران پسامدرنیستی و گذار از فرا روایت ها به خرده روایت هاست. آنچه در گذشته تحت عنوان فرا روایت آلمان و دیگر غول های فوتبال - در دو سطح تیم و بازیکن- می دیدیم، اکنون به حاشیه رفته است و تیم ها و چهره های دیگر نظیر احمد موسای نیجریایی و بیرانوند ایرانی و محمد صلاح مصری سر برآورده اند. از همین منظر حتی می توان مهار ضربه پنالتی رونالدو توسط بیرانوند را تحلیل کرد.

در حقیقت، آنچه در گذشته تحت عنوان ابر متن ها و بر همین سیاق، ابر تیم ها می شناختیم، به حاشیه رفته و یا دست کم جای حاشیه در متن نیز باز شده است.

این شاخصه، ویژگی بارز زیست جهان پساساختارگرایانه ماست که در آن، ساختارهای حاکم و کلان در هم می شکنند و پادساختارهایی ظهور می کنند که قادر به تولید کره جنوبی و حذف آلمان هستند.

برآیند طبیعی چنین تحولی، زوال مرزها و مرزبندی هاست، چه مرزهای سیاسی و چه مرزهای ناسیاسی در دیگر حوزه های شناختی. شاید فرو ریختن دیوار برلین در اواخر قرن گذشته میلادی، ویژگی نمادین زوال این مرزبندی ها باشد.

تا پیش از این دوران، در ادبیات حماسه ها و رمان (ابر متن ها) حاکم بودند و در فلسفه، فیلسوفان قاره ای همچون کانت و هگل و در سیاست کلان چهره هایی همچون فیدل کاسترو و در اقتصاد، عامل دولت و در فوتبال آلمان و پرتغال و اسپانیا و آرژانتین و ...حاکم بودند، اما امروز باید به پادگفتمان هایی نظیر ایران و کره جنوبی و ژاپن نیز گوش سپرد.

بر این اساس، در دنیای فوتبال، همچنان که در سپهر سیاست باید چشم به راه پادگفتمان و پادساختارها و پاد صداهایی باشیم که تاکنون چندان جایی و مجالی برای بروز و ظهور نداشتند.

به هر روی، حذف آلمان توسط کره جنوبی و نزاع سخت و دشوار آرژانتین با رقیب نیجریایی و به عبارتی دیگر مرکز زدایی از اروپا و آمریکای جنوبی در دنیای فوتبال و انتقال آرام این مرکزیت به دو قاره آسیا و آفریقا، تأملات و درنگ های بسیاری را ایجاب می کند که شاید بتوان در مجالی دیگر بدان پرداخت.