معادله بازیگران در سوریه

استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: سه کشور ایران، روسیه و ترکیه که بعد از موفقیت‌های میدانی در ایجاد ثبات در سوریه، گفت‌وگوها پیرامون حل سیاسی بحران سوریه را ادامه می‌دهند با مطالبه کشورهایی روبه‌رو هستند که می‌خواهند در روند دیپلماتیک حل بحران سوریه صاحب نقش باشند که این نقش حتماً منفی خواهد بود.

به گزارش عطنا، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه 16 فروردین‌ماه در یادداشتی برای روزنامه ایران نوشته است، نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در شرایطی برگزار شد که سوریه از لحاظ میدانی عملاً وارد دوران ثبات شده است. سه کشور که بعد از موفقیت‌های میدانی در ایجاد ثبات در سوریه، گفت‌وگوها پیرامون حل سیاسی بحران سوریه را ادامه می‌دهند با مطالبه کشورهایی روبه‌رو هستند که می‌خواهند در روند دیپلماتیک حل بحران سوریه صاحب نقش باشند که این نقش حتماً منفی خواهد بود. یعنی امریکا، فرانسه و عربستان در حالی خواستار حضور در این گفت‌وگوها هستند که نه تنها در حوزه میدانی هیچ کمکی به فرو نشاندن تنش‌های نظامی نداشتند و حتی کمک‌های منفی هم کردند بلکه نقش غیر قابل انکاری در تربیت گروه تروریستی داعش هم داشتند.  لذا  ایران و روسیه سعی کردند حضور بازیگران دیگر در گفت‌وگوهای جاری فراتر از ترکیه نشود.  ترکیه هم  که به دلایلی دعوت شده تا پیش از این، بازیگری دوگانه در قبال سوریه بوده است.
آنچه در روند نشست کنونی درباره سوریه باید مد نظر سه کشور قرار گیرد آن است که مردم سوریه نقش اصلی را در آینده سیاسی این کشور رقم بزنند. این مذاکرات باید به گونه‌ای هدایت شود که خروجی آن ایجاد ثبات در سوریه و ایجاد یک ساختار سیاسی دموکراتیک و قابل دفاع در این کشور باشد. ساختاری که در قالب آن امکان مداخله خارجی بیش از این فراهم نباشد. ضمن آنکه شرایطی باید شکل گیرد تا براساس آن، تحولات سوریه به داخل این کشور محدود شود و بحران‌هایش دیگر به بحران‌های منطقه‌ای تبدیل نشود. در این چارچوب نباید فراموش کرد که برخی بازیگران مانند ترکیه بازی خطرناکی را آغاز کرده‌اند. این کشور سعی می‌کند قبل  از اینکه ثبات سیاسی و امنیتی در سوریه شکل گیرد بخشی از راهبردهای امنیتی خود را در این کشور  پیش ببرد. نتیجه آن تداوم بی ثباتی در سوریه و ادامه تحولات بحران ساز است. در چنین موقعیتی ایران و روسیه در نشست  اخیر که به میزبانی ترکیه برگزار  شده بر محدودسازی نقش‌آفرینی ترکیه تاکید می کردند. اینک جهانیان شاهد اتفاقاتی در عفرین سوریه هستند که علیه مردم کرد این کشور صورت می‌گیرد که ایران نمی‌تواند به آن بی تفاوت باشد و روسیه هم قطعاً در این رابطه موضع خواهد داشت. اگر این سه کشور خوب عمل نکنند و راهبرد مبتنی بر ثبات را در سوریه که پیش از این در حوزه میدانی به سرانجام رسید، در حوزه سیاسی و دیپلماتیک هم به نتیجه نرسانند آن وقت امکان مداخلات منفی بیرونی فراهم خواهد شد.
ضمن آنکه باید توجه داشت که به هر حال گروه‌های تروریستی که عامل کشورهای بیرونی و مرتجع هستند، کماکان دیپلماسی و ثبات را قبول ندارند، باید از روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه دور نگه داشته شوند. اما همه بازیگرانی که نقش ثبات ساز را در سوریه ایفا می‌کنند می‌توانند در آنجا حضور داشته باشند.
در واقع حضور کشورهایی مانند امریکا و فرانسه در صحنه مذاکرات سیاسی سوریه فقط واقعیت را پیچیده‌تر می‌کند. در گذشته آنها راهبردهای منفی را راهبری کردند به این شکل که به دنبال سرنگونی دولت مستقر سوریه بوده‌اند و الان هم سیاست‌شان بیشتر مبتنی بر حمایت از معارضان سوری است تا خود سوریه و حتی به نام امنیت در اسرائیل حاضرند در سوریه ناامنی ایجاد کنند لذا معتقدم فراتر از تعارفات دیپلماتیک باید با واقعیت روبه‌رو شد و مانع از  آن شد که حضور بازیگران دیگر بی‌ثباتی را برای سوریه نهادینه کند.