الگوی شریعتی درمان فردگرایی و مادی‌گرایی جامعه است/ پذیرش واقعیت یا تلاش برای آرمان؟

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی گفت: مسائل اجتماعی جامعه ما با الگوی شریعتی حل می‌شود. جامعه همواره در حال رفتن به سوی نوعی مادیت و فردیت است و برای اینکه این مسئله بنیادهای جامعه ما را تهدید نکند، باید الگوی شریعتی را عملی کنیم.

به گزارش عطنا، نشست «شریعتی و روشنفکری دینی» سه‌شنبه، ۷ آذر به همت انجمن اسلامی دانشجویان راه امید دانشگاه اصفهان و انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی با حضور سوسن شریعتی، فرزند دکتر علی شریعتی، هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، بیژن عبدالکریمی، دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی و حسین مصباحیان، استادیار گروه فلسفه دانشگاه تهران در دانشگاه اصفهان برگزار شد.

روشنفکری امیدوار

هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت گفت: شریعتی الگویی از روشنفکری اجتماعی ارائه داد که قابل بازخوانی برای جامعه امروز است اما لازم است بررسی شود که ما تا چه حد می‌توانیم این الگو را در جامعه امروز پیاده کنیم و روشنفکر دینی امروز با چه کاستی‌هایی نسبت به دوران شریعتی روبه‌رو است.

وی افزود: به نظر شریعتی روشنفکر کسی است که نسبت به وضع اجتماعی آگاهی دارد. شریعتی پر مخاطب‌ترین روشنفکردینی در ایران و حتی در جهان است؛ اندیشه او موجب ایجاد کنش و واکنش در جامعه شده، هیچ روشنفکری چه قبل و چه بعد از شریعتی تا این‌ حد مورد توجه عامه مردم قرار نگرفته و شریعتی اندیشه بسیاری از متفکران جهان را بررسی کرده است.

شریعتی یک روشنفکر امیدوار بود و سعی می‌کرد که از متون و منابع مختلف دینی، تاریخی و ادبی جعل امید کند.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی به تداوم و پایداری افکار شریعتی از حیث زمانی اشاره کرد و گفت: تفکر شریعتی همواره در جامعه ما جاری بوده و از سال‌های قبل از انقلاب تا امروز مخاطب خاص خود را داشته است؛ یکی از دلایل این موضوع این است که مردم می‌توانند بدون داشتن تخصص خاصی زبان شریعتی را بفهمند، در واقع او روشنفکری مردمی است.

خانیکی گفت: یکی از نکات مهم این است که تنها بخشی از آثار شریعتی مورد بازخوانی قرار گرفته و پایدار شده چه شریعتی را روشنفکر مصلح بدانیم چه روشنفکر مسلح، او اندیشه‌ای ارزشمند دارد که همواره در جامعه جاری است. شریعتی الگویی اجتماعی آفریده که بر اساس آن می‌توان جایگاه روشنفکران امروزی را سنجید.

مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: مسائل اجتماعی امروز جامعه با الگوی شریعتی سازگارتر است، برای پاسخ به پرسش‌هایی که امروز در جامعه ما مطرح است، به اندیشه‌ها و مفاهیم شریعتی نیاز داریم، بیشتر تحقیقاتی صورت گرفته نشان می‌دهد جامعه در حال رفتن به سوی نوعی مادیت و فردیت است، برای اینکه این موضوع بنیادهای جامعه را تهدید نکند، باید از الگوهای شریعتی استفاده کرد.

شریعتی تنها نظاره‌گر نبود

خانیکی به ویژگی‌های دکتر علی شریعتی اشاره کرد و درباره این موضوع گفت: اولین ویژگی شریعتی به عنوان یک روشنفکر دیندار التزام به مسئله‌محوری بود. وی به مسائل حاشیه‌ای نپرداخت، بلکه به مسائل سخت در متن وارد ‌شد، که کار بسیار دشواری است. دومین ویژگی شریعتی، انتخاب رویکرد گفت‌و‌گویی و گشودگی بود؛ در منطق اندیشه‌ای شریعتی، هر تفکری حتی مخالف مورد توجه بود و شاید دلیل آن، دنیاهای مختلفی که تجربه کرده بود باشد.

شریعتی تنها نظاره‌گر نبود و بعد از صحبت‌های پیچیده نظری، به زندگی راحت خود بازنمی‌گشت بلکه حیات عادی خود را فدای دردمندی خویش می‌کرد.

عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی ویژگی سومی که برای یک روشنفکر و مصلح اجتماعی مهم محسوب می‌شود، جعل امید و امیدوار بودن دانست و گفت: برای جامعه دستخوش تغییر، همیشه انقلاب توقعات فزاینده و سرخوردگی‌های فزاینده به وجود می‌آید ولی شریعتی یک روشنفکر امیدوار بود و سعی می‌کرد که از متون و منابع مختلف دینی، تاریخی و ادبی جعل امید کند.

این استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی چهارمین ویژگی شریعتی را کنشگری عنوان کرد و افزود: شریعتی تنها نظاره‌گر نبود و بعد از صحبت‌های پیچیده نظری، به زندگی راحت خود بازنمی‌گشت بلکه حیات عادی خود را فدای دردمندی خویش می‌کرد. داشتن خلاقیت ویژگی پنجم شریعتی بود، او مفاهیم موجود در سنت یا حتی مدرنیته را که به صورت اشتباه در جامعه و فضای علمی به کار می‌رفت را به درستی و در جای مناسب برای تبیین مسائل اجتماعی به کار می‌برد.

خانیکی اضافه کرد: ویژگی ششم او، منتقد بودن است، شریعتی همیشه نقد را در زندگی اجتماعی نیز حفظ می‌کرد، به هر چیزی انتقاد داشت و در این انتقاد بود که راه را پیدا می‌کرد. صبوری و عشق ویژگی هفتم شریعتی بود، معمولا روشنفکران به علت تبیین عقلی مسائل علاقه و صبر کمی دارند اما شریعتی بسیار صبور و عاشق جهان هستی بود.

هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در پایان گفت: شریعتی الگویی را به وجود آورد که در شرایط یا جوامع مختلف، ادامه زندگی را نشان می‌دهد و این ما هستیم که چه منتقد شریعتی باشیم و چه طرفدار او، باید از زیسته‌ها و الگوی وی در دوران زندگی خود استفاده کنیم و این آن چیزی بود که شریعتی را درگیر بین آرمان و واقعیت می‌کرد.