علامه طباطبائی عالم بزرگی بود که عمامه کوچکی داشت

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در مراسم بزرگداشت علامه طباطبائی گفت: نامتناهی بالفعل معدوم و ناممکن است، چرا که آنچه موجود است و فعلیت دارد، مقید به زمان، مکان و حدود است اما خداوند مقرر کرده در همین حدود زمانی و مکانی انسان‌هایی ظهور کنند که در مرز نامتناهی هستند، علامه طباطبائی در عداد یکی از این انسان‌ها است.

به گزارش خبرنگار عطنا، مراسم بزرگداشت مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبائی، حکیم، فقیه و مفسر قرآن به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و دانشگاه علامه طباطبائی دوشنبه، 13 آذر با حضور دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر حسن بلخاری‌قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، حجت‌الاسلام احمد احمدی، شاگرد علامه طباطبائی، دکتر حسین کلباسی‌اشتری، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی، محمد مجتهدشبستری، فیلسوف و فقیه، خانواده علامه طباطبائی و دیگر مسئولان در تالار اجتماعات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

دکتر حسین کلباسی‌اشتری، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی، زبان خود را از وصف علامه طباطبائی قاصر دانست و گفت: این قصور مصداق بیت «یک دهان خواهم به پهنای فلک تا بگویم وصف آن رشک ملک/ ور دهان یابم چنین و صد چنین، تنگ آید در فغان این حنین» از دفتر پنجم مثنوی معنوی مولانا است، طباطبائی علامه کسانی را دارد مانند اویس قرنی که او را ندیده‌اند ولی به او دلبسته‌اند و سخت به او ارادت دارند.

یک دهان خواهم به پهنای فلک تا بگویم وصف آن رشک ملک

وی به مفهوم «نامتناهی» اشاره کرد و گفت: در فلسفه به خصوص فلسفه غرب از ارسطو نقل به مضمون شد است که نامتناهی بالفعل معدوم و ناممکن است از این حیث که آنچه موجود است و فعلیت دارد مقید به زمان، مکان و حدود است، از این معنا تفاسیر مختلفی شده اما شاید کسانی در مواجه با انسان‌هایی به این معنا برسند که نامتناهی الفعل هم موجود است؛ البته ذات پروردگار نامتناهی مطلق است.

این استاد فلسفه ادامه داد: اما خداوند مقرر کرده است که در همین حدود زمانی و مکانی انسان‌هایی ظهور کنند که در عداد و در مرز نامتناهی هستند، این معنا به درجات و تفاریق در گذشته، حال و آینده است؛ وجود انبیا و اوصیا نشانه این معنا است؛ در برخی روایات مستند داریم که غیر معصوم هم در مرزی و در حدودی قرار می‌گیرد که اگرچه آراسته به عصمت نیست اما شبیه قاب قوسین خواهد بود.

کلباسی‌اشتری در مورد آشنایی خود با علامه طباطبائی و دلباخته شدن به او گفت: پس از آشنایی‌های دیرین و به ویژه پس از شنیدن سلوک عملی علامه طباطبائی از شاگردان ایشان در یک دهه اخیر، من بی کم و کاست به این مفهوم رسیدم که علامه طباطبائی نامتناهی است، در این معنا هیچ مبالغه و گزافی نیست، من کمتر از آنم که بیش از آنها که مستقیم محضر علامه طباطبائی را درک کرده‌اند سخنی بگویم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه گفت: آرا، افکار، ابداعات و نوآوری‌های علامه طباطبائی برای رفع مشکلات و بحران‌های امروز، رفع و دفع شبهاتی که به خصوص در حوزه دین و اصول و اعتقادات دینی وجود دارد بسیار کاربردی است و به خصوص در دوران معاصر از اهمیت بالایی برخوردار است؛ یکی از این افکار رای علامه طباطبائی در مورد ادراک اعتباریات است با همه لوازم و احکام است.

علامه طباطبائی مصداق تام و اتّم مکارم اخلاق نبوی است

وی پس از توضیح وجودی علامه طباطبائی و آرا و افکار او در مورد ویژگی شخصیتی دیگر علامه که عالمی همراه با عمل بود صحبت کرد و گفت: بسیار گفته‌اند و در کلمات اوصیا و بزرگان دین آمده است که «کمال علم در عمل» است، ثمره علم در فعل و کردار است و عالم بی‌عمل بی‌فایده است. شاید کسانی که در عرصه علم به درجاتی رسیده‌اند و مراتبی را طی کرده‌اند این توفیق را پیدا نکنند که لوازم علم خود را در عمل‌شان نشان دهند و کسانی که عالم نیستند و علم در مدار زندگی آنها وجود ندارد توفیق بزرگ‌منشی به دست آورند.

کلباسی‌اشتری ویژگی دیگر علامه طباطبائی را اخلاق‌مداری عنوان کرد و گفت: علامه طباطبائی در کتاب ارزشمند «سنن النبی» احوالات، کنش‌ها و اخلاق حضرت محمد(ص) گردآوری کرده‌؛ چرا که سنت سیره‌نویسی در میان مسلمانان رواج داشته است؛ وقتی حدود سی سال پیش این کتاب را می‌خواندم بدون اینکه صاحب این کتاب را بشناسم بی‌اختیار احساس می‌کردم حیات مولف کتاب نیز شبیه حضرت محمد(ص) بوده است، بعدا هم که در مواضع بعدی با احوالات علامه آشنا شدم دریافتم که حدس و گمان من بیراه نبود و علامه طباطبائی زاده و پرورش یافته مکتب اهل بیت(ع) بوده و مصداق تام و اتّم مکارم اخلاق نبوی است.

سخن گفتن و سکوتش هر دو آموزنده بود

این استاد فلسفه و دوستدار علامه طباطبائی در ادامه به وصف علامه طباطبائی با تاکید بر اینکه این اوصاف با یک واسطه و بدون ذره‌ای گزاف و اغراق از شاگردان او نقل شده است گفت: یگانگی طباطبائی علامه نه فقط در قول و نظر و نوآوری اندیشه‌گی است که در کردار، طریق و مشی اخلاقی اوست، وجهی که در روزگار کنونی به غیبت و غیابش سخت حسرت می‌خوریم و دریغ می‌آوریم، لطیف بود و آرام، ساکت بود و کم حرف، سخنش دلنشین بود و مهم‌تر آنکه سخن گفتن و سکوتش هر دو آموزنده بود.

زبانش از تحقیر، غیبت و تندی عاری بود، از خدا و حضور فراگیرش می‌گفت و اینکه کلید قرب و وصال در یاد خدا و مراقبه است، صبور و شکیبا بود، از هیچکس و هیچ‌چیز گلایه‌ای نداشت، از هیچکس مطالبه نمی‌کرد، امر و نهی جز آنچه که به دین خدا مربوط می‌شد از او شنیده نشد، رئوف، مهربان و رقیق‌القلب بود، ولایی و عاشق اهل بیت بود، در سوگ جدش سیدالشهدا سخت منقلب می‌شد و می‌گریست، از هیاهو، اجتماع و ما فیها کناره می‌گرفت.

خلایق را بی‌استثنا دوست می‌داشت

گویی بر تلخ و شیرین دنیا سه تکبیر زده بود، همه جا خدا را می‌دید، به اختفای مولایش ما رایت شی الا و رایت الله قبل، پرسشی را بی‌پاسخ نمی‌گذاشت، زندگی ساده‌ای داشت، سبک و عاری از تعلق که در خانه، اساس و ذهابش نمود داشت، عالم بزرگی بود اما عمامه کوچکی داشت، دلبسته حکمت بود و در جست‌وجوی دائم حقیقت، خلایق را بی‌استثنا دوست می‌داشت و با آنان که بی‌مهری می‌کردند مدارا می‌کرد.

وفادار و خوش عهد و پیمان بود، خانواده‌اش را بسیار دوست داشت و نسبت به آنان بسیار رئوف بود، قیامت را می‌دید و نگاهش به این عالم نبود، گویی همواره در اندیشه سفر بود، هیچکس در حضور او احساس تنگی و زحمت نمی‌کرد، اگر چیزی نمی‌پرسیدی سخنی نمی‌گفت، اگر او را نمی‌شناختی و در گذر او را می‌دیدی به گمانت طلبه‌ای است معمولی عاری از ویژگی و مراتب و دیگر اوصاف.»

عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه به اقداماتی که در جهت پویایی و احیای افکار علامه طباطبائی در جامعه علمی و اجتماعی انجام شده است اشاره کرد و گفت: حمایت‌های دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی که همیشه با گشاده‌رویی، حسن اعتماد و گشاده‌دستی از اقدامات فرهنگی استقبال کرده به ما این امکان را داد تا حدود یکسال پیش طرح انتشار آثار علامه طباطبائی را مطرح کنیم.

رونمایی از 4 کتاب گردآوری شده از علامه طباطبائی

وی افزود: این طرح شامل اصلاح و تجدید چاپ آثار علامه طباطبائی که قبلا منتشر شده بود و دست‌نوشته‌هایی که هیچوقت منتشر نشده بود می‌شد که در این کار حجت‌الاسلام و المسلمین سید هادی خسروشاهی زحمات بسیاری کشیدند و ما را در احیای آثار علامه طباطبائی یاری کردند. امیدواریم امکان چاپ برخی از آثار علامه طباطبائی که هنوز منتشر نشده است و به صورت دست‌نوشته موجود است با همکاری خانواده ایشان پس از تنقیح و طی مراحل حقوقی امکان‌پذیر شود.

کلباسی‌اشتری در مورد کتبی که آماده و چاپ شده است گفت: امروز از چهار مجلد که با زحمات فراوان آماده و چاپ شده است رونمایی می‌کنیم، اولین کتاب مجموعه‌ای 700 صفحه‌ای از مقالات علامه طباطبائی است که با مشارکت 30 تن از اساتید برجسته کشور اصلاح و گردآوری شده است، دومین کتاب به نام «کتاب‌شناسی» در حوزه نگارش کتاب با حدود 1000 مدخل در قالب کتاب، مقاله و پایان‌نامه است، کتاب سوم مجموعه‌ای از اقوال، حکایات و شنیده‌ها از علامه طباطبائی به قلم حجت‌الاسلام و المسلمین محمدکریم پارسا با عنوان «اقیانوس علم و معرفت» است و کتاب چهارم بخشی از دست‌نوشته‌های آیت‌الله‌سیدمحمدحسن طباطبائی‌الهی(رض)، برادر علامه سیدمحمدحسین طباطبائی(ره) است.

مستند زندگی علامه طباطبائی

این استاد فلسفه و دوستدار علامه طباطبائی گفت: کار سومی که صورت گرفته و امیدواریم یادگاری برای نسل‌های آینده باشد، تهیه مستند زندگی علامه طباطبائی(ره) در حدود 30 ساعت است که ساخت آن از حدود 3 ماه پیش در شهرهای تبریز، قم و تهران شروع شده است، این مستند شامل گفت‌و‌گو با اعضای خانواده و نزدیکان علامه طباطبائی، مدرسه حجتیه قم، جایی که علامه طباطبائی درس تفسیر، اسفار و شفا را در آن تقریر کرده‌اند، شادآباد تبریز، روستا و املاک علامه طباطبائی و خانواده ایشان، مکان‌های تدریس علامه طباطبائی در دماوند و درکه و ان‌شاالله تصویربرداری‌هایی در مشهد مقدس و نجف اشرف می‌شود.

دکتر حسین کلباسی‌اشتری در پایان از رئیس و متولیان انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، رئیس و معاونان و مدیر انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی و خانواده مرحوم علامه طباطبائی سپاسگزاری کرد و گفت: مستند زندگی علامه طباطبائی پس از تکمیل در اختیار عموم قرار می‌گیرد و امیدواریم مجموعه این اسناد، گفته‌ها و شنیده‌ها بتواند زوایای وجودی ذات نامتناهی علامه طباطبائی را روشن‌تر کند.