نشست روش‌شناسی قرآنی علامه طباطبائی

به گزارش عطنا، در ابتدای جلسه  بتول السادات طباطبائی دختر مرحوم علامه طباطبائی، ایشان را انسانی کامل در همه ابعاد اخلاقی معرفی کرد.

وی با بیان اینکه هرگز عصبانیت مرحوم را ندیده‌ام، به رفتار قرآنی علامه در منزل و معرفی سیره‌ خانوادگی و عملی آن مرحوم پرداخت.

در ادامه دکتر بصیری در مورد روش تفسیر آیات الحکام در المیزان و تفسیر فقهی علامه طباطبائی در المیزان، نکاتی را در سه بخش برشمرد. در بخش اول دیدگاه علامه طباطبائی درباره تفسیر فقهی و پرداختن به مباحث فقهی در المیزان را مطرح کرد.

وی در بخش دوم این سوالات را مطرح کرد که، روش ایشان چه بوده است؟ آیا از دیدگاه خود فاصله گرفتند یا همان روش را پیاده کردند؟

بخش سوم صحبت های او نیز به جمع دیدگاه علامه و روش وی در تاثیر فقهی اختصاص داشت.

این کارشناس تفسیر، افزود: دیدگاه مرحوم این بوده است که در چند جا اقرارکردند که دنبال مباحث فقهی نیستند. یعنی در تفسیر المیزان بحث فقهی نمی‌کنیم بلکه بحث علمی، فلسفی، تاریخی، اجتماعی و... می‌کنیم.

وی این سوال را مطرح کرد که آیا با وجود حداقل پانصد آیه قرآن که در ارتباط مستقیم با مسایل احکامی هستند، امکان پذیر است؟

بصیری خاطرنشان کرد: علامه طباطبائی در روش تفسیر خود از تفسیر فقهی استفاده کردند، روش وی در طرح مباحث فقهی بدین‌گونه بوده است که اول مباحث مرتبط با علم فقه و در مرحله بعد استنباط حکم شرعی را طرح کرده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: مرحوم علامه نمی‌خواستند کتاب فقهی بنویسند، روش علامه طباطبائی این بوده که وارد مباحث فقهی نشوند.

در بخش دیگری از این نشست نیز دکتر بیات در ارتباط با روش تفسیری مرحوم علامه طباطبائی در مساله‌ نزولی و دفعی تدریجی قرآن کریم گفت: علامه طباطبائی از همه جهات وارد تفسیر شدند، تفسیر بیان و فهم مقصود است که فهم مقصود از چهار طریق ممکن است و یکی از آنها عقل است.

وی به جامع بودن تفسیر المیزان اشاره کرد و گفت: این تفسیر هم فقهی، هم اصولی و هم فلسفی و عرفانی است .

سخنران بعدی دکتر علی شریفی بود که با موضوع روش شناسی علمی در تفسیر المیزان به سخنرانی پرداخت.

وی گفت: المیزان یک تفسیر جامع است که مشخصه اصلی آن این است که تفسیر قرآن به قرآن است .

او اضافه کرد: منظور از تفسیر علمی قرآن، استخدام علم برای فهم بهتر قرآن است که شرایط عام و خاصی دارد. شرایط عام تفسیر؛ مثل آشنایی با علوم مختلف ادبیات عرب، فقه و... است و شرایط خاص تفسیر علمی؛ مثل داشتن انگیزه و هدف مناسب، توجه به هدف اصلی قرآن است.

وی خاطر نشان کرد: دین اسلام به خاطر تاکیدی که بر علم دارد، از دیگر ادیان متمایز است.

وی افزود: علامه طباطبائی جدای مطلق علم و دین را قبول ندارد و معتقد به رابطه تنگاتنگی بین آنهاست. تفسیر المیزان تفسیری جامع است که ناظر بر همه مسایل فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و.... است.

دکتر شعبان پور در بخش پایانی این نشست، با اشاره به روش تفسیر کلامی علامه طباطبائی اظهار داشت: تفسیر کلامی شکل و نوعی از تفسیر قرآن است که رنگ غالب آن دفاع ازعقیده کلامی مفسر است. مرحوم علامه طباطبائی در یکی از موضوعات اعتقادی و کلامی که بحث توحید است، قریب به ۲۷۰۰ آیه درباره تولید علم و بیش از ۱۴۰۰ آیه درباره مسایل معاد است.

وی افزود: مرحوم علامه، عقل را در برابر شرع نمی‌داند، عقل در برابر نقل است.

او در ادامه گفت: اساس کار مرحوم علامه طباطبائی در بیان معانی آیات اعتقادی، روش آیه به آیه است. یکی از روش‌های مورد استفاده علامه طباطبایی روش نقلی بوده است و شاهکار و کار بزرگ علامه طباطبائی در برقراری پیوند بین عقل و نقل است.

 

[gallery size="large" ids="35911,35910,35909,35908,35907,35902,35903,35904,35905,35906,35901,35900,35899"]