آزاداندیش‌تر از علامه در ایران، قم و نجف و حتی در غرب هم نیست/ من و آیت‌الله جنتی هم‌درس بودیم/ هانری کُربن در جوابم گفت، «من اویسی هستم»

چهره ماندگار فلسفه با اشاره به اینکه «آزاداندیش‌تر از علامه طباطبائی در طول زندگی‌ام ندیده‌ام»، نه فقط در ایران، قم و نجف و حتی در غرب هم مثل او نیست، گفت: علامه طباطبائی را «هانری کُربن» کشف کرد و به دنیای غرب شناساند.

به گزارش عطنا، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، فیلسوف ایرانی و چهره ماندگار فلسفه، دوم آبان‌ماه در نشست وابستگان و علاقه‌مندان به علامه سیدمحمدحسین طباطبائی با هیئت رئیسه دانشگاه علامه طباطبائی در سالن شواری دانشکده مدیریت و حسابداری این دانشگاه، گفت: من فقط به قصد زیارت خانواده علامه طباطبائی در این نشست حضور پیدا کردم و نمی‌دانستم باید صحبت کنم.

«المیزان» یکی از بهترین تفسیرها در 14 قرن تاریخ اسلام

وی با اشاره به اینکه علامه طباطبائی یک خَلوت و یک جَلوتی داشتند، افزود: جلوت و ظاهر زندگی علامه طباطبائی تقریباً برای همگان مشخص است و مهمترین اثر او نیز تفسیر «المیزان» بوده که یکی از بهترین تفسیرها در 14 قرن تاریخ اسلام است.

ابراهیمی‌دینانی تصریح کرد: اما خلوت علامه طباطبائی را کمتر کسی می‌داند که بسیار عجیب و غریب نیز بوده است.

وی با بیان اینکه علامه طباطبائی آنگونه که لازم است برای کشور ما شناخته شده نیست، گفت: اکنون که دانشگاه علامه طباطبائی می‌خواهد آثار علامه را چاپ کند بهتر است کتاب‌ها و نوشته‌های فقه و اصول او را منتشر کند.

این استاد بازنشسته دانشگاه تهران اضافه کرد: البته علامه طباطبائی آثار فلسفی بسیاری دارند و حتی برادر او یعنی «سیدمحمدحسن الهی» نیز آثار بسیار خوبی دارند که هنوز چاپ نشده است ولی مهمتر از همه نوشته‌های علامه طباطبائی در زمینه فقه و اصول بوده که تازه و بکر است و به عنوان یک شاگرد می‌گوییم بهتر است دانشگاه علامه طباطبائی به سراغ این آثار برود.

«آزاداندیش‌تر از علامه طباطبائی در طول زندگی‌ام ندیده‌ام»

وی افزود: چند مدت قبل جمله‌ای درمورد علامه طباطبائی در تلویزیون گفتم که همه خیال می‌کردند در این زمینه اغراق کرده‌ام، «آزاداندیش‌تر از علامه طباطبائی در طول زندگی‌ام ندیده‌ام»، نه فقط در ایران، قم و نجف و حتی در غرب هم مثل او نیست و این جمله اغراق هم نیست.

 ابراهیمی‌دینانی یادآور شد: اگر می‌توانید یک فیلسوف و یا متفکر غربی آزاد‌اندیش‌تر از علامه طباطبائی در غرب پیدا کنید که حتی به گرد پای او برسد.

وی با بیان اینکه مرحوم علامه در نوشته‌های خود به شدت شریعت، عرف، اجتماع و جامعه اسلامی را در نظر می‌گرفتند، گفت: البته معلوم نبود اگر آزاد می‌نوشتند چه سرانجامی داشتند.

این فیلسوف خاطرنشان کرد: علامه طباطبائی که در حوزه‌ای مقدس فعالیت می‌کرد و اینکه در این زمینه شاید نمی‌توانست خیلی آزاد باشد، حائز اهمیت است ولی باز آنقدر آزاداندیش بود که شبیه یک معجزه است.

«اگر علامه طباطبائی را درک نکرده بودم، آمدنم به این دنیا بیهوده بود»

وی با بیان اینکه علامه طباطبائی یک هدیه الهی بود، افزود: «من درباره خودم می‌گویم، اگر علامه طباطبائی را درک نکرده بودم، آمدنم به این دنیا بیهوده بود.»

ابراهیمی‌دینانی با اشاره به اینکه بنده دارای تحصیلات فقهی نیز هستم و حدود 11 سال شاگرد امام خمینی(ره)‌بودم، بیان کرد: فقه و اصول را در حد اجتهاد خوانده‌ام و حتی با آیت‌الله جنتی هم‌درس بودم و سپس به دنبال ادبیات، فلسفه و سایر علوم رفتم و غرب را شناختم.

خدمتی که هانری کربن به عالم تشیع کرده است در طول تاریخ کسی این کار را انجام نداده است، او در کتاب‌هایش از تشیع دفاع می‌کرد و و خدمات زیادی به عالم تشیع به‌خصوص در کشورهایی چون هند، پاکستان، مالزی، اندونزی و بوسنی و هرزگوین  و برخی کشورهای دیگر کرده است.

وی با بیان اینکه به نظرم اگر علامه طباطبایئی را ندیده بودم عُمرم به هدر رفته بود، گفت: علامه آن مردم آزاداندیش و بزرگ چه در گذشته و چه حالا؛ هنوز هم ناشناخته مانده است.

این چهره ماندگار فلسفه افزود: آزادی علامه طباطبائی به خصوص در اشعار او مشخص است و در نوشته‌هایش بیشتر به صورت رمزگونه می‌نوشت.

وی با بیان اینکه وقتی علامه طباطبائی از تدریس درس «اسفار» محروم شد ما نیز در قم یتیم شدیم، گفت: مرحوم علامه بعد از مدتی اجازه تدریس درس «شفا» ابن‌سینا را پیدا کردند حالا آنکه معروف شده بود که پادزهر کتاب‌های مارکسیست‌ها، درس اسفار است.

«هانری کُربن» علامه طباطبائی را به غرب شناساند

ابراهیمی‌دینانی با اشاره به اینکه «هانری کُربن» علامه طباطبائی را  کشف کرد و به دنیای غرب شناساند، گفت: کربن، فیلسوف و دانشمندی نبود که در غرب ندیده باشد و بسیار به‌اصطلاح به‌روز و باسواد بود و علامه طباطبائی نیز می‌گفت، «تنها جلسه‌ای که من می‌توانم بفهمم در دنیا چه خبر است، همین دیدار با هانری کربن است».

وی درباره همین موضوع افزود: هانری کربن فارسی و عربی را به خوبی صحبت می‌کرد و در 4 ماه از سال به تهران می‌آمد و مباحثه‌هایی با علامه طباطبائی داشت و بنده نیز در کنار سایر شاگردان علامه در برخی از این جلسات حضور داشتم.

ابراهیمی‌دینانی با بیان اینکه علامه طباطبائی چشم من را به جهان گشود و جهانبینی عمیقی داشت، گفت: من خیلی دلبسته به کرامات علامه نیستم و بیشتر با اندیشه او کار دارم و از خانواده علامه طباطبائی نیز تقاضا دارم اگر دست‌نوشته‌های دیگری از او دارند در اختیار دانشگاه قرار دهند تا چاپ و منتشر شود.

وی با اشاره به اینکه علامه طباطبائی به‌راستی تحفه‌ای برای ایران و عالم اسلام بود، اظهار کرد: آثار هانری کربن در همه کشورهای اسلامی به غیر از عربستان سعودی یافت می‌شد و او از طریق همین آثار و نام بردن از علامه توانست دنیا را با علامه طباطبائی آشنا کند.

خدمت کربن به عالم تشیع

این چهره ماندگار فلسفه با بیان اینکه خدمتی که هانری کربن به عالم تشیع کرده است در طول تاریخ کسی این کار را انجام نداده است، گفت: کربن در کتاب‌هایش از تشیع دفاع می‌کرد و و خدمات زیادی به عالم تشیع به‌خصوص در کشورهایی چون هند، پاکستان، مالزی، اندونزی و بوسنی و هرزگوین  و برخی کشورهای دیگر کرده است.

کربن در پاسخ به سئوال ابراهیمی‌دینانی: «من اویسی هستم»

وی به بیان خاطره‌ای از هانری کربن پرداخت و گفت: «روزی که کربن و علامه طباطبائی در حال مباحثه با همدیگر بودند که با جسارت در فرصتی مناسب، سؤالی از او پرسیدم مبنی بر اینکه مرید شما کیست؟‌»

ابراهیمی‌دینانی خاطرنشان کرد: «وقتی هانری کربن با این سؤال روبرو شد و از طرفی علامه طباطبائی نیز نمی‌توانست این پرسش را بیان کند چون به هر حال کربن مهمان او بود، به صورت رندانه‌ای جواب داد؛ من اویسی هستم و اویسی تنها فرقه‌ای از صوفیه بود که به مرشد باور ندارد و می‌گوید مراد وپیری ندارد و از روحانیت رسول اکرم(ص) یا یکی از بزرگان طریقت کسب فیض می‌کند».

وی ادامه داد: «دوباره از هانری کربن پرسیدم که ذکر خفی یا جلی شما چیست؟ که پاسخ داد، ببین جوان من از شب تا صبح، قال باقر(ع) و قال صادق(ع) می‌گویم که این ذکر جلی من است».

ابراهیمی‌دینانی یادآور شد: هانری کربن مرد بزرگی بود و دنیا از طریق او با افکار و اندیشه‌های علامه طباطبائی آشنا شد.

سیدمحمد الهی: یک‌بار از علامه طباطبائی پرسیدم که نظر شما درمورد هانری کربن چیست؟

سیدمحمد الهی، فرزند علامه سید محمدحسن الهی، برادر‌زاده علامه سیدمحمد طباطبائی نیز در این نشست گفت: از رئیس دانشگاه علامه طباطبائی و هیئت رئیسه که این زمینه را فراهم کردند که دور همدیگر جمع شویم، تشکر و قدردانی می‌کنم.

وی به بیان خاطره‌ای از علامه طباطبائی پرداخت و گفت: «یک‌بار از علامه طباطبائی پرسیدم که نظر شما درمورد هانری کربن چیست؟ سرش را پایین انداخت و گفت، مسلمان است و بعد دید که اینگار من قانع نشدم دوباره بیان کرد، نه تنها مسلمان بوده بلکه شیعه است و در پایان نیز اذعان کرد، که شیعه استاد دانشگاه سوربن که نمی‌آید و از این آقایان تقلید کند».

الهی افزود: یک‌بار نزد علامه طباطبائی رفتم و خواستم که همانند سایر مکاتب مثل سوسیالیسم و کمونیست ویژگی‌های یک انسان مسلمان را بیان کند تا صلاحیت یک فرد مسلمان را در دست داشته باشیم ولی بعد از یک‌ماه فوت کردند.

در پایان این نشست خانواده علامه طباطبائی به همراه هیئت رئیسه دانشگاه از موزه و اتاق مخصوص علامه که مباحثه‌های او با هانری کربن در آن بازسازی شده بود، دیدن کردند.

گزارش تصویری:‌

عکس: شکیبا شیرازی‌تهرانی