سلفی با جسم های بی جان و رواج بی اخلاقی

مساله سلفي گرفتن دانشجويان پزشكي با اجساد يك مساله اخلاقي است كه به بنيان‌هاي اخلاقي جامعه، نظام هنجاري جامعه و نهادهاي فرهنگي بازمي‌گردد. در مواردي مانند عكس گرفتن پزشكان با اجساد، وارد شدن پزشكان به ساخت و‌ساز ساختماني يا زير پا گذاشتن اخلاق حرفه‌اي از سوی مهندسان مشكل بيشتر اجتماعي است كه از ضعف نهادهاي اجتماعی ناشي مي‌شود. در حال حاضر در برخی حرفه‌ها و حوزه‌هاي جامعه اين بي‌اخلاقي‌ها رواج پيداكرده‌اند. بسياري از كساني كه در حوزه‌هاي اقتصادي و اجتماعي فعاليت دارند بعضا اخلاق حرفه‌اي را رعايت نمي‌كنند.

نهادهاي فرهنگي جامعه باید فعاليت‌هاي خودشان را به صورت سيستماتيك و مطابق با نيازهاي جامعه امروز انجام دهند تا ضمن آسیب‌شناسی موضوع، رویکرد مطلوبی اتخاذ شود. براي آگاهي از زواياي اين مساله بايد بررسي كرد كساني كه اين كارها را مي‌كنند تعداد كثيري از جامعه پزشكي هستند يا تعداد معدودي. علاوه بر مشكلات فرهنگي كه در ايجاد اين مساله نقش دارند، عده‌اي از افراد ممكن است به دليل مشكلات شخصيتي و ناهنجاري‌هايي كه در شخصيت دارند اقدام به انجام چنين كارهايي كنند. مشكل در سطح كلان به اين برمي‌گردد كه نهادهاي فرهنگي در جامعه بايد از ارزش‌هاي جامعه دفاع كنند و برای نیل بدین مقصود راهکارهای بهینه و مطلوب را برگزینند. مديريت كلان در جامعه ما مشكل دارد.

براي نمونه در سيلي كه رخ داد شاهد ناكارآمدي بعضي از نهادها بوديم كه با ساخت و سازهاي غيرقانوني كه صورت گرفته بود، خسارات سيل افزايش يافت. سلفي گرفتن با اجساد نهايت بي‌اخلاقي بخشي از جامعه پزشكي است كه نشان مي‌دهد نظام صنفي ايجادشده يك نظام صنفي ناكارآمد است. نظارت صنف پزشكي بيشتر بر جنبه‌هاي مادي كار پزشكي است تا جنبه‌هاي اخلاق آن. نظام صنفي پزشكي در مقابل سريال «در حاشيه» كه مخاطبان بسياري داشت و بسياري از مشكلات جامعه پزشكي را منعكس مي‌كرد، يك موضع تند گرفت درحالي كه در مقابل اين مساله ساكت هستند و هيچ واكنشي نشان نمي‌دهند. اين نشان‌دهنده اين مساله است كه بعضي از كساني كه وارد اين صنف شده‌اند نمي‌توانند مديريت و نظارت قوي داشته باشند. در مقابله با اين مساله لازم است دولت، نهادهاي قضائي و نهادهاي قانونگذاري شروع به تجديد ساختار كردن در اين قشرها و حوزه‌ها كنند. مبارزه‌اي كه در حال حاضر قوه قضائيه با مفاسد اقتصادي انجام مي‌دهد بايد تبديل به يك مبارزه همه گير در ساير حوزه‌هاي جامعه شود. از سوي ديگر، رويكرد نهادهاي مختلف به جامعه ما چندان مطلوب نیست. نهادها علاوه بر توجه به امورات شخصي افراد باید جنبه‌هاي اجتماعي رفتار افراد را هم مورد توجه قرار دهند، وگرنه شاهد به وجود آمدن چنين مشكلات و بي‌اخلاقي‌هايي در جامعه هستيم. بنابراين بهترين اقدام در اين زمينه اين است كه تغيير رويكرد داده شود و بر جنبه‌هاي اجتماعي رفتار افراد نظارت داشته باشيم و اخلاق حرفه‌اي را در همه حوزه‌ها مود تاكيد قرار دهيم.

در مقابله با سلفي گرفتن دانشجويان پزشكي با اجساد كه يك كار زشت، ناپسند و محكوم است، نظام پزشكي بايد موضع‌گيري سخت و محكمي داشته باشد، در غير اين صورت، بايد خبرنگاران، منتقدان و نويسندگان وظيفه خود را در اين زمينه انجام دهند و راهنمايي‌ها و هشدارهاي لازم را مطرح كنند. در بررسي نقشي كه رسانه‌ها در اين زمينه مي‌توانند داشته باشند بايد گفت كه مديريت رسانه‌ها باید رویکرد جدی‌تر داشته باشند. وسايل ارتباط جمعي باید مسائل را به خوبي بازتاب دهند. در كشورهاي پيشرفته صنعتي وسايل ارتباط جمعي نقش نظارتي دارند و با سوال كردن‌هاي مكرر و تحت فشار قرار دادن مسئولان در تمام زمينه‌ها از اشتباهات آنها مي‌كاهند. باید بیش از این  به نقش نظارتي رسانه پرداخت و آن را جدی‌تر گرفت. در حال حاضر صدا و سيما در اين زمينه بايد شروع به ساخت برنامه‌هايي كند كه اخلاق حرفه‌اي را به تمام حِرَف جامعه به خوبي نشان دهد. صدا و سيما بايد در اين زمينه‌ها حساس باشد و به صورت عمومي كنترل و نظارت خود را افزايش دهد. دانشجوياني كه دست به انتشار اين عكس‌ها زده‌اند اين كار را بيشتر در شبكه‌هاي اجتماعي‌اي كرده‌اند كه نظارت كافي بر آنها وجود ندارد و بحث خودنظارتي در اين رسانه‌ها بيشتر است. پس مشكلات شخصيتي و فردي در ايجاد اين مساله مي‌توانند نقش پررنگي داشته باشند.

براي همين، لازم است از جامعه‌شناسان، روانشناسان، انسان‌شناسان و مسئولان نظام پزشكي خواسته شود از طريق انتشار مقاله، يادداشت و مصاحبه به بررسي اين مشكل بپردازند تا جلوی اين بي‌اخلاقي‌ها گرفته شود و در صورتي كه لازم باشد با افشا و معرفي اين افراد و برخورد قانوني با آنها جلوی بي‌اخلاقي‌هاي بعدي در جامعه گرفته شود. براي همين نقش رسانه در اينجا بارزتر مي‌شود زيرا رسانه‌ها نقش نظارتي بر رفتار قشرها، صنف‌ها، حرفه‌ها، مسئولان و مقامات در جامعه دارند و با بازتاب بي‌اخلاقي‌هايي كه در بعضي از حِرَف روي مي‌دهد توجه به اخلاق حرفه‌اي را در جامعه گسترش مي‌دهند. رسانه‌ها و به‌ويژه سازمان صدا و سيما از طريق ساخت برنامه‌هاي مفيد و موثر مي‌توانند به مقابله با اين‌گونه مسائل بروند. ناهنجاري‌هايي مانند سلفي گرفتن دانشجويان پزشكي با اجساد هم جنبه قضائي، هم جنبه رسانه‌اي و هم جنبه تربيتي دارند و همه اين موارد مي‌توانند در پيشگيري از ناهنجاري تاثير داشته باشند.