فرقانی: عدم همگرایی، عملکرد جزیره‌ای و سیاست‌های دوگانه موانع تحول در علوم انسانی/ اکبری‌اقدم: تولید محتوای مکمل و پیوسته برای متون علوم انسانی در دانشگاه علامه

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در نشست هم‌اندیشی استادان این دانشکده با اشاره به اینکه عدم همگرایی، عملکرد جزیره‌ای و سیاست‌های دوگانه موانع تحول در علوم انسانی است، گفت: در حال حاضر یک همگرایی بین سیاست‌ها و بخش‌های مختلف نیاز است و به نظر می‌رسد بین شورای تحول و وزارت علوم همگرایی وجود ندارد.

به گزارش عطنا، نشست هم‌اندیشی استادان دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی با موضوع «بررسی تحول و ارتقا علوم انسانی»، سه‌شنبه، 30 خردادماه به همت دفتر نمایندگی نهاد مقام معظم رهبری در سالن شورای این دانشکده با حضور جمعی از استادان برگزار شد.

محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی بیان کرد: تحول علوم انسانی نباید به یک بحث مکانیکی تبدیل شود و این موضوع باید در رشته‌ها و درس‌هایی که امکان تحول در آن وجود دارد، یک امر واقعی باشد.

وی افزود: تحول یک شبه اتفاق نمی‌افتد، این یک اقدام تدریجی است و نقطه آغاز و پایان ندارد، بلکه امری دائمی است و باید نسل‌ جوان‌تر دانشگاه را برای پاسخگویی این نیاز جامعه، آماده کنیم.

فرقانی با تأکید بر اینکه هیچ زمانی نیست که بگوییم تحولات ما به اتمام رسیده است، تصریح کرد: واقعیت این است که فضای دانشگاه‌ها تغییر کرده است و وقتی سر کلاس‌های درس حاضر می‌شویم، حس کرده‌ایم که کلاس و روش‌های سنتی در بسیاری از مواقع جواب نمی‌دهد.

تفاوت‌های نسلی را باید در تحول علوم انسانی در نظر داشته باشیم

فرقانی درباره همین موضوع گفت: با وجود اینکه دانشجو سر کلاس درس حاضر است اما انگار در کلاس نیست که شاید دلیل آن عدم پاسخگویی کلاس به نیازهای او باشد و در واقع با مباحث کلاس ارتباط برقرار نمی‌کند.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبائی افزود: دانشجویان در فضای مجازی ارتباطات‌شان را دارند و کم و بیش مطالعات علمی‌شان را انجام می‌دهند، بنابراین گمان می‌کنند کلاس آمدن و وقت گذاشتن امری بیهوده است.

وی اضافه کرد: البته این تفکر درستی نیست، معتقدم حضور در کلاس و ارتباط چشمی، گفتار و تعاملات استاد با دانشجو، بار آموزشی دارد اما دانشجو به این موضوع فکر نمی‌کند، بنابراین در تحول علوم انسانی باید این تفاوت‌های نسلی را هم در نظر داشته باشیم.

فرقانی با اشاره به اینکه عدم همگرایی، عملکرد جزیره‌ای و سیاست‌های دوگانه، موانع تحول در علوم انسانی هستند، اظهار کرد: در حال حاضر یک همگرایی بین سیاست‌ها و بخش‌های مختلف نیاز است و به نظر می‌رسد بین شورای تحول و وزارت علوم همگرایی وجود ندارد.

وی اظهار کرد: وزارت علوم معتقد است که بازنگری نیازی به وزارت‌خانه ندارد و خود دانشگاه می‌تواند بازنگری را انجام داده و آن را اجرا کند اما شورای تحول به کارگروه‌هایش اعلام کرده است، درس‌هایی را که حداقل 10 سال از بازنگری آن‌ها گذشته است با معیارهای شورا، بازنگری کنند.

فرقانی با بیان اینکه مهمترین دوگانگی این است که معیار پیشرفت علم، تعداد مقاله‌های ISI در نظر گرفته شده است و در طرف دیگر مخالفت با علم غربی عنوان می‌شود، خاطرنشان کرد: می‌خواهیم علوم انسانی را کاربردی، اسلامی و بومی کنیم اما در نقطه‌ای دیگر صرفاً از معیارهای جهانی برای پیشرفت علم استفاده می‌کنیم.

اگر قرار است علوم انسانی بومی شود باید معیارهای پیشرفت و توسعه علم در کشور هم بومی شود

وی درباره همین موضوع گفت: یعنی دغدغه ما پیشرفت و تولید علوم است ولی معیار آن پیشرفت در تولید مقاله بوده که غربی‌ها برای ما گذاشته‌اند، اگر قرار است علوم انسانی بومی شود باید معیارهای پیشرفت و توسعه علم در کشور هم بومی شود.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی افزود: زمانی که در اینجا موضوع ارتقا استاد، فرصت مطالعاتی یا بررسی عملکرد وزارت علوم مطرح می‌شود، فوراً بحث تعداد مقاله به میان می‌آید اما از سوی دیگر می‌گوییم ما کاری به علم غربی نداریم.

وی خاطرنشان کرد: به عبارت دیگر می‌خواهیم محتوا را تغییر دهیم اما سنجش علم ما همان معیارهای غربی باشد، بنابراین با این شرایط استاد دانشگاهی ما هم تمایلی ندارد، پنج سال از وقت‌اش را برای تحول بگذارد، او دنبال این است که چند مقاله بنویسد و ارتقا یابد یا در سمینارهای بین‌المللی شرکت کند.

فرقانی با بیان اینکه تحول مقدماتی دارد که ابتدا باید آنها را فراهم کنیم، گفت: در جلسه‌ای که با دکتر حداد‌عادل داشتم، بحث‌ او این بود که برخی‌ها برای رسیدن به تحول عجله دارند و فکر می‌کنند باید ظرف یک مدت کوتاه، بازنگری‌ها انجام شود و به اعتقاد حدادعادل، تحول در علوم انسانی در هر رشته‌ای مقدماتی دارد که پیش نیاز آن مطالعه محتوای درس است.

وی افزود: شاید نیاز است کارگروهی تشکیل شود و ماه‌ها روی منابع کار کند و در واقع ابتدا باید منابع درس آماده و سپس استاد تربیت شود تا با محتوای جدید، درس ارائه دهد اما گاهی ما عنوان و سرفصل درس‌ها را تغییر می‌دهیم اما استاد در کلاس، همان درس گذشته خود را ارائه می‌دهد.

فرقانی در پایان خاطر نشان کرد: زمانی این نشست‌ها بیشتر ثمربخش خواهد بود که ما آمادگی شنیدن دیدگاه‌های مختلف و متفاوت را داشته باشیم و از آن‌ها استفاده کنیم، چه بسا یک دیدگاه مخالف با یادآوری نکته‌ای کمک زیادی به فرآیند تحول کند.

تولید محتوای مکمل و پیوست برای متون علوم انسانی در دانشگاه علامه

در ادامه نشست، حجت‌الاسلام صادق اکبری‌اقدم، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علامه طباطبائی نیز گفت: برای تحول علوم انسانی دانشگاه علامه طباطبائی رایزنی‌هایی با وزارت علوم  و شورای تحول در علوم انسانی داشته است.

وی اظهار کرد: قطعاً نشست‌های دانشکده‌ای باید پس از تأسیس پژوهشگاه تحول در علوم انسانی برگزار می‌شد اما قصد نداریم در دام بروکراسی‌ها بیفتیم و در این مسیر دانشگاه معطل بماند. ضمن‌آنکه ما در نهاد رهبری بدون آنکه منتظر وزارت علوم، شورای تحول و یا دانشگاه باشیم این کار را آغاز کردیم.

اکبری‌اقدم بیان کرد: دفتر نهاد رهبری در دانشگاه علامه طباطبائی از این فرصت بوجود آمده استفاده کرده و قصد دارد تا با ظرفیت استادان بارز و ارزشمند نسبت به تولید پیوست دروس علوم انسانی اقدام کند.

وی درباره همین موضوع افزود: در گام اول بناست از هر دانشکده دانشگاه علامه طباطبائی سه نفر از استادان متناسب با دروس تخصصی خود اقدام به تولید محتوای مکمل و پیوست برای دروس و متون علوم انسانی کنند.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علامه طباطبائی گفت: محتوای تولید شده توسط این استادان سامانه‌ای بارگذاری شده تا دانشجویان مرتبط با این دورس بتوانند از محتوای پیوستی آن از طریق فضای مجازی بهره‌مند شوند.

وی در ادامه اظهار کرد: قصد داریم هسته‌های علمی، پژوهشی و معرفتی را با استفاده از استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی‌ راه‌اندازی کنیم و به بیان بهتر برای موضوعاتی که به ذهن استادان می‌رسد و یک مسئله از مسائل کشور است، یک هسته تشکیل خواهد شد. ضمن‌آنکه احتمالاً در هر دانشکده دو یا سه هسته با محوریت استادان همان دانشکده ایجاد می‌شود.

اکبری‌اقدم با اشاره به اینکه از برخی استادان دانشکده ارتباطات حتماً برای تحول در علوم انسانی بهره خواهیم گرفت، گفت: تلاش خواهیم کرد رفت و آمد استادان دانشگاه‌های دیگر علوم انسانی و افرادی از حوزه که در تحول علوم انسانی تفکر مشترک داریم، بیشتر شود و در این اقدام احتمالاً کرسی‌های نظریه‌پردازی شکل بگیرد.