لطفا اسمی‌از ما نبرید

«با اینکه بیش از 10 سال است در مطبوعات مشغول به کارم اما هنوز نمی‌توانم از پس هزینه‌های شخصی‌ام بربیایم. انگار همه چیز در این سال‌ها گران و با ارزش شده جز کار ما. گاهی از خودم می‌پرسم کلمه‌ای چند دستمزد می‌گیرم؟» این گلایه یک روزنامه‌نگار حق التحریر است؛ روزنامه‌نگاری که بیش از 10سال است برای نشریات مختلف می‌نویسد. به قول خودش خبرنگار آزاد.

به گزارش عطنا، ترانه بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار روزنامه ایران در گزارشی که در این روزنامه به چاپ رسانده است به مصایب روزنامه‌نگاران و حقوق کم روزنامه‌نگاران حق ‌التحریر پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم.

«با اینکه بیش از 10 سال است در مطبوعات مشغول به کارم اما هنوز نمی‌توانم از پس هزینه‌های شخصی‌ام بربیایم. انگار همه چیز در این سال‌ها گران و با ارزش شده جز کار ما. گاهی از خودم می‌پرسم کلمه‌ای چند دستمزد می‌گیرم؟» این گلایه یک روزنامه‌نگار حق التحریر است؛ روزنامه‌نگاری که بیش از 10سال است برای نشریات مختلف می‌نویسد. به قول خودش خبرنگار آزاد.

از من می‌خواهد اسمی‌ از او نبرم چرا که خیلی‌ها می‌شناسندش و دلش نمی‌خواهد همکارانش از زندگی و مشکلات شخصی‌اش چیزی بدانند: «تازگی‌ها دوستان از من ناراحت هم می‌شوند وقتی به پیشنهادهای کاری عجیب و غریب‌شان نه می‌گویم. همین چند روز پیش دوستی پیشنهاد داد، برای ماهنامه‌شان چند گزارش میدانی بنویسم. صفحه‌ای 50 هزار تومان. حساب و کتاب کردم دیدم هزینه چند بار رفت و آمدم با تاکسی برای تهیه گزارش میدانی، وقت و زحمتی که برای این گزارش‌ها باید بکشم، اصلاً به دستمزدش نمی‌ارزد. یعنی دو صفحه یک گزارش که می‌شد هر مطلب 100 هزار تومان. مطالبی که به من پیشنهاد شد، کاملاً کاوشگرانه بود و نیاز داشتم دست کم دو سه بار به آن محل بروم و برگردم. دوستان روزنامه نگار حرف من را خوب می‌فهمند. در نهایت با همه این حساب و کتاب‌ها جواب نه دادم. درست مثل این است که به یک کارگر بگویی چاه بکن و 20 هزار تومان بگیر! به نظر شما می‌ارزد؟ دوستی که پیشنهاد داده بود از من ناراحت شد و گفت تو از بیکاری می‌نالی در حالی که پیشنهاد کار به تو می‌دهیم و قبول نمی‌کنی. راستش خیلی از او رنجیدم، از اینکه حاضر نیست لحظه‌ای خودش را جای من بگذارد. یعنی تا این حد احساس همدلی ما با همکارانمان کم شده؟ زندگی من هم خرج دارد از همین دستمزد ناچیز مجبورم برای خودم حق بیمه رد کنم. آیا هیچ وقت کسی به این چیزها هم فکر می‌کند؟»
این روزنامه‌نگار حق التحریر، با یک روزنامه و 3 ماهنامه همکاری می‌کند و سر جمع در ماه یک میلیون تومان درآمد دارد. دستمزدی که کفاف هزینه‌های معمول زندگی‌اش را هم نمی‌دهد.

   روزنامه نگار حق التحریر، سرباز صفر یا کارگر روزمزد

سال‌هاست دستمزد یک روزنامه‌نگار حق‌التحریر در مطبوعات ایران تغییر نکرده. صفحه‌ای 40، 50، 60 هزار تومان، بدون توجه به نرخ تورم و گران شدن همه چیز؛ از بهای مسکن گرفته تا هزینه‌های زندگی.

یک روزنامه‌نگار حق‌التحریر دیگر هم که از سال 81 با روزنامه‌های حق‌التحریری کار کرده، حرف‌های مشابهی می‌زند: «دهه 80 که به روزنامه‌ها مطلب می‌دادم وضعیت چندان بد نبود. سر ماه دستمزدم را محاسبه می‌کردند و می‌پرداختند. بعد از ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و افت روزنامه‌ها حق‌التحریرها هر دو سه ماه یک بار پرداخت می‌شد. با این شرایط اصلاً نمی‌توانستم روی حقوقم حساب کنم و تصمیم گرفتم در یک روابط عمومی‌کار کنم. الآن هم گاهی حق التحریری کار می‌کنم اما دیگر رویش حساب نمی‌کنم چون آنقدر با تأخیر و دیر پرداخت می‌شود که اصلاً نمی‌توان برایش برنامه‌ریزی کرد. اما نکته جالب آنکه دستمزدها طی این همه سال تغییر نکرده. الآن هم همان روزنامه‌ها صفحه‌ای 50 هزار تومان حق التحریر می‌دهند و مجلات بین 45 هزار تا 60 هزار تومان».

   ارزان کاری و سکوت روزنامه نگاران ایرانی

خیلی‌ها تأیید می‌کنند بیشتر روزنامه نگاران در ایران ارزان کارند. حتی آنها که در روزنامه‌های دولتی کار می‌کنند، دستمزد چندان بالایی ندارند. یعنی دستمزدشان نسبت به متوسط درآمدها و سختی کار چندان بالا نیست چه برسد به روزنامه نگاران حق التحریری که نه قراردادی با مؤسسه‌های مطبوعاتی دارند و نه پشتوانه ای.

یک روزنامه نگار دراین باره می‌گوید: «وقتی موضوع حقوق و مزایا پیش کشیده می‌شود، همه روزنامه نگارها انگار منفعل می‌شوند و حاضر نیستند درباره حقوق‌شان بحث کنند. انگارصحبت از حقوق و مزایا یک خط قرمز است. ما که از حقوق همه دفاع می‌کنیم نمی‌دانم چرا تا به خودمان می‌رسیم ناگهان سکوت می‌کنیم».

   دستمزد روزنامه نگاران آزاد در فرانسه

اما این طور هم نیست که در همه جای دنیا روزنامه‌نگاران آزاد یا حق‌التحریر، وضعیت نامناسب و نامطمئنی داشته باشند؛ آن گونه که روزنامه‌نگاران در ایران دارند. به عنوان مثال ۱۷ درصد خبرنگاران فرانسه، خبرنگار آزاد هستند که میانگین درآمدشان در ماه برای زنان و مردان متفاوت است.

زنانی که به صورت خبرنگار آزاد، مشغول به کارند معمولاً ماهیانه تا 2 هزار یورو دستمزد دارند و مردان کمی‌بیشتر از این مبلغ. طبق اطلاعات خبرنگاران ایرانی فعال در کشور فرانسه، خبرنگاران این کشور به طور میانگین ۳۲۱۸ یورو (۴۳۴۱ دلار) درآمد ماهانه دارند و در مجموع ۳۱ درصد خبرنگاران ماهیانه حقوقی بین 3 تا 4 هزار یورو دریافت می‌کنند. 7 درصد خبرنگاران هم درآمدی پایین تر؛ یعنی حدود ۱۳۰۰(هزار و ۷۵۳ دلار) تا 2 هزار یورو (۲ هزار و ۷۰۰ دلار) در ماه دارند.

یکی از خبرنگاران ایرانی که در این کشور فعالیت رسانه‌ای دارد به ما می‌گوید: «در فرانسه خبرنگار آزاد شیفتی هم داریم که برای هر شیفت ۱۲۰ یورو می‌گیرند. یعنی به رسانه می‌آید و یک شیفت کار می‌کند و دستمزدش را می‌گیرد. اگر از سایر شهرها بیاید همه هزینه‌هایش مثل محل اقامت و بلیت هواپیما و غذا هم توسط سازمان پرداخت می‌شود.

هر شیفت کاری  هم 10 ساعت است. اما به طور معمول نرخ تهیه گزارش‌های تلویزیونی بیشتر است. در رسانه‌های بین‌المللی معمولاً هزار یورو برای هر گزارش پرداخت می‌شود اما بنا بر موقعیت یک رسانه این نرخ می‌تواند کم و زیاد شود.

مثلاً در تلویزیون فرانس ۲۴ برای هر دقیقه گزارش خبرنگار آزاد بنا بر کیفیت کار تا هزار یورو هم دستمزد می‌گیرد. در مجموع می‌توانم بگویم اینجا دستمزد خبرنگاران آزاد بیشتر از خبرنگاران ثابت است اما خبرنگاران ثابت مزایایی دارند که حق‌التحریرها یا آزادها از آن بی‌بهره‌اند».