لطفعلی بخشی: واردات گندم به کشور لازم است / 12 هزار کمباین فرسوده داریم

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه گفت: حذف مکانیسم‌های اقتصادی از نان، تحمیل قیمت و روش کار به نانوایان، حذف نان‌های محلی و بومی و حذف ابتکار از جمله سیاست‌های نادرستی هستند که به خاطر آن نیروهای جوان و تحصیل‌کرده و همچنین سرمایه جذب نمی‌شوند.

به گزارش عطنا، نشست اقتصاد نان، دوشنبه 22 آذر در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی با حضور لطفعلی بخشی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و مدیر مسئول ماهنامه آزاد و غذا برگزار شد.

این استاد دانشگاه در ابتدا با بیان فرایند تولید گندم در کشور اظهار کرد: بخش اندکی از تولید گندم آبی و بیش‌تر دیم است و البته توصیه هم می‌شود که گندم آبی را به خاطر کمبود آب حذف کنیم.

بخشی در خصوص کیفیت پایین آرد گفت: با وجود افزایش مقدار تولید گندم اما تولید داخلی آن در اکثر نقاط کشور دارای کیفیت بسیار نازلی است، برای این‌که این کیفیت به حد متوسط برسد باید سالانه دو تن گندم وارد شود که با گندم‌های داخلی مخلوط کنیم.

او ادامه داد: در حال حاضر تولید‌کنندگان نان‌های حجیم و صنعتی فشار وارد می‌کنند که کیفیت گندم تولید داخلی برای کار ما مناسب نیست و ما نیازمند وارد کردن گندم هستیم.

علت‌های اصلی پایین بودن کیفیت گندم

بخشی در مورد مشکلات تولید گندم در کشور تصریح کرد: در کشور ما نیمه مکانیزه است و مشکلات زیادی از جمله غیراستاندارد بودن بذرها را داریم و اگر بتوانیم در کشور بذرها را استاندارد کنیم و محصول بهتری تولید کنیم، شاید از واردات گندم بی‌نیاز شویم اما در این مورد هم اقدام خاصی انجام نمی‌شود.

او افزود: مشکل دیگر فرسودگی کمباین‌ها است که 12 هزار کمباین از بین 15 هزار کمباین برای برداشت گندم فرسوده است و به این علت حداقل 20 درصد گندمی که برداشت می‌‌شود از بین رفته و تلف می‌شود، با دادن کمباین‌های بهتر به کشاورزان می‌توان این مشکل را حل کرد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ملاک دولت برای خرید گندم مطلقا کیفیت نیست، در حالی که اگر دولت گندم‌های با کیفیت را با پول بیش‌تر بخرد، کشاورزان تلاش بیش‌تری در جهت گندم با کیفیت‌تر می‌کنند و همین می‌تواند ما را از واردات و خیلی چیزهای دیگر بی‌نیاز کند.

او درباره فرایند تولید گندم ادامه داد: بعد از این‌که گندم توسط سازمان تعاون روستایی خریداری شد، باید به سیلوهای کشور منتقل شود بنابراین مسئله حمل و نقل آن مطرح می‌شود، بهترین نقل زمینی نیز ریل است که در کشور با دو مشکل اساسی کم بودن طول خطوط ریلی نسبت به آسفالت و نبود خط آهن در اکثر نقاط کشور روبه‌رو هستیم.

بخشی در مورد سیلوها گفت: سیلوها شامل دو نوع هستند بتنی و فلزی، سیلوهای بتنی سرمایه‌گذاری بیش‌تر و همچنین مدت زمان زیادی هم برای ساخت نیازدارد اما نسبت به سیلوهای فلزی گندم را بهتر نگه می‌دارند. خوب نبودن سیلوها به گندم آسیب وارد می‌کند.

وی ادامه داد: مرحله بعدی انتقال گندم به کارخانجات آرد است، ظرفیت کارخانجات آرد 50 درصد است و اکثرا ماشین‌آلات مدرن دارند که از خارج وارد می‌شوند، البته در داخل هم ماشین‌آلات تولید می‌شود اما شوقی برای خرید آن وجود ندارد. دولت با سه نرخ سوبسیدی، تعادلی و آزاد به کارخانجات آرد، گندم می‌فروشد.

بخشی با اشاره به انواع نان عنوان کرد: پخت نان در کشور ما به چند طریق نان‌های سنتی( سنگک، تافتون، بربری و لواش)، نان‌های حجیم و نیمه حجیم که به آن، نان فانتزی می‌گویند، نان صنعتی و نان دستی انجام می‌شود، تفاوت نان صنعتی با فانتزی این است که در نان صنعتی، ماشین بیشتر استفاده می‌شود.

راه‌حل‌های علمی رفع مشکلات نانوایان

استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه گفت: دولت به خاطر این‌که به نانوایی‌های سنتی آرد را با قیمت یارانه می‌دهد، تلاش می‌کند با انواع و اقسام مختلف آن‌ها را کنترل کند، این سیاست از زمان قاجارها شروع شده  و تا زمان پهلوی ادامه داشته و هنوز هم ادامه دارد و هدف این است برای حفظ حکومت، نان را به قیمت پایین به دست مردم برساند.

بخشی در خصوص تعیین قیمت نان توسط دولت اظهار کرد: دولت نانوایی‌های سنتی را با قیمت نان کنترل می‌کند و با وجود افزایش  قیمت آب و برق، اما قیمت نان افزایش نمی‌یابد و همچنین مسئله افزایش دستمزدها، کنترل بهداشت آن‌ها و سرکشی تعزیرات از مواردی است که نانوا‌ها را تحت فشار گذاشته است.

او در اشاره به راه‌های فرار نانوا از فشارها گفت: با این فشارها نانوا با فروش آرد، کاهش وزنه چانه (خمیری که بر می‌دارند تا با آن نان بپزند) که باعث نازک شدن نان می‌شود، استخدام کارگر غیرماهر، کاهش کیفیت نان، کاهش نظافت و بهداشت و استفاده از جوش شیرین راه‌های فرار را پیدا می‌کند.

وی افزود: یک اتفاق خوب در کنار همه این مشکلات، ورود دستگاه‌ها از طرف صنعتگران ایرانی خلاق به نانوایی‌ها است که  ماشین را به جای نیروی کار به کار می‌گیرند، از نظر بهداشتی هم کار مناسبی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: ماشین‌آلات در مورد نان‌های صنعتی و نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم از خارج می‌آید و در ایران هم ساخته می‌شود اما ماشین‌آلات نان‌های سنتی فقط در داخل وجود دارد، چون طراحی آن منحصر به ما است.

بخشی در خصوص صنایع جانبی آرد و نان عنوان کرد: کارخانجات تولید بهبود‌دهنده از جمله صنایع جانبی است، بهبود‌دهنده موادی است که به آردهای ضعیف زده می‌شود تا کیفیت آرد بهتر شود، در نان‌های سنتی کم‌تر اما در نان‌های حجیم و نیمه‌حجیم و صنعتی حتما استفاده می‌شود.

فقدان سازمان نان در کشور

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه در مورد سازمان‌های نظارت‌کننده گفت: وزارت بهداشت مسئول نظارت بهداشتی بر نانوایان، سازمان تعزیرات حکومتی مسئول کنترل قیمت، معاون اجرایی رئیس جمهور و استاندار مسئول تعیین قیمت نان،. وزارت صنایع و معادن نیز یک بخش دارد که نانوایی‌ها را بازرسی می‌کند اما ما فاقد یک سازمان نان در کشور هستیم.

وی افزود: نان غذای اصلی مردم ایران است که جزو کالاهای بی کشش محسوب می‌شود، یعنی قیمت زیاد تغییر نمی‌کند و جز ارزان‌ترین مواد است و  از نظر اقتصادی جز کالاهای پست است که با افزایش درآمد خانوار مصرف آن، کم‌تر و با کاهش درآمد خانوار مصرف آن، بیش‌تر می‌شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در اقتصادهای پیشرفته هرچقدر درآمد کشوری بیش‌تر، مصرف گندم کم‌تر می شود و یک رابطه مستقیم بین مصرف نان و فقر دیده می‌شود.

بخشی یادآوری کرد: دولت تلاش می‌کند که در تمام مناطق کشور قیمت نان را ثابت نگه دارد که این سیاست نادرستی است، در حال حاضر مردم به شدت از قیمت و کیفیت نان ناراحت هستند و نانواها به شدت از دست دولت ناراضی‌اند که سه سال است که به ما نرخ نداده و دائما ما را جریمه می‌کنند.

او ادامه داد: بنابراین هر سه ضلع دولت، مصرف‌کننده و نانوا به شدت از این وضعیت ناراضی هستند. همچنین سیاست‌های نادرست دولت، باعث شده است که نان به یک کالای سیاسی تبدیل شود.

بخشی در مورد سیاست‌های نادرست هم گفت: حذف مکانیسم‌های اقتصادی از نان، تحمیل قیمت و روش کار به نانوایان، حذف نان‌های محلی و بومی و حذف ابتکار از جمله سیاست‌های نادرستی هستند که به خاطر آن نیروهای جوان و تحصیلکرده و همچنین سرمایه جذب نمی‌شوند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: آزادسازی قیمت نان، ایجاد زمینه ورود تکنولوژی به نانوایی‌ها و تنوع‌بخشی به نان کشور از راه‌حل‌های رفع مشکلات نانوایی‌ها است.

وی افزود: در نظر گرفتن کپن برای کسانی که توانایی خرید نان به قیمت آزادسازی را ندارند مکانیسمی است که باید در نظر گرفته شود و می‌توان آن اقشار آسیب‌پذیر را به راحتی زیر پوشش قرار داد.

بخشی در پایان در خصوص چشم‌اندازهای امیدبخش این عرصه تاکید کرد: افزایش آگاهی مردم نسبت به نان، ایجاد گروه‌های تلگرامی در بین نانوایان که به یکدیگر آموزش می‌دهند، به کار بردن ماشین آلات در نان‌های سنتی، اهمیت به نان سبوس‌دار، ایجاد تشکل‌های آرد و نان از چشم‌اندازهای امیدبخش هستند.