تدوین «آرزو» جای «برنامه»

داوود دانش جعفری می‌گوید یکی از مهم‌ترین مشکلات برنامه توسعه در ایران این است که به جای برنامه، آرزوهای خوب تدوین می‌شود، در حالی که برای رسیدن به همان آرزوهای خوب باید موانع را شناخت و راهکارها را کشف کرد. 

به گزارش عطنا ، به نقل آرمان به نقل از ایسنا، دانش جعفری، استاد دانشگاه علامه طباطبائی در نشستی که با مدیران جهاد دانشگاهی در ساختمان مرکزی جهاد دانشگاهی برگزار شده بود، درباره اقتصاد مقاومتی چنین توضیح داد: چند سالی است که بحثی تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود که باید سعی کنیم درباره آن به تحلیل مشخصی برسیم. این اقتصاددان گفت: منظور از مقاومت استعداد بازیابی و برگشت به حالت عادی پس از مواجهه با ضربه است. با توجه به این مفهوم اقتصاد مقاومتی نیز ناظر بر این بحث است که اقتصاد چگونه می‌تواند در برابر ضربه‌های پیش‌بینی‌نشده و قابل پیش‌بینی از خود مقاومت نشان دهد. در یک اقتصاد مقاوم در صورتی که ضربه‌ای وارد شود به سرعت عکس‌العمل مناسب تدارک دیده شده و بازگشت به حالت قبل از وقوع عملی می‌شود.

دانش‌جعفری عوامل موثر در میزان مقاومت در اقتصاد را این طور توضیح داد: ساختار اقتصادی در سطح صنایع انسانی، سرمایه سازمانی و وجود صنایع پیشرو در اقتصاد، میزان انعطاف‌پذیری، درس گرفتن از تجارب گذشته، افزایش مشارکت، ایجاد ذخایر استراتژیک، آموزش مقاومت فردی، طراحی شبکه سیستم برای جلوگیری از کارافتادگی کل سیستم بر اثر از کارافتادگی جزئی از سیستم، حکمروایی موثر و اجرای سیاست‌های مناسب اقتصادی، ایجاد زیرساخت‌های مناسب در کشور برای به حداقل رساندن خسارت‌های ناشی از ضربه از جمله عوامل تاثیر گذار در میزان مقاومت در اقتصاد در برابر ضربات احتمالی است. عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی همچنین درباره مفهوم عملیاتی اقتصاد مقاومتی توضیح داد: باید نهادهای مناسب ایجاد شوند که مجموعه‌ای از سیاست‌ها و قوانین و تدابیر اجرایی در آنها به کار گرفته شود که آسیب‌پذیری یا خطر پذیری‌های اقتصاد ایران را در برابر ضربه‌های داخلی و خارجی به حداقل برساند و زمینه رابرای دسترسی ایران به پیشرفت پایدار اقتصادی فراهم کند.

انواع ضربه

دانش جعفری انواع ضربه‌ای را که یک اقتصاد ممکن است متحمل شود، چنین تشریح کرد: ابتدا ضربه‌ای که به صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی وارد می‌شود، مثل جنگ و ضربه‌ای که قابل پیش‌بینی بوده مثل خشکسالی و یا کاهش قیمت نفت جهانی. او ادامه داد: می‌توان احتمال ورود ضربه‌ها را از طریق مطالعه پیش‌بینی کرد و مدیریت ریسک را در باره آن به کار برد. مثلا لازم می‌دانم به یک مثال در این زمینه اشاره کنم. به نظر من در چند سال گذشته یکی از ضرباتی که اقتصاد ایران خورد، از جانب نفت بود. در دوره‌ای درآمد فروش نفت بالا رفت و دولت هزینه‌های خود را متعاقب با آن افزایش داد و چنین اقدامی در دوران تحریم‌ها مشکلات عدیده‌ای را برای اقتصاد ما به وجود آورد، در حالی که به نظر من کاهش قیمت نفت قابل پیش‌بینی بود و می‌توانستیم بحران پیش‌ آمده را کنترل کنیم. وزیر اسبق اقتصاد و دارایی همچنین درباره مقاومت در بخش سلامت نیز توضیح داد: این بحث ناظر بر بررسی میزان توانایی بخش بهداشت و درمان کشور برای بازگشت به وضعیت عادی خود پس از مواجهه با یک بحران بهداشتی و درمانی است. آسیب وارد شده به این بخش می‌تواند ناشی از عوامل بیرونی و ضعف درونی در بخش درمانی کشور باشد.

راه نیفتادن تولید

داوود دانش جعفری در بخش دیگری از سخنانش یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی را راه نیفتادن تولید دانست و گفت: به یاد دارم زمانی که مقام معظم رهبری برنامه اقتصاد مقاومتی را ابلاغ فرمودند، یکی از موسسات آمریکایی تحلیلی ارائه کرد که در آن گفته بود ایران می‌خواهد با اقتصاد مقامتی به ابرقدرت در منطقه تبدیل شود و به مقامات آمریکایی توصیه کرده بود که باید کاری بکنیم تا این اتفاق نیفتد. تحلیل آن موسسه این بود که مهم‌ترین مشکل ایران منابع مالی و نقدینگی است و باید کاری کرد که منابع مالی کافی به ایران نرسد. این اقتصاددان توضیح داد: عوامل موثر در تولید عبارتند از نیروی انسانی، سرمایه انسانی، مهارت و دانش، منابع طبیعی و تکنولوژی، و هر کشوری که می‌خواهد پیشرفت کند، بسته به اینکه در کدام یک از این آیتم‌ها توانمندتر است، می‌تواند با بررسی نقاط قوت خود برنامه ریزی بهتری برای پیشرفت خود بکند.

عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اگر از من بپرسید مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما اکنون کدام شاخه است، پاسخ خواهم داد در ایران نیروی انسانی به میزان قابل توجهی وجود دارد، فناوری نیز در برخی موارد به صورت قابل توجهی بالا رفته است و اکنون مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما این است که سرمایه مالی به اندازه کافی وجود ندارد. همچنان که موتور بخش نفت متناسب با پیشرفت‌ها نتوانسته خود را بازسازی کند، بانک‌ها که در ایران مهم‌ترین عامل تامین مالی هستند، دچار آسیب شده و معوقات ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومانی بازنگشته دارند و در کنار آن بازار سرمایه نیز نتوانسته است آنگونه که شایسته است سرمایه مورد نیاز اقتصاد را تامین کند.

او در بخشی از این نشست در پاسخ به این سوال که چرا با وجود اینکه سالیان دراز سابقه برنامه ریزی داریم ولی به پیشرفت مناسب نرسیده‌ایم، گفت: به نظر من مهم‌ترین دلیل این است که متناسب با سرمایه‌های خود برنامه‌ریزی نمی‌کنیم. مثلا برنامه پنجم توسعه را بررسی کنید در این برنامه همه هدف‌ها عالی هستند، ولی متناسب با سرمایه در نظر گرفته نشده‌اند. به گفته او اگر می‌خواستیم برنامه پنجم توسعه را به صورت کامل اجرا کنیم، باید ۱۰ برابر منابع مالی موجود خود، منابع صرف کنیم.