سند «دانشگاه اسلامی» مرجع بالادستی حوزه فرهنگی دانشگاه‌ها

معاون فرهنگی، دانشجویی و امور مجلس وزارت بهداشت گفت: در حوزه فرهنگی دانشگاه‌ها «سند دانشگاه اسلامی» مرجع و سند بالادستی محسوب می‌شود.

به گزارش عطنا به نقل از مهر، دکتر محمدرضا فراهانی در نشست تخصصی توانمندسازی مدیران و کارشناسان فرهنگی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با اشاره به نقش مؤثر مسئولان فرهنگی در ایجاد بستر مناسب بالندگی فکری نسل جوان، اظهار داشت: به نظر من اگر بخواهیم در وزارت بهداشت چند شغل سخت و زیان آور را نام ببریم، حوزه فرهنگی جزو این مشاغل محسوب می‌شود.

فراهانی مشکلات مالی موجود در حوزه فرهنگی را یکی از موانع موجود فعالیت‌های فرهنگی دانست و گفت: در سال گذشته بسیاری از مسئولان فرهنگی دانشگاه‌های علوم پزشکی با دست خالی فعالیت‌های گسترده فرهنگی انجام دادند و به نوعی مجاهدت کردند.

وی افزود: این موفقیت با تلاش‌های معمول به دست نمی‌آمد، مسئولان فرهنگی در این دانشگاه‌ها واقعاً مایه گذاشتند و کار جهادی انجام دادند. البته ما نیز در ستاد به دنبال رفع این مشکل هستیم و اقداماتی برای تخصیص عادلانه منابع مالی انجام داده‌ایم که امیدواریم در سال‌های آتی این نقیصه برطرف شود.

فراهانی به عوامل مختلفی که در عملکرد فرهنگی یک دانشگاه مؤثر است، اشاره کرد و گفت: مؤلفه‌هایی از قبیل قومیت، فرهنگ بومی، فضای سیاسی حاکم، اهتمام و توجه رییس و مسئولان دانشگاه به مسائل فرهنگی، گردش مالی دانشگاه و بسیاری از مؤلفه‌های دیگر در قوی‌تر و یا ضعیف‌تر شدن عملکرد فرهنگی دانشگاه‌ها تأثیر دارد.

معاون وزیر بهداشت در پاسخ به پرسش یکی از مدیران فرهنگی که درخواست کرد اهداف اصلی برنامه‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها را تبیین کند، گفت: نظام جمهوری اسلامی نظاماتی دارد و مراجعی هستند که سیاست‌گذاری می‌کنند. در حوزه فرهنگی دانشگاه‌ها «سند دانشگاه اسلامی»  مرجع و سند بالادستی محسوب می‌شود.

وی گفت: در شورای انقلاب فرهنگی حدود ۱۵ سال بر روی این سند کار شد و در سال ۹۲ در دولت قبل به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. بر اساس این سند باید دانشجوی متدین، انقلابی، منتقد، پرسشگر، آزاداندیش، خردورز و شجاع تربیت کنیم. پس در حوزه فرهنگی ابهام تئوریک نداریم و اسناد وجود دارد، ما نیز در تدوین برنامه‌ریزی عملیاتی به این اهداف توجه کرده‌ایم.

فراهانی با اشاره به تغییر شرایط اجتماع و گستردگی ارتباطات جهانی و دسترسی سریع افراد به اطلاعات، خاطر نشان کرد: امروزه مؤلفه‌های زیادی برنسل جوان تأثیر‌گذار است و فقط محدود به والدین، مدرسه و حتی اجتماع نیست. تشخیص این‌که بردار حاصل از تمام این عوامل چه میزان است و در این برآیند چه اتفاقی افتاده، دشوار است.

وی گفت: بر اساس پژوهشی که در وزارت علوم بر روی ۳۷هزار دانشجو انجام شده است، بیش از ۹۰درصد دانشجویان به خداوند متعال اعتقاد داشته و باورهای دینی دارند و حدود۸۰ درصد از آنها نماز می‌خوانند. علی‌رغم نگاه سیاهی که برخی از افراد به جامعه جوان دارند، آنها آسیب‌هایشان به نسبت دیگر اقشار جامعه کمتر است.

معاون وزیر بهداشت گفت: قشر جوان کشور اعتقادات دینی دارند و وجدانشان پاک است، معیارها نیز نباید فقط ظاهری باشد و نباید با نا امیدی به این حوزه نگاه شود.

معاون وزیر بهداشت شاخص‌های دانشجوی تراز انقلاب اسلامی را یادآور شد و از مدیران فرهنگی سؤال کرد به نظر شما چند درصد از دانشجویان ما انقلابی، منتقد، شجاع و خردورز هستند و با فرهنگ ملی و اسلامی چسبندگی صد در صدی دارند؟

وی افزود: مطمئناً دانشجویانی که این ویژگی‌ها را دارا باشند درصد زیادی نیستند. مسلماً اگر شاخصه‌های فرهنگ ایرانی- اسلامی در وجود نسل جوان متبلور شود، انسان تراز انقلاب اسلامی تربیت خواهد شد.

فراهانی با اشاره به اندیشه‌های علامه طباطبایی گفت: از نقطه نظر علامه طباطبایی برای اینکه مولفه‌های فرهنگ قوی ایرانی - اسلامی در وجود انسان متبلور شود، دو راه «خردورزی» و «احساسات تصعید شده» یعنی احساساتی که با خرد انسان صعود پیدا کرده و بارور شده، وجود دارد.

وی افزود: احساساتی که پشتوانه‌های نظری و اندیشه‌ای دارند، به اعتلای فرهنگ کمک می‌کنند، مثلاً حب‌وطن، حسی است که منطبق بر اندیشه‌ورزی است که چنانچه در رفتار انسان تجلی پیدا کند، نشانه نزدیک شدن به شاخصه‌های فرهنگ ایرانی- اسلامی است.

فراهانی خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم در کار فرهنگی موفق باشیم، هیچ راهی نداریم جز اینکه فضا را برای خردورزی و اندیشه‌ورزی بازکنیم. برای من قابل فهم نیست که چرا هنوز بر سر این‌که چه کسی در دانشگاه سخنرانی کند و چه کسی سخنرانی نکند، بحث داریم.

وی گفت: اگر ادعا داریم که دارای اندیشه متقنی هستیم، چرا از بیان افکار دیگران می‌ترسیم که مبادا برخی افراد با بیان نظراتشان در دانشگاه همه را منحرف کنند! این نوع تفکر ناشی از دست کم گرفتن ادراک دانشجویان است، دانشجویان ما اهل اندیشه‌ورزی هستند و قدرت تشخیص دارند. اگر دو نفر نظرات مختلف دارند، بیایند در دانشگاه حرف بزنند تا دانشجویان در این بین رشد کنند.

فراهانی یادآور شد: اگر کاری نکنیم که دانشجویانی خردورز، اندیشه‌ورز و اهل مطالعه داشته باشیم، فرهنگی غنی ایرانی- اسلامی حاکم نخواهد شد.

وی با تأکید بر لزوم جذب حداکثری دانشجویان به خصوص قشر خاکستری در دانشگاه‌ها تصریح کرد: قشر خاکستری تعامل فرهنگی زیادی با نظام ندارند و به بلندگوهای نظام هم گوش نمی‌دهند، اگر بخواهیم این افراد را به طور مستقیم درگیر فعالیت‌های فرهنگی کنیم مطمئناً به سراغ ما نمی‌آیند.

وی افزود: بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و هنری نظیر جشنواره‌های فرهنگی، قرآنی و مسابقات ورزشی می‌توانند ابزارها و پنجره‌هایی باشند که از طریق آنها بتوانیم با این دانشجویان ارتباط فکری برقرار کنیم.

معاون وزیر بهداشت گفت: این که ما به دانشجویان می‌گوییم بیایید در مشاعره شرکت کنید، چون می‌خواهیم او اشعار ادبیات فارسی را حفظ کند، همین که این اشعار را خواند حتماً او را به تفکر وا خواهد داشت و فضایی باز خواهد شد تا وی از پنجره ادبیات به فرهنگ ایرانی- اسلامی توجه کند یا اگر یک مسابقه عکاسی ترتیب دهیم و موضوعی مشخص کنیم، ممکن است از مجاری لنز دوربین سؤالاتی برایشان ایجاد شود که مسیر را برای خردورزی آماده کند.

معاون وزیر بهداشت افزود: به طور مثال در هنر تئاتر اگر دانشجویان را به صورت غیر هدفمند در این هنر رها کنیم فقط تکنیک تئاتر را آموزش داده‌ایم اما اگر دانشجویان را تشویق به استفاده ‌از موضوعات عمیق برای تدوین سناریوی کنیم، ضمن این‌که دانشجویان با بعد تکنیکال این هنر آشنا می‌شوند، تأمل و تعقل در موضوعات مطرح شده پنجره‌ای به سوی معبر خردورزی ایجاد می‌کند.

فراهانی با اشاره به تعبیر زیبای مقام معظم رهبری از کار فرهنگی اظهار داشت: رهبری کار فرهنگی را به مثابه این می‌دانند که «با یک سوزن بخواهید یک کوه را تخریب کنید و یا تغییری در آن ایجاد کنید.» این یک کار بسیار ظریف و در عین حال حساس و بزرگ است. لذا باید حساسیت‌ها و ظرافت‌های این حوزه را به درستی درک کنیم و با اقداماتی سنجیده در این مسیر حرکت کنیم.

معاون فرهنگی، دانشجویی و امور مجلس وزارت بهداشت در پاسخ به یکی از مدیران فرهنگی که از کمبود نیروهای متخصص فرهنگی گلایه کرد، گفت: مشکل کمبود منابع انسانی متخصص فرهنگی در کشور وجود دارد و دلیل آن هم این است که در حوزه فرهنگ تحصیلات آکادمیک وجود ندارد.

وی افزود: در عین حال نباید این تصور را داشته باشید که برای انجام کارهای فرهنگی فاخر نیاز به تعداد زیادی متخصص فرهنگی دارید. وظیفه مدیران فرهنگی در دانشگاه‌ها این است که فضا و بستر را برای فعالیت دانشجویان توانمند و خوش‌فکر فراهم کنند تا این افراد نیروهای شما باشند و کارها را پیش ببرند.

فراهانی به جای خالی یکی از کانون‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: یکی از کانون‌هایی که بسیار بر تشکیل شدن آن تاکید دارم «کانون‌های اندیشه» است که فرصت مطالعاتی یا سیر مطالعاتی تعریف کنند، دانشجویان در این کانون‌ها با موضوعات مختلف نظری و اعتقادی آشنا شده و مطالعه کنند و با برگزاری مناظره و کرسی‌های آزاداندیشی دیگر دانشجویان را وارد این فضا‌ها کنند.

معاون فرهنگی، دانشجویی و امور مجلس وزارت بهداشت با انتقاد از مدیران فرهنگی که در دولت تدبیر و امید در دانشگاه‌ها دارای مسئولیت هستند ولی هنوز بر مدار دولت قبل عمل می‌کنند، گفت: اگر در حوزه فرهنگ به اسم امنیت، جلوی بسیاری از فعالیت‌های جمعی و دانشجویی را بگیریم و آن‌ها را به تعطیلی بکشانیم،  هم آزادی اجتماعی و قانون را نقض کرده‌ایم و هم بی‌هنری خودمان را به اثبات رسانده‌ایم.

وی گفت: حوزه امنیتی ما در حوزه فرهنگی زمانی کاملاً موفق خواهد بود که حوزه فرهنگی را باز کرده باشد. از شما به عنوان مدیران فرهنگی و معاونان فرهنگی می‌خواهم که با دیدی باز با موضوعات برخورد کنید. حتماً باید فضایی باز شود تا همه بتوانند حرف خودشون رو بزنند.

فراهانی گفت: ممکن است وقتی که بلند فکر می‌کنند و حرف‌هایشان را می‌زنند، عین ما فکر نکنند، اما اگر ما مدعی هستیم اندیشه‌ها و افکار ما دارای پشتوانه‌های غنی فکری و دینی است، وقتی با آنها برخورد می‌کنیم به نوعی عمل خواهیم کرد که جاذبه ایجاد کنیم تا جذب این انقلاب شوند. اگر با برخورد خودتان فردی را از زیر چتر نظام خارج کرده و بستر شکوفایی او را از بین ببریم، باید در آن دنیا پاسخگو باشیم.

وی با اشاره به بیش از سه دهه‌ کار فرهنگی خود، گفت: پس از سال‌ها کار فرهنگی به این نکته رسیده‌ام که به دلیل این‌که کار فرهنگی به دنبال ایجاد تغییر و تحول در انسان‌هاست، بدون عشق‌ این امر میسر نیست. یعنی در حوزه‌های دیگر می‌توان بدون عشق کار کرد و خروجی داشت، اما در حوزه فرهنگی بستر و سکوی پرش و موفقیت، عشق به این حوزه است.

فراهانی افزود: واقعاً بنده از دوستانی که عاشقانه در این حوزه کار می‌کنند صمیمانه تشکر می‌کنم چرا که اعتقاد دارم عشق معجزه می‌کند و همه مشکلات را حل می‌کند و از دوستانی هم که علاقه‌ای به این حوزه ندارند می‌خواهم که ادامه ندهند چون هم به خودشان ظلم می‌شود و هم حق‌الناس را پایمال می‌کنند.