اقتدار علمی در نظام اجرایی کاهش یافته است

به گزارش عطنا، دکتر هادی خانیکی در کنگره که در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، با اشاره به اینکه نهاد دانشگاه در ایران دچار نوعی تورم رکودی شده است، افزود: از یک طرف گسترش شتابنده دانشگاه و به تبع آن، اجزایش همچون دانشجو، رشته، استاد، دوره و مدرک باعث شده است که اولویت‌های آموزش عالی و نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دچار روزمره‌گی شود.

وی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر برای پاسخگویی به این روزمره‌گی، دست به تصمیماتی می‌زند که به بحران‌ها و ساختارهای ریشه‌ای دامن می‌زند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه تصریح کرد: این مسئله در بخش درونی آموزش عالی و در سطوح مدیریتی و برنامه‌ریزی جای می‌گیرد، اما در بیرون از آن و در نسبت بین حوزه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، دانشگاه با کاهش سرمایه اجتماعی مواجه شده است و این زمانی است که سرمایه فیزیکی نیز کمتر می‌شود.

وی در ادامه اظهار داشت: مسئله دانشگاه در ایران مزمن و تازه است؛ مزمن به دلیل اینکه اساسا مسائل توسعه ملی در ایران مزمن است و مولفه‌های مختلف و متعارض باعث شده است که نهاد دانشگاه در معرض پارادوکس‌های توسعه‌ای قرار گیرد.

خانیکی ادامه داد: در جایی که دست به گسترش کمی زده می‌شود، کیفیت دچار مشکل شده و در نهایت به دلیل اهمیت ندادن به کیفیت، کمیت مختل می‌شود.

این استاد ارتباطات، مسائل کنونی دانشگاه در ایران را یک مسئله تاریخی عنوان کرد و اظهار داشت: در سال 57 پژوهشی با عنوان "بحران دانشگاه‌های کنونی" توسط پژوهشکده علوم ارتباطی و توسعه ملی ایران انجام شد. بحران دانشگاهها در ایران را می‌توان در سه جنبه سیاسی، فرهنگی و آموزشی بررسی کرد.

وی در ادامه با بیان اینکه تعارض‌هایی که درون جامعه وجود دارد به دانشگاه نیز منتقل شده است، اذعان داشت: در حال حاضر می‌توان تصویر بحرانی و بحران‌زایی را در دانشگاه با بازخوانی مسائل بنیادین تحلیل کرد. در حالیکه همه این بحران‌ها در سال‌های گذشته بوجود نیامده است، برخی از آنها را می‌توان از سال‌های دور و حتی پیش از انقلاب در نظر گرفت.

خانیکی گفت: ایفای نقش دانشگاه چه در وجه علمی، چه در وجه اجتماعی و چه در وجه سیاسی، مستلزم شناخت جایگاه دانشگاه در جامعه به عنوان عقل نقاد است. دانشگاه علاوه بر پژوهش‌ها و آموزش‌های رسمی و حرفه‌ای، ملزم به تربیت شهروندی، ارتقای قدرت ارتباط با محیط ، بالا بردن توانایی نقد و پرورش خلاقیت است که در برنامه‌ریزی‌های ما این امر نادیده گرفته می‌شود.

وی به تعاریف کلاسیک دانشگاه اشاره کرد  و اظهار داشت: پنج  نوع دانشگاه در تعاریف کلاسیک آمده است که هر کدام در مواجهه با مسایل مختلفی از جمله جنبش‌های اجتماعی، مقتضیات بازار و دنیای کسب و کار، تحولات فراصنعتی و جامعه اطلاعاتی که مسائل و کانون‌های اهمیت متفاوتی دارند، اهداف و برنامه‌های مختلفی دارند اما ما هنوز نمی‌دانیم این دانشگاهی که می‌خواهیم طراحی کنیم کدام یک از این‌هاست.

خانیکی با اشاره به اینکه در تاسیس دانشگاه‌ها تورم رخ داده، با این حال باید به رکود دانشگاه‌ها هم توجه شود، افزود: به میزانی که دانشگاه بزرگ شده، مرجعیت و اثربخشی را از دست داده است و برخی مولفه‌های سرمایه اجتماعی در دانشگاه‌ها در سال 94 نسبت به سال 83 کاهش پیدا کرده است.

این استاد ارتباطات دانشگاه علامه در پایان به آثار رکود تورمی در دانشگا‌ه‌ها اشاره کرد و گفت: کیفیت در آموزش عالی به دلیل گسترش کمی کاهش یافته است و زمینه‌های فساد و قانون‌گریزی در آموزش عالی و پژوهش بوجود آمده که به تبع آن اقتدار علمی در نظام اجرایی کاهش یافته است.