اینکه بخواهیم صرفا حجاب را در حوزه دین قرار دهیم، اشتباه محض است

عطنا - انجمن‌اسلامی دانشجویان مستقل دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، در راستای بررسی چالش‌های لایحه عفاف و حجاب به گفتگو با سید احمد رضوی، پژوهشگر حوزه فرهنگ، نشست که در ادامه این گزارش قصد داریم مشروحی از آن را مرور نماییم: 

همزمان با چالش های متعددی که در خصوص مواد مختلف لایحه عفاف و حجاب در بحث‌های کارشناسی در بین کارشناسان مطرح است؛ برای روشن شدن هر چه بیشتر ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد سوالاتی را مطرح نمودیم که در ادامه به همراه پاسخ‌ آن مطالعه می‌کنید: 

سوال:  چقدر می‌توان به آمارهای منتشر شده در خصوص الترام افراد به حجاب در جامعه اعتنا نمود، گفت: 

آمارهایی که منتشر شده صحیح اند اما دقیق نیستند. به خصوص همین آماری که دانشگاه تهران منتشر کرد، که تکمیل 6 نظرسنجی و پویش بود و چیزی که منتشر شد 84 درصد بانوان  حجاب اعتقاد دارند، بعضاً سوال شده بود اگر قانون حجاب اختیاری بشود، آن حالت اجبار و قانون بودنش برداشته شود شما بی‌حجاب می‌شوید یا نه حجاب خودتان را حفظ می‌کنید!؟ حدود 84درصد زنان جامعه گفته‌اند: ما همین حجابی که داریم همین را حفظ می‌کنیم، یعنی چه؟ یعنی ما می‌آییم در این 84 درصد ریز می‌شویم، می‌بینیم کسانی‌که می‌گویند 84 درصد قائل به حجاب هستند، اعتقاد دارند حجاب یک حکم اسلامی است.

معنایش این نیست که همه این‌ها چادری هستند اصلاً چنین چیزی نیست. یک بخشی از همین خانم‌ها مذهبی و چادری هستند و یک بخشی از این 84 درصد شاید بگوییم  50 درصدشان یا 40 درصدشان. وی افزود: یک عدد قابل توجهی همین خانم‌های ضعیف الحجاب یا بدحجاب در جامعه هستند. یعنی وضعیت پوشش زننده‌ای از نظر ما دارند، ولی بالاخره آن روسری سرش هست و یک مانتوی پوشیده به تن دارد؛ مسئله این است که آن در نگاه خودش معتقد است همین پوشش حجاب درست است، بعضی جاها برداشت ما اشتباه می‌شود یعنی ما 84 درصد چادری داریم در جامعه، در صورتی که این دقیق نیست.

در آمار بی‌حجابی طبق آخرین آماری که منتشر شد؛ حدود 9 درصد زنان تهران کشف حجاب کردند، اصطلاحا توی این 9 درصد هم طیف‌هایی داریم؛ اینطور نیست که همه این‌ها یک فرم باشند، یعنی آن انگیزه بی‌حجاب شدنش متفاوت است. حضرت آقا درباره همین کشف حجاب‌ها می‌فرمایند: اکثریت این افراد اهل تضرع‌اند، اهل مناسبات مذهبی هستند، آن‌‌ها نمی‌دانند که دارند پازل دشمن را تکمیل می‌کنند، که اگر بدانند قطعاً این وضعیت کشف حجابشان را تغییر می‌دهند. 

سوال: قانون گذاری در این حوزه چقدر می‌تواند جواب‌گو باشد؟

بعضاً افرادی معتقدند قانون گذاری در این حوزه اصلاً نیاز نیست؛ چرا که ما حکم قانونی داریم دیگر نیازی به حکم جدیدی  مثل این لایحه 70ماده‌ای نداریم! چند نکته در این مورد وجود دارد : اولاً قانونگذاری یک امر الزامی است. در یک جامعه قانونگذاری یعنی ریل گذاری حرکت کشور به یک سمت و هدفی که برای خودش تعیین کرده است، و مسئولین هم برایشان مشخص می‌شود که دقیقاً باید چه کاری انجام بدهند و نسبت به آن موضوع و نسبت به آن اقدام پاسخگو باشند و قانونگذاری صد‌ درصد می‌تواند پاسخگو باشد.

یک بحث دیگری که داریم این است که ما الان به صورت وصل و پینه‌ای در حوزه بدحجابی کار می‌کنیم. یعنی پرونده می‌آید برای قاضی دیگر بحث حجابش را نمی‌گوید، می‌گوید این موضوع، کاری که انجام داده با توجه به آن ویژگی‌هایی که دارد می‌توانیم این را در بخش تشویش اذهان عمومی حساب کنیم، تا بتوانیم مجازات سنگین‌تری بگذاریم که بازدارنده باشد. آن را می‌برند در موضوعات پیرامونی حجاب و در حوزه حجاب نمی‌تواند کاری انجام بدهد، این خلاءهای قانونی است که ما داریم. این لایحه را که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم برای افراد مختلف بدحجاب به درستی پرداخت جریمه‌هایی را قرار داده است، که می‌تواند بازدارندگی داشته باشد؛ آن خلاء‌ها را پرمی‌کند.

با لایحه دست ما بازتر می‌شود به صورت وصل پینه‌ای و ناقص در مقابل بدحجابی اقداماتی را انجام داده‌ایم اما دست ما بسته است، این لایحه دست ما را باز می‌کند، که با قدرت بیشتری بتوانیم وضعیت بی‌حجابی را کنترل کنیم. در رابطه با نهادهای نظامی که گشت ارشاد هم شامل آن می‌شود.

سوال: می‌توان گفت این لایحه جایگزین گشت ارشاد است؟ ایا این جایگزین درست است؟

ما در گشت ارشاد علاوه بر محاسنی که داشته یکسری چالش‌هایی هم داشتیم. دشمن هم روی همان چالش‌ها دست گذاشته است، لذا کارکرد گشت ارشاد مثل قبل قابل قبول و اجرایی نیست. در مجازات مسئولین کوتاهی شده است. بر اساس نظریه چینی با مجازات‌های نجومی، برخورد رندومی می‌شود اما در قوه قضائیه این لایحه برای آن درصدی که کشف حجاب کرده و بد حجاب بدخیم هستند آمده است؛ نه برای حجاب شرعی چرا که اگر برای این بود باید اکثریت مجازات بشوند و این کار نشدنی است.

چرا در قسمت مجازات ها در لایحه برای مردم انقدر با جزئیات تعیین کردند اما برای مسئولین به صورت کلی صرفا گفته است مجازات می‌شوند؟ یکی از ضعف‌های بزرگ لایحه همین مسئله است که به نویسنده‌گان لایحه منتقل شده‌است. 

 با توجه به ماده‌های 49، 50، 51 جرائم، آیا این برای قشر مرفه بازدارندگی دارد چون می‌توانند جرم را بخرند اینجا باز قشر متوسط و ضعیف جامعه تحت فشار قرار می‌گیرند. این براساس تصورات ذهنی ما هست که اشتباه است. بخش قابل توجهی از بی حجابان و بدحجابان بدخیم از قشر متوسط و ضعیف جامعه هستند و جرم خریدن اصلا وجود ندارد؛ چرا که در بقیه قوانین همچون قوانین راهنمایی رانندگی این مورد مطرح نیست. البته طبق ماده 59 باید توجه داشت که از یک جایی به بعد محرومیت‌های اجتماعی ایجاد می‌کند، یعنی 100 درصد جرائم پولی نیست.

سوال: محدوده حجاب را چه کسی مشخص می‌کند؟

حجاب یک موضوع چند وجهی است؛ اینکه ما بخواهیم صرفا حجاب را در حوزه دین قرار دهیم این اشتباه محض است. کارشناس حوزه فرهنگ افزود: اسلام می‌آید در این بحث ورود می‌کند از نظر اسلام حدود و شئونش باید اینجوری باشد و الا تمام جوامع بشری به حجاب اعتقاد دارند.  همچنین ایشان اشاره کردند: مسئله حجاب بیش از 98 درصدش اقدامات فرهنگی است نه اقدامات سلبی و محرومیت در بحث وظایفی که درج کردند در لایحه، این‌ها عمدتاً زیر مصوبه 820 شورای عالی انقلاب فرهنگی است. آن مصوبه را در 37 ماده اول لایحه قرار دادند، که برای مصوبه 820 شورای عالی انقلاب فرهنگی یک ضمانت اجرایی هم در این قرار بدهند.

اما یک نقدی که وجود دارد، در آن ریز نشدند. اینکه باید دقیقاً همین کار را انجام بدهید، اگر به مسئولین نگویید دقیقاً چه کار باید انجام بدهند فردا روز هم نمی‌توانید بگویید شما چه کار کردید؟ به عنوان مثال در ماده 8 لایحه وزارت‌ امور خارجه‌ موظف‌ است‌، با همکاری سازمان‌ فرهنگ‌ و ارتباطات‌ اسلامی‌ مقدمات‌ انعقاد پیمان‌ها و تأسیس‌ و تقویت‌ جنبش‌های جهانی‌ برای حفظ‌ کیان‌ خانواده‌ در برابر جریان‌ انحرافات‌ جنسی‌ و اخلاقی‌ در میان‌ کشورهای جهان‌ را فراهم‌ آید. حضرت آقا می‌فرمایند جهان با یک الگوی سوم زن مواجه است.

وظایف‌هایی که به دستگاه‌های مختلف قائل شدند یک جاهایی خیلی کلی نوشته شده است. و یک جاهای خوب است و ریز نوشته شده. آنجایی که ریز است مثلا در بخش شهرداری‌ها می‌گوید: 10 درصد تابلوهای شهری اختصاص پیدا کند به حجاب خب ما می‌توانیم بیاییم مطالبه کنیم. سازمان بازرسی می‌تواند مطالبه بکند؛ وظایفی که کمیسیون فرهنگی مجلس گذاشته است این هم از نظر من پنجاه پنجاه است، اگر حتی 30 درصدش هم این‌ها بتوانند عملی کنند وضعیت ما خیلی بهتر می‌شود.

اما اگر دقیق بشود و بگویند در این حوزه چه کار کردید! آنجا موظف می‌شوند کاری انجام بدهند. وظایفی که کمیسیون فرهنگی مجلس گذاشته است این هم از نظر من پنجاه پنجاه است، اگر حتی 30 درصدش هم این‌ها بتوانند عملی کنند، وضعیت ما خیلی بهتر می‌شود.

سوال: این قانون برای قشر مرفه قابل خریدن است؟

 باید بگویم که هیچ‌گاه قانون حجاب قابل خریدن نیست، چراکه اگر اینطور بود پس قانون راهنمایی و رانندگی هم همینطور محسوب می‌شد. طبق این لایحه به غیر از مجازات‌های مالی مجازات‌های دیگری هم درنظر گرفته شده که در صورت تکرار بی‌حجابی مقدار جریمه هم افزایش پیدا خواهد کرد.

از یک جایی به بعد مجازات‌ها به محرومیت اجتماعی تبدیل خواهند شد. اینطور نیست که فقط جریمه باشد، خیر. مثلا در ماده 59 آمده: درصورت تکرار به مجازات حبس درجه 4 اعمال خواهد شد و این مجازات‌ها صرفا پولی نیست که بتوان بی‌حجاب بود و جریمه‌ هارا هم پرداخت کرد. جریمه مالی هم در تمام دنیا وجود دارد و اسلام هم تایید می‌کند و این به معنی خریدن جرم نیست بلکه تنبیه به ازای انجام جرم است. از آسیب‌های کم بودن مجازات‌ها این است که: افراد به بی‌حجابی ادامه داده و در کنارش جریمه‌های مربوط به آن را هم پرداخت می‌کنند، سرانجام دیگر این قانون بازدارنده نخواهد بود.

منبع: خبرنامه دانشجویان ایران