تحلیل شیوه‌های اثرگذاری داستان پروانه‌ای روی شانه

عطنا - یازدهمین جلسه از دوره دوم نشست‌های کتاب‌خوانی نقادانه در روز 2 مرداد از ساعت 3 الی 5 به صورت مجازی برگزار شد. این سلسله نشست‌ها با همت مرکز مشاوره و بهداشت روان دانشگاه علامه طباطبائی و همکاری دفتر مشاوره و سلامت وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری برگزار می‌شود.

در این نشست ابتدا به منظور تعظیم شعائر حماسه حسینی، سرود من زاده علی مرتضایم با صدای محمد اصفهانی پخش شد. سپس بر اساس روال همیشگی به نقد و بررسی کتاب پرداخته‌شد. در این جلسه کتاب پروانه‌ای روی شانه نوشته بهنام ناصح بررسی شد. وی در این رمان زندگی خانواده‌های دارای فرزندان کم‌شنوا را به گونه‌ای تصویر‌سازی کرده‌است که گویی خواننده یک فیلم مستند را تماشا می‌کند.

امروزه مردم پیوسته برای سازگاری با تغییرات سریع زندگی و چالش‌ها و بحران‌های پیش‌رو، به مشاوران نیاز پیدا می‌کنند. این تغییرات می‌توانند گستره وسیعی از تربیت فرزندان در دنیایی پیچیده تا بحران‌های زیست محیطی و پیامدهای آن (مثل سیل و زلزله)، حفظ هویت خانوادگی و فرهنگی در مقابل انفجار اطلاعات و کنار‌آمدن با اختلالات رشدی یا اختلالات سازگاری بسیار متنوع را در برگیرند. نیازهای متنوع مردم به مشاوران مستلزم آن است که متخصصان مشاور در کنار کسب تسلط بر نظریات، روش‌ها و فنون مشاوره، به کسب تخصص ویژه برای جمعیتی خاص هم بپردازند. خانواده‌های نابارور، خانواده‌های عضو مصرف‌کننده مواد، خانواده‌های پذیرنده فرزندان بی‌سرپرست، خانواده‌های کودکان سرطانی، خانواده‌های دارای فرزند ناشنوا و نابینا، خانواده‌های دارای عضو مبتلا به نوعی از بیماری‌های خودایمنی از جمله روماتیسم و ام‌اس مثال‌هایی از این  جمعیت‌ها هستند.

همه اینها در کنار خدمات پژشکی یا روانپزشکی به مددکار، مشاور و روانشناس نیاز دارند. لذا به نظر می‌رسد تا زمانی که وزارت علوم، رشته مشاوره را به شاخه‌های تخصصی مختلف گسترش نداده‌است، لازم است جامعه مشاوران نسبت به این نیازها حساس شود و بسترهایی رشدی برای اعضای خود در این زمینه‌ها فراهم‌کند. به نظر می‌رسد رمان پروانه‌ای روی شانه بهنام ناصح به نوعی این بستر رشدی را برای مشاوران فراهم کرده‌است. وی چالش‌های خانواده عزیزان کم‌شنوا را در هنگام تصمیم‌گیری برای کاشت حلزون چنان تصویر‌سازی کرده‌است که خواننده احساس می‌کند در کلاس درسی بر بالین این عزیزان حضور دارد. خواندن این کتاب به دانشجویان رشته‌های یاورانه و علوم اجتماعی توصیه می‌شود.

در این جلسه پس از تحلیل شیوه‌های اثرگذاری داستان که عمدتا مطالب از طریق روایت غیر‌مستقیم بیان شده است و بر مخاطب اثری ناخودآگاه دارد، این سوال چالشی از مخاطبان پرسیده شد: با توجه به اینکه انسان موجودی خردمند است که توانایی انتخاب آگاهانه دارد، ترجیح می‌دهید پیام‌ها به شکلی غیر‌مستقیم به شما عرضه شود که تاثیری ناخودآگاه بگذارد تا بدون مقاومت آن را بپذیرید یا مستقیم عرضه شود که حتی با وجود مقاومت احتمالی، بتوانید آگاهانه آن را بررسی کنید و در صورت تشخیص درستی و منطقی بودن پیام، آن را بپذیرید؟ در جمع‌بندی پاسخ‌ها نتیجه گرفته شد که هر دو روش لازم است و باید بسته به سن، شرایط و نوع پیام از ترکیب این دو استفاده شود. با وجود این امروزه غالباً پیامها به صورت روایت‌های غیر‌مستقیم به ما عرضه می‌شود و ما به صورت انفعالی پذیرای پیام‌هایی هستیم که در پذیرش آن آگاهانه عمل نکرده‌ایم.

تحلیل و نقد این کتاب در هفته آینده نیز ادامه خواهد یافت. این جلسات هفتگی تحلیل و نقد کتاب با مدیریت خانم دکتر آسیه شریعتمدار، دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی برگزار می‌شود و در هفته آتی در تاریخ  7 مرداد در همین ساعت و با آدرس (https://meeting.atu.ac.ir/ch/consulting) برگزار می‌شود.