حجاب تنها یکی از نمودهای بیرونی عفاف است/ ترویج سبک زندگی عفیفانه، با پویاسازی مساجد محلی

عطنا - در حال حاضر، عفاف و حجاب به یکی از مسائل اصلی کشور تبدیل شده و بررسی تک بعدی این مسئله باعث شده که برنامه ریزی‌های فرهنگی موفقیت آمیز نباشد؛ در واقع مسئله عفاف و حجاب بایستی هم در ظاهر و هم در باطن افراد نمود پیدا کند چرا که زیرساخت مسئله حجاب، عفاف است و البته بنیادی‌تر از آن مسئله حیا؛ بنابراین اگر در انسانی مومن عفاف و حیا را زنده نگه داریم، در ظاهر او نیز به صورت حجاب نمود پیدا می‌کند.

در این راستا، دیدگاه محسن حبیبی عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه‌ طباطبائی را جویا شدیم. وی ابتدا به تصمیمات نادرستی که در نتیجه فهم اشتباه از مسئله عفاف و حجاب اتخاذ شده است اشاره کرد و گفت: برنامه‌ریزی‌های انجام شده تاکنون بیشتر به بعد ظاهری افراد و در واقع تنها بر پوشش متمرکز بوده است و تا زمانی که این روند ادامه یابد، نتایج عملی مطلوب را در پی نخواهد داشت چرا که حجاب نمود بیرونی عفاف است؛ بنابراین ابتدا بایستی معنای عفت را برای افراد درونی کرد و زندگی عفیفانه و مومنانه را ترویج کرد تا اعتقاد درونی، آن‌ها را به سمت حجاب بکشاند.

وی ادامه داد: زندگی عفیفانه حاصل ایمان است و اگر عفت در افراد بیدار شود، حجاب نیز انتخاب آن‌ها می‌شود. البته که رابطه عفاف و حجاب دو سویه است اما بایستی به اولویت بندی مسائل نیز توجه داشت به این معنا که اگر ایمان در افراد تقویت شود، ظاهر آن‌ها نیز موجه خواهد شد. همچنین بر خلاف تک بعدی بودن مسئله حجاب که مربوط به پوشش ظاهری افراد است، مسئله عفاف ابعاد گوناگونی دارد و مربوط به سبک زندگی افراد می‌شود؛ به گونه‌ای که فرد عفیف به چگونگی درآمدزایی، نوع خوراک، نوع رفتار و گفتار و... خود توجه دارد.

حبیبی بر کابرد کلمه عفت در قرآن تاکید کرد و گفت: این کلمه دو بار در قرآن به کار رفته است و هر دوبار بر مسئله اقتصاد تاکید دارد؛ اول در سوره بقره که به فردی اشاره که توان مالی ندارد و تاکید می‌شود که عفیفانه رفتار کند و دومی در سوره نساء که خداوند متعال می‌فرماید که نسبت به مال یتیم عفیف باشید.

نیازمند پاتوق های زمانی -مکانی هستیم که ارزش‌ها در آنها جاری باشد

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی تصریح کرد: در متن دین عناصر بسیار مهمی در تقویت زندگی مومنانه و عفیفانه وجود دارد که در برخی برهه های حساس تاریخ، استفاده از این ظرفیت‌ها منجر به عبور از بحران‌ها شده است و چالش‌های ادامه دار امروز به دلیل استفاده نکردن از این ظرفیت‌ها و به فراموشی سپرده شدن آن‌هاست.

وی افزود: دشمن امروز با استفاده از ابزاری که ایجاد کرده، همچون شبکه‌های اجتماعی، به ترویج سبک زندگی مصرف گرایانه، لیبرالیستی، اومانیستی و ... توانسته است ارزش‌های خود را بر جامعه ما حاکم کند و بنابراین نوع رفتار، گفتار، پوشش و سبک زندگی بخشی از جامعه همان چیزی است که آن‌ها خواسته‌اند.

حبیبی اظهار کرد: بنده معتقد هستم که بایستی از رسانه‌های سنتی و مدرن استفاده شود اما نباید فراموش کنیم که این رسانه‌ها توسط چه کسانی و با چه هدفی طراحی شده است. در متن دین ما ابعاد زمان و مکان مورد توجه بسیاری قرار گرفته است که بنده بعد زمانی را اصطلاحا پاتوق می‌نامم. انسان‌ها در اجتماعات نیازمند پاتوق زمانی_مکانی هستند که ارزش‌ها در آنجا جریان دارد. در واقع جوامع برای حرکت به سوی رشد و توسعه نباید فقط تعاملات مکانیکی داشته باشند بلکه بایستی در موقعیت‌های خاص گرد هم آیند.

مدیر حوزه ریاست و روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبائی به بعد مکانی که در دین اسلام مورد توجه قرار گرفته اشاره کرد و گفت: مسجد بعد مکانی محسوب می‌شود که در دین اسلام بر آن تاکید شده است به این شکل که افراد در این مکان، زیست مومنانه و عفیفانه را می‌آموزند. چرا که مسجد دوام دارد و مختص زمان خاصی نیست، بنابراین نوجوانان و جوانان با قرارگیری در این مکان رشد می‌کنند. در طول تاریخ هر زمان که مسجد فعال شده است، خیل عظیمی از مومنان تحویل جامعه داده شده‌اند. این مساجد بودند که به جنگ ایران و عراق پایان دادند، اما متاسفانه امروزه مساجد مانند گذشته برای جوانان جذابیت ندارد.

وی همچنین اظهار کرد: غربی‌ها در حال حاضر برای عنصر زمان و مکان معادل سازی می‌کنند به این شکل که هالوین، ولنتاین و ... را به عنوان جشن طراحی می‌کنند و این مناسبات ساختگی توجه ما را از ارزش‌ها و مناسبات خودمان پرت می‌کند. این در حالی است که در دین اسلام مناسبات مذهبی فرصتی خاص برای ترویج سبک زندگی مومنانه هستند و گاهی مورد غفلت قرار می‌گیرند.

حبیبی در پایان بیان کرد: منظور از مسجد، مساجد محلی هستند و نه حتما مساجد مشهور و جامع، چرا که زیست مومنانه در مساجد محلی اتفاق میافتد به این شکل که افراد علاوه بر فعالیت‌های روزمره برای مناسبات خاص در این مسجد محلی با یکدیگر تعامل و رشد می‌کنند. بنابراین حفظ و فعال سازی مساجد که یکی از کانون‌های فرهنگی اساسی محسوب می‌شود با حضور امام جماعت پویا و تیمی با ایده‌های نو در جذب نوجوانانی و جوانانی که احساس نقش آفرینی در آن‌ها بیدار شود می‌تواند در رفع بسیاری از چالش‌های جامعه تاثیرگذار باشد.

گفتگو از عطیه ذاکری