اخلاق سیاسی زمینه سازی برای سعادت انسان است

عطنا - نشست نقد کتاب اخلاق و سیاست نوشته علی عابدی، روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت، با حضور محمد علی تقوی، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی و ابراهیم برزگر، استاد دانشگاه علامه و علی عابدی در دانشکده علوم ارتباطات برگزار شد.

عنوان کتاب اخلاق و سیاست است، که توسط علی عابدی به رشته تحریر در امده است، علی عابدی از اعضای هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و ارتباطات هستند، تحصیلات وی در دانشگاه امام صادق و استرالیا بود و حوزه کاری ایشان اندیشه سیاسی است.

در ابتدا علی عابدی درباره ویژگی های کتاب گفت: ابتدا تشکر می‌کنم از اقای برزگر، که طی نگارش کتاب نقش راهنمای بنده را داشتند، همچنین از اقای تقوی تشکر می‌کنم، که زحمت تشکیل این جلسه را بر عهده داشتند.

وی گفت: کتاب اخلاق و سیاست، کتاب درسی است که طبق سر فصل های شورای تحول، به پیشنهاد حوزه و دانشگاه طراحی شد؛ بنابراین کتاب درسی اقتضاعات خودش را دارد و با کتاب های نظریه پردازی متفاوت است و به همین دلیلی باید هم به حجم کتاب توجه شود و خسته کننده نباشد و ساده و در عین حال محکم باشد.

عابدی ادامه داد: با توجه به نکاتی که گفتند که اگر حجم کتاب افزایش پیدا کند از ان استقبال نمی شود و به همین تلاش کردم که حجم کتاب از ۲۵۰ صفحه بیشتر نشود و حدود ۲۰۰ صفحه از کتاب را حذف کردم.

وی گفت: بحث اصلی که این کتاب را شکل می دهد، بحث اخلاق و سیاست است، و اخلاقی که مطرح می شود اخلاقی است که مخصوصا در دیدگاه ماکیاولی دیده می شود و بر اساس آن ما یک اخلاق فردی و یک اخلاق جمعی داریم، به نظر ماکیاولی، منطق این اخلاق ها با یک دیگر متفاوت است.

وی افزود: ما در سطح فردی و سیاسی با دو گونه اخلاق مواجه هستیم که همانطور که ماکیاولی می گوید: شهریار باید صفات روباه و شیر را جمع کند یعنی هر زمان که لازم می داند دروغ بگوید، حقوق دیگران را نقض کند اما در برابر ما اخلاق یک سطحی داریم که اخلاق و سیاست، از دو منطق متفاوتی پیروی نمی کند، یک منطق است که همان منطق خیر و سعادت انسان است.

علی عابدی گفت: اخلاق یک سطحی، دیدگاه اسلامی است، و همانطور که اخلاق فردی به دنبال این است که انسان را به سعادت برساند، اخلاق سیاسی هم زمینه سازی، برای سعادت انسان است، و دو منطق متفاوت نداریم.

وی خاطر نشان کرد: ما از این ایده دفاع کردیم ولی این ایده که شکل غالب آن توسط اندیشمندان مسلمان ارائه می شود، یک محدودیت دارد، یعنی اگر اخلاق و سیاست یک منطق دارد، دست سیاستمدار هم بسته می شود، یعنی اینکه سیاستمدار هم با بحث مصلحت اندیشی مواجه می شود.

ابراهیم برزگر گفت: وقتی صحبت از نقد کتاب می شود، بیان نقاط قوت و منفی است به همین دلیل من نقاط قوت کتاب را اول می گویم.

وی ادامه داد: شخصی اقای عابدی خود نکته مثبتی است که هم اشراف دارند بر دیدگاه اسلامی و هم دیدگاه های مغرب زمین و این نکته ای است که می تواند نوعی هم سخنی ایجاد کند بین دیدگاه های متفاوت، یعنی اندیشه سیاسی غرب و اندیشه سیاسی اسلام، به ویژه سنتز هایی که از اخلال این موضوع ایجاد می شود و می تواند در اینده، نوآوری های بیشتری را نشان دهد.

برزگر گفت: نکته دوم اینکه در درس جدید اخلاق و سیاست، در مقطع لیسانس، محتوای کافی نداشتیم و نکته بعدی، مصور سازی های خوبی که در جابه جای کتاب انجام دادند یعنی در قالب جدول نمودار به گونه ای می گویند گاهی یک نمودار محتوای چندین صفحه را بر عهده دارد.

وی ادامه داد: نکته بعدی، ذکر زندگی نامه متفکران در داخل کادر بود که در کتاب های درسی ایرانی جای ان خالی بود و پنجمین نکته سوالات پایان فصل بود که کار ارزشمندی است.

اما در مقابل نکات مثبت، تعدادی ملاحظات چندگانه ارائه می کنم، اولین نکته این است که این کتاب باید مخاطب سنجی می کرد یعنی مخاطب این کتاب که دانشجوی لیسانس است، افرادی است که تازه دیپلم را گرفته اند، به همین دلیل محتوای کتاب دشوار است و باید متناسب با ادراک و معلومات مخاطب تنظیم شود.

ابراهیم برزگر افرود: نکته دوم مربوط می شود به نظریاتی که در فصل دوم مورد بحث قرار گرفته است که نظریات گوناگون، مانند ناهنجاری، غایت گرایی، وظیفه گرایی و...به گونه ای طراحی شده است که مرز ان به خوبی تعریف نشده است و زمانی که اخلاق تعریف می شود، تعریف مختار نویسنده ارائه نمی شود، در کنار تعاریف مختلف اخلاق، بهتر بود که تعریف نویسنده از اخلاق نیز ذکر شود.

 تقوی گفت: مهمترین نکته ای که مطرح می شود درباره این کتاب، فقدان انسجام است، هم در بخش اخلاق سیاسی از نظر متفکران مسلمان و هم از نظر متفکران غربی و مشکل بعدی که وجود دارد، تناسب بین فصل های کتاب از لحاظ حجم رعایت نشده است.

وی ادامه داد: نکته بعدی که مطرح می شود این است که فصل دوم کتاب اسلامی است و فصل سوم کتاب غربی است اما جنس مطالبی که در هر فصل ارائه شده است امکان مقایسه را مطرح نمی کند، هرچند ایرادات تایپی هم مطرح است اما در مجموع در مقایسه با نمونه های مشابه، متن کامل و خوبی ارائه شده است.