عده‌ای از گردانندگان دانشگاه‌ها مانع چابک شدن رشته‌های تحصیلی هستند/ لزوم توجه به بخشنامه‌های ابلاغی

عطنا - علی انتظاری رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی پیرامون عدم نیاز برخی رشته‌های دانشگاهی و حذف آنها در آموزش عالی، گفت: مسأله‌ای که در حال حاضر در دانشگاه‌ها با آن مواجه‌ایم چابک نبودن دانشگاه‌ها برحسب تغییری است که در محیط اتفاق می‌‌افتد. رشته‌هایی که در دانشگاه‌ها وجود دارد براساس نیازهای محیطی است که از قبل در جامعه وجود داشته و الگوبرداری از دانشگاه‌های غربی است. 

وی افزود: یکسری از رشته‌ها پایه‌ای هستند و قطعاً یکسری رشته به عنوان پیش‌‌نیاز و یکسری رشته به صورت تخصصی مورد نیاز هستند، بسیاری از رشته‌ها با توجه به شرایط و الزامات‌شان تغییر می‌کنند و تقاضای جدید‌تری بوجود می‌آید و برهمین اساس تقاضای قبلی کنار می‌رود که قاعدتاً باید تغییری در رشته‌های دانشگاهی به وجود بیاید. 

رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی به چابک بودن نظام آموزشی اشاره کرد و گفت: نظام آموزش عالی زمانی چابک است که متناسب با تغییرات محیط تغییر کند و به این معنا نیست که نسبت به محیط منفعل باشد؛ به طوری که می‌تواند روی جهت‌گیری‌های محیطی تغییر مثبت ایجاد کند. نظام آموزش عالی می‌تواند برحسب پیش‌بینی‌ها و سیاست‌هایی که دارد تغیرات را رقم بزند که این موضوع مستلزم یک نظام آموزشی چابک، فعال و پویا است.

انتظاری در ادامه افزود: متأسفانه نظام آموزش عالی در کشور به دلایل مختلف از چابکی بهره‌مند نیست با وجود اینکه از بسیاری از رشته‌های غربی الگوبرداری و کپی‌برداری کرده‌ایم اما آنها بسیار چابک‌تر از ما  عمل می‌کنند و رشته‌های جدید و مورد نیاز را با سرعت هرچه‌تمام‌تر وارد نظام آموزشی می‌کنند و رشته‌های قدیمی را کنار می‌گذارند؛ ولی در جامعه ما چنین اتفاقی به دلیل دیوان‌سالاری سفت و سختی که بر نظام آموزش عالی حکمفرماست و دانشگاه‌ها از استقلال و قدرت عمل کمتری برخوردار هستند، به خوبی رقم نمی‌خورد. 

وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال گویی وزارت علوم باید دستور بدهد و دانشگاه‌ها اجرا کنند در حالی که دانشگاه‌‌ها، ادارات کل وزارت علوم نیستند که چنین رویکردی داشته باشند؛ درواقع وزارت علوم تاحدودی کارگزار سیاسی دانشگاه‌ها است؛ نه اینکه دانشگاه‌ها زیرمجموعه ادارات وزارت علوم باشند. دانشگاه‌ها از استقلال لازم برخوردار نیستند تا وزارت علوم دستور بدهد و برنامه درسی فلان رشته را مشخص کند که چنین منطقی هیچ جای دنیا وجود ندارد. 

رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی اضافه کرد: دانشگاه‌های مادر باید گردانندگان اصلی وزارت علوم باشند نه وزارت علوم گرداننده دانشگاه‌ها که این موضوع مانع چابکی است، درواقع نباید این اتفاق‌ها بیفتد. ممکن است عده‌ای کارشناس نتوانند حساسیت‌های علمی و اجتماعی را درک کنند و همین افراد بر دانشگاه‌های کشور حکمرانی می‌کنند. 

انتظاری گفت: افراد علمی زیادی در وزارت علوم قرار می‌گیرند ولی عملاً چه در دانشگاه‌ها و چه در سطح وزارتخانه‌ انسان‌های بروکراتیکی قرار دارند که گردانندگان اصلی هستند و اینکه با تغییر وزیر علوم و معاون وزیر رویکرد وزارت علوم به دانشگاه‌ها تغییر ماهوی نمی‌کند و این موضوع مانع بزرگ چابک شدن دانشگاه‌هاست. عده‌ای افراد بوروکراتیک بر دانشگاه‌ها حاکمیت دارند و آیین‌نامه‌های سخت می‌گذارند و زمانی که می‌گوییم رشته جدیدی ایجاد شود سال‌ها زمان می‌برد تا پروسه‌ای طی و تصویب شود و بعد از تصویب مشخص نیست رشته‌ای که ۵ سال پیش درخواست داده‌ بودیم الان ضرورتی داشته باشد یا نه که این یک مانع بسیار مهم برای چابک بودن دانشگاه‌هاست. 

وی در پایان گفت: باید پژوهش‌های آینده نگارانه‌ای داشته باشیم. در حال حاضر جهان به شدت از جهات مختلف در حال تغییر است و این اقتضاء می‌کند به رشته‌های جدید توجه ویژه‌ای داشته باشیم ولی هزینه‌هایی که دانشگاه‌ها و وزارت علوم می‌کنند برای حفظ وضع موجود مانع از این می‌شود که حرکت رو به جلو داشته باشیم و در رشته‌های جدید ورود کنیم.