مطالعات ترجمه با رشته‌های زیادی در ارتباط است

عطنا - فرزانه فرحزاد روز سه‌شنبه در مراسم افتتاحیه اولین همایش ملی تحولات و ادوار تاریخ ترجمه در ایران و جهان اسلام که در دانشگاه بیرجند برگزار شد افزود: مطالعات ترجمه از سایر رشته‌ها مانند زبان‌شناسی (برای تحلیل متن)، فلسفه، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، مطالعات ادبی، تاریخ، علوم اجتماعی، مردم‌شناسی و مطالعات رسانه‌ای بهره می‌گیرد یا به آنها کمک می‌رساند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: بسیاری از ما معتقدیم که شاخه‌های علوم انسانی میان رشته‌ای شده است اما ابزار میان رشته‌ای شدن را هنوز نمی‌شناسیم یا کم استفاده می‌کنیم.

دکترای آموزش زبان انگلیسی اضافه کرد: در حوزه تاریخ و ترجمه چهار موضوع شامل ترجمه تاریخ، ترجمه و تاریخ‌نگاری، تاریخ ترجمه و مترجم‌پژوهی مطرح است که ترجمه متون تاریخ، حافظه تاریخی می‌سازد.

وی گفت: در حوزه تاریخ و ترجمه به طور مثال از یافته‌های زبان‌شناسی استفاده‌های فراوانی در مطالعات ترجمه انجام شده که یکی از موارد آن تحلیل متن است.

رئیس دانشگاه بیرجند هم در این مراسم گفت: وقتی تاریخ ترجمه را در حداقل جهان عرب نگاه می‌کنیم یکی از جاهایی که باعث شکل‌گیری و فروزندگی تمدن در دوره‌های مختلف شده و آنچه از میان تاریخ بر می‌آید علیرغم اینکه بین نویسندگان و پژوهشگران تفاوت آرا وجود دارد، تاریخ ترجمه یا ترجمه‌های اولیه همزمان با ظهور اسلام حتی در محضر پیامبر اسلام (ص) بوده است.

احمد لامعی‌گیو با ابراز خرسندی از اینکه در این همایش موفق به ارائه ۲ مقاله شده است، افزود: بارقه‌های اولیه ترجمه در صدر اسلام شکل گرفته و به دوره امویان که می‌رسیم برخی از پژوهندگان معتقدند که در این دوره یا پایان آن ترجمه شکل گرفته است و آنچه از منابع گفته می‌شود اینکه ترجمه به عنوان یک فن، سبک یا علم مستقل نبوده بلکه ذائقه افراد بوده است.

وی گفت: اما به عصر عباسی که می‌رسیم عصر تکامل علوم و عصر تلاقی است که ترجمه جایگاه خاص خودش را دارد و بدون شک ترجمه آثار ایرانی، یونانی، هندی و مصری باعت شکل‌گیری تمدن اسلامی در دوره عباسی شده که وجود مدارس و مکاتب مختلف در این دوره گویای این مطلب است.

رئیس دانشگاه بیرجند افزود: اگر به دوره قبل از عباسی برگردیم در نتیجه جنگی که بین یونان و رومی‌ها شکل می‌گیرد با قدرت مضامی که رومی‌ها داشتند یونانی‌ها شکست می‌خورند اما در سایه فرهنگ قوی‌شان و از جمله ترجمه، مدتی نمی‌گذرد که فرهنگ رومی‌ها مغلوب فرهنگ یونانی‌ها می‌شود و رومیان نیز به سمت علم و دانش و تکاپوی فرهنگ حرکت می‌کنند که یکی از راه‌های آن ترجمه آثار یونانی به زبان‌های اروپایی است.

وی گفت: اگر جلوتر بیاییم تمدن غربی که امروز سایه آن را بر شرق و غرب عالم می‌بینیم، تمدنی است که از قرن دوازدهم آغاز شد و اروپایی‌ها با استفاده از ترجمه آثار مسلمانان توانستند به تدریج پایه تمدن خود را از قرن چهاردهم تشکیل دهند لذا امروز غربی‌ها با استفاده از علم و اندیشه دیگر ملت‌ها در صحنه بین‌الملل جایگاه خود را پیدا کنند.

لامعی‌گیو اظهار داشت: وقتی تاریخ تحولات ادبیات را در دوره معاصر نگاه می‌کنیم ترجمه جایگاه والایی دارد و در کنار آنچه موجب خیزش علم در دنیای معاصر شده ترجمه جایگاه خود را حفظ کرده است.

وی افزود: در این همایش اساتید دانشگاه بیرجند و سایر دانشگاه‌های کشور به صورت تخصصی مطالب خود را در سرفصل‌های مختلف از جمله تحولات ترجمه در دوره باستان، دلایل و پیامدهای آغاز ترجمه در دوره اسلامی، وضعیت ترجمه در سده‌های میانه تاریخ ایران، وضعیت ترجمه در عصر قاجار، وضعیت ترجمه در دوره امپراطوری عثمانی، وضعیت ترجمه در اندلس و دولت‌های شمال آفریقا ارائه می‌دهند.

رئیس دانشگاه بیرجند بیان کرد: ۴۵ مقاله به دبیرخانه اولین همایش ملی تحولات و ادوار تاریخ ترجمه در ایران و جهان اسلام ارسال شد که پس از داوری ۳۵ مقاله مورد تایید قرار گرفت و از مجموع ۳۵ مقاله تایید شده توسط هیات داوران، ۱۸ مقاله در این همایش ارائه می‌شود.

اولین همایش ملی تحولات و ادوار تاریخ ترجمه در ایران و جهان اسلام در دانشگاه بیرجند به مدت یک روز در ۲ نوبت صبح و بعد از ظهر برگزار می‌شود.