کنترل تورم با رشد تولید گره خورده است

عطنا - مقام معظم رهبری در گفت‌وگوی تلویزیونی نوروز امسال، شعار سال ۱۴۰۲ را مهار تورم و رشد تولید نامیدند. در این راستا نشریه دانشجویی سحر در دانشگاه علامه طباطبایی جهت تبیین و تشریح این شعار به سراغ یکی از اساتید حوزه و دانشگاه رفته و با وی به گفتگو پرداخته است.

حجت الاسلام دکتر محمد سعید پناهی بروجردی پژوهشگر اقتصاد اسلامی، مدیر گروه اقتصاد مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی و از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی (ره) است که در ادامه، بخشی از گفتگو این نشریه با ایشان را می‌خوانید.

ریشه تورم در کشور ما چیست؟

تورم در کشور ما علت‌های مختلفی دارد. هر کدام اثری در تورم دارند. مثلاً وابستگی به فروش نفت. نفت بر تورم تأثیر زیادی می‌گذارد؛ چرا که تغییرات جهانی در قیمت نفت و وابستگی کشور به این مقوله، موجب انتقال تغییرات قیمتی به داخل کشور و در برخی موارد، بروز تورم می‌شود. علاوه بر این، وابستگی دولت به درآمد‌های نفتی، عملاً موجب ضعف سیستم اخذ مالیات می‌شود؛ چرا که دولت با وجود درآمد‌های نفتی، احساس نیاز کمتری به مالیات پیدا کرده و فرآیند‌های اخذ مالیات، ممکن است با سستی‌هایی مواجه شوند؛ اهمیت اخذ مالیات زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم که یکی از مهم‌‍ترین ابزار‌های کنترل تورم، مالیات است. ناکارآمدی نظام مالیاتی، کنترل تورم را با چالش مواجه می‌کند. یکی دیگر از ریشه‌های تورم، فرهنگ عمومی مردم است. مردم، گاهی خودشان به افزایش تورم، دامن می‌زنند. به عنوان مثال، ما در فرهنگ اجتماعی و دینی خود، یک مفهومی به نام «انصاف» داریم. فرض کنید اگرهرکس در شغل خودش، انصاف داشته و قیمت‌گذاری کالا‌ها و خدمات را منطبق با انصاف تعیین کند، در نوسانات اقتصادی، این ویژگی، چقدر می‌تواند مؤثر بوده و تورم را کنترل نماید. علاوه بر موارد مذکور، یکی از عوامل مؤثر در تورم، افزایش نرخ ارز است. باتوجه‌به وضعیت و ساختار اقتصادی ما، شاید بتوان ادعا کرد که افزایش نرخ ارز، تورم‌زاترین عامل، از بین تمامی عوامل تورمی است. تصمیم‌گیران کشو، همیشه باید توجه داشته باشند که افزایش نرخ ارز برای پوشش دادن برخی از مشکلات اقتصادی، باید همواره آخرین راه حل باشد.

️عوامل مدیریتی و سیاست‌های بانک مرکزی چه تأثیری در تورم دارد؟

بانک‌ها خلق پول می‌کنند و در برخی موارد، با ضعف نظارت صحیح بانک مرکزی، وام بی‌رویه به مردم می‌دهند. این مسئله، نقدینگی را زیاد می‌کند و تقاضای مردم را برای کالاها، افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، کالاها، به همان میزان افزایش نقدینگی، رشد نکرده است. بنابراین، میزان تقاضا برای کالا‌ها زیاد شده، اما عرضه‌ای در کار نیست و بالتبع، کالا‌ها گران شده و تورم را به همراه خواهد داشت. بنابراین، مسأله اصلی، کنترل بانک‌ها است. ما باید وام‌دهی را کاملاً تحت نظر بگیریم. نکته مهم بعدی، اخذ مالیات است. جایی که خیلی خوب مالیات می‌گیریم، از کارمند‌ها است. کارمند‌ها ماهانه ۱۰٪ یا بالاتر، باید مالیات بدهند. در مقابل، برخی از بنگاه‌های بزرگ، فروشندگان، وارد کنندگان و صاحبان مشاغل اینترنتی که درآمد‌های بالایی دارند مالیاتی را که عادلانه باشد نمی‌دهند. فرار مالیاتی نیز، یکی از معضلات اقتصادی کشورمان است. برخی از کشور‌های دنیا، سهم بیش از ۹۰ درصد بودجه شان، از مالیات است. در حالی که طبق برخی آمارها، سهم مالیات در بودجه کشور ما، در سالیان گذشته زیر ۵۰ درصد بوده است. کنترل مبادی کشور در صادرات و واردات هم خیلی مهم است. مثلاً ماشین‌های چند میلیون دلاری را وارد می‌کنیم. باید به‌جای اینکه ارز خارجی را بدهیم و ماشین‌های گران قیمت وارد کنیم، سرمایه را جهت توسعه تولیدات بخش خصوصی وارد کشور کنیم. در نتیجه هم تولیدات کالا‌ها و هم اشتغال افزایش پیدا می‌کند و طبیعتاً در ادامه، کالا‌ها ارزان و تورم کنترل می‌شود.

️ مهار تورم چه کمکی به رشد تولید می‌کند؟

کنترل تورم با رشد تولید، گره خورده است. هرچه تولیدات بیشتر شود، آن‌وقت سطح عمومی قیمت‌ها که تورم را شکل می‌دهد، پایین می‌آید و هر چه تورم کنترل شود، تصمیم گیری بنگاه‌های تولیدی، برای تعیین میزان تولیدشان، دقیق‌تر شده و امکان برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت و سرمایه‌گذاری برایشان فراهم گردیده و تولید، رونق می‌یابد.