بازگشت مرجعیت رسانه‌ای به داخل کشور چگونه رخ می‌دهد؟

عطنا - بر اساس تحقیقات در مقاله پژوهشی عوامل مرتبط با مرجعیت خبری رسانه های داخلی و خارجی از دیدگاه مخاطبان ، مرجعیت رسانه‌ای موضوع با اهمیتی در فعالیت رسانه‌ای است و بسیاری از رسانه ها تلاش می‌کنند تا به این موقعیت دست یابند.

در بسیاری از رخدادها و فعالیت ها مخاطب در صورتی به رسانه رجوع می کند که آن رسانه به عنوان مرجع برای او محسوب شود . دستیابی به مرجعیت خبری برای رسانه های داخلی امری دشوار است. یافته‌ها نشان می دهد که پاسخگویان در حال حاضر بر این باورند که اخبار مثبت از رسانه های خارجی واخبار منفی از رسانه های داخلی بیشتر منتشر می شوند. این موضوع نشان می دهد که سابقه فعالیت رسانه های خارجی وتداوم آسیبهای موجود در مسیر عملکرد رسانه های داخلی زمینه ساز شکل گیری این باور بوده است.

مرجعیت رسانه‌ای مردم در هر کشوری چنان مهم و سرنوشت‌ساز است که بسیاری از استراتژیست‌ها و متخصصان جنگ‌های روانی و رسانه‌ای را در سطوح مختلف، به واکاوی راهبردهای موثر و تدوین الگوی موثر برای نظام رسانه‌ای واداشته است.

تدوین الگوی رسانه‌ای در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، برعهده مجموعه‌ای از متخصصان دانشگاهی و کارآزمودگان عرصه تجربی خبر و روزنامه‌نگاری است؛ از سردبیران با تجربه تا کارشناسان تاریخ، روانشناسی اجتماعی، جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی و فرهنگ‌شناسان و به‌تازگی متخصصان علوم و فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی.

گام نخست برای تدوین الگوی رسانه‌های موثر و مبتنی بر ارزش‌های ملی و مذهبی جامعه ما، تشکیل اتاق فکر راهبردشناسی و برگزاری جلسه‌های منظم برای رسیدن به یک برنامه عمل (action plan) است. دبیرخانه دائمی این اتاق فکر می‌تواند در وزارت ارشاد یا یکی از مراکز پژوهشی ارتباطی و رسانه‌ای موجود باشد.

لازم است شیوه رسانش و تولید اخبار همه رسانه‌های دولتی و حاکمیتی مورد تجدیدنظر قرار گیرد و متناسب با تحولات فناورانه، توسعه تجهیزات ماهواره‌ای و اینترنتی و دیگر پیشرفت‌های کلان حوزه ارتباطات، طرحی نو در انداخته شود.در «برنامه عمل» این اتاق فکر، لازم است شیوه رسانش و تولید اخبار همه رسانه‌های دولتی و حاکمیتی مورد تجدیدنظر قرار گیرد و متناسب با تحولات فناورانه، توسعه تجهیزات ماهواره‌ای و اینترنتی و دیگر پیشرفت‌های کلان حوزه ارتباطات، طرحی نو در انداخته شود؛ طرحی مبتنی بر افکار و ایده‌های رسانه تراز جمهوری اسلامی در گام دوم انقلاب.

برای این منظور مهمترین و فوری‌ترین کار، احصای همه نقاط ضعف موجود و ریشه‌یابی آنهاست؛ از دل ریشه‌یابی همین نقاط ضعف، راهبرهای عملیاتی موثری سربرخواهد آورد.
 
یکی از مهمترین برنامه‌های اتاق فکر رسانه‌ای کشور، می‌تواند ترسیم روشن خطوط قرمز و تبیین آن همراه با برچیدن خطوط فرضی، سلیقه‌ای و مبتنی بر برداشت‌های شخصی و سیاسی خاص باشد.

تنها در این حالت است که روزنامه‌نگار داخلی می‌داند محتوای مطالب و متون تولیدی‌اش در کدام حوزه‌ها قابل طرح است و با مخالفت یا مجازات‌های اداری و قانونی مواجه نخواهد شد.

یکی دیگر از موضوع‌های مهم و کاهنده عمل رسانه‌های خودی، الگوی تدوین اخبار براساس شخصیت‌ها و نه اهمیت و ضرورت خبر است؛ در بسیاری از رسانه‌های داخلی از عناصر مهم خبری همچون نو بودن، شگفتی، تازگی، شمول و ... به راحتی غفلت می‌شود و در دنیای پرخبر امروز، همان روش کهنه و تکراری تدوین اخبار براساس محوریت شهرت و مقام است.

موضوع بسیار مهم دیگر، خودسانسوری بزرگی است که در میان اهالی رسانه گسترش یافته است؛ این مشکل ناشی از برخوردهای خاص سلیقه‌ای و مبهم بودن برخی ممنوعیت‌ها و خطوط قرمز در سالیان گذشته و البته دستورهای مقطعی نهادهای بالادستی بوجود آمده است.

طبیعی است که در شرایط خاص اجتماعی-امنیتی، هر سیستمی اقدام به اعمال محدودیت‌های رسانه‌ای مبتنی بر برداشت نهادهای امنیتی و انتظامی می‌کند؛ اما امروزه، خودسانسوری چنان بر ذهن و ضمیر روزنامه‌نگاران و سردبیران کشور سایه انداخته که جز با تدوین یک برنامه عمل ویژه در این محور خاص و روشن‌سازی مفاهیم و موضوع‌های محدودیت‌پذیر و شیوه تعامل دو سویه نمی‌توان از شر آن رها شد.

یکی از مسائل دارای اهمیت در این عرصه این موضوع است که رسانه‌های کشور از حالت انفعالی به حالت فعال تغییر کنند . در این صورت میتوان گفت که مشکلات مرجعیت رسانه‌ای در کشور قابل حل است .
 
نویسنده: مهدی کاظمی لاری