گرامیداشت روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی در دانشگاه علامه طباطبایی

عطنا - پارک علم و فناوری دانشگاه علامه طباطبایی در تاریخ 29 بهمن ماه به مناسبت روز اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی وبیناری با حضور کارآفرینان، دانشجویان و علاقمندان به این حوزه برگزار نمود. کارآفرینان فناور مشارکت کننده در جلسه ضمن معرفی پلتفرم های رایانش ابری و جمع سپاری در خصوص فرصت ها و چالش های کسب وکارهای فناورانه و زیست بوم کسب و کار نکاتی را بیان فرموده و به سوالات مخاطبین پاسخ دادند. بنده نیز در ابتدای جلسه در خصوص اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی مطالبی داشتم که یادداشت حاضر در خصوص بحثی است که در ابتدای جلسه مورد اشاره قرار گرفته و پیرامون اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی در کنار یکدیگر را بیان می دارد.

با مرور در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و نقشه راه آن مضامینی همچون الگوی اقتصاد بومی، نیروی انسانی متعهد، کارآمد، و دارای عزم راسخ برای پیشرفت، فائق آمدن بر همه مشکلات، اتکا بر دانش و فناوری، عدالت بینان، دورنزا و برونگرا، پویا و پیشرو، رشد پویا، جهادی، انعطاف پذیری، مولد، تامین شرایط و فعالسازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه های انسانی و علمی کشور، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری، محور قراردادن رشد و بهره وری در اقتصاد، سهم بری عادلانه عوامل در زنجیره تولید تا مصرف وجود دارد. با نگاهی به حوزه کارآفرینی مشخص می شود مبانی تئوریک این حوزه در موارد زیادی سنخیت با این مضامین دارد.

دانش کارآفرینی در ابتدای امر با هدف دست یابی به توسعه از سمت اقصاددانان متولد شده و رشد یافت. شومپیتر پدر علم کارآفرینی در مقاله توسعه، عامل توسعه را کارآفرینان می داند و نقش اصلی را به ناولتی یا خلق بی بدیل می دهد. در مقاله شومپیتر اصطلاح مرد عمل وجود دارد که شاید بتوان گفت قرابت مضمون به اصطلاح کار جهادی دارد. مرد عمل از مرحله انگیزه، اشتیاق، باور و قصد که همگی از تئوری های کارآفرینی هستند گذشته و اقدام می کند. این اقدام، عزم راسخ را نشان داده و در تبیین آن می گویند برخی از افراد فرصت های کارآفرینانه را می شناسند ولی مانند شخص سوم هستند در حالیکه مرد عمل پا به میدان گذاشته و به عنوان اول شخص عمل می کند.

مضمون دیگری که در این یادداشت به آن می توان اشاره نمود بحث عدالت و توزیع منابع است. در مقاله ای اسپنسر این موضوع را در خصوص کارآفرینی مطرح می نماید. کارآفرینان به تخریب خلاق شهرت دارند. آنها با خلاقیت خود روندهای رشد را تغییر داده و فناوری های جدید را کاربردی نموده و توسعه می دهند. به این صورت کارآفرینان بازار را از دست سرمایه داران خارج کرده و افراد جدیدی صاحبان سرمایه می شوند، پس می توان گفت کارآفرینان موجب بازتوزیع منابع و ثروت شده و با توجه به خلاقیت و دانشی که دارند امکان شکل گیری روند جدید سرمایه داری مطرح می شود.

مضمون دیگر رشد درونزا است. کارآفرینی در این حوزه به شدت تاکید داشته و منشا اصلی رشد و توسعه تولید ایده های نوآورانه  است. ویژگی هایی که به کارآفرینان نسبت داده می شود غالبا وی را فردی مستقل و متکی به خود دانسته که فرصت ها را شناسایی کرده و دست به اقدام می زند. حتی در تامین منابع مالی نیز کارآفرینان منتظر منابع بیرونی نبوده و انواع روش های تامین مالی کارآفرینی توسعه یافته است. نکته ای که در حوزه کارآفرینی مطرح می شود نگاهی متفاوت به رشد است. کارآفرینان که پیشرانان توسعه نامیده می شوند متفاوت با روند متداول اقتصاد عمل می نمایند به این معنا که در اقتصاد متداول رشد یک فرآیند مشخص داشته و یک روند صعودی را طی می نماید در حالیکه کارآفرینان بر روی یک منحنی رشد مشخص حرکت نکرده و بردارهای منحنی رشد را جابجا می نمایند که در سطح خرد با بحث اسکیل آپ در کسب و کارهای استارت آپی می توان تبیین نمود.

مضمون دیگری که در حوزه اقتصاد مقاومتی و در ادبیات پیشرفت اقتصادی به آن توجه می شود داشتن الگوی بومی و خلاق است. این مضمون یکی از مباحث پایه ای در کارآفرینی بوده و کارآفرینی تقلیدی نداریم! کارآفرینی در بالاترین سطح آن خلق و در پایین ترین سطح آن هوشیاری است. کارآفرینان از آن جهت کسب سود می نمایند که توانسته اند با نوآوری و خلق ارزش برای خود مزیت ایجاد نمایند. لذا کارآفرینان خود الگو ساز می باشند.

تئوری های مختلفی در حوزه کارآفرینی است که شاید بتوان گفت منطبق بر رویکرد اقتصاد مقاومتی است. به عنوان مثال دو تئوری هدف گرایی و امکان گرایی در مطالعات کارآفرینی وجود دارد که نشان می دهد کارآفرینان به دو صورت اقدام می نمایند. برخی از کارآفرینان یک هدف مشخص را در نظر گرفته و منابع را برای رسیدن به آن فراهم می نمایند ولی در تئوری امکان گرایی، کارآفرین بر اساس منابعی که در اختیار دارد هدف گذاری کرده و بر اساس همان منابع دست به اقدام می شود. شاید بتوان گفت بحث امکان گرایی تطابق با اقتصاد مقاومتی دارد. البته ملاحظاتی نیز به از نظر تئوریک در مبانی اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی وجود دارد که بایستی در نظر گرفت. به عنوان مثال کارآفرینی که از سویی ریشه در اقتصاد مکتب اتریش دارد، فرد گرا است. به این معنا که فرد کارآفرین را تحلیل کرده و عامل رشد و توسعه می داند در حالیکه در حوزه اقتصاد مقاومتی رویکرد جمعی بلکه با نگاه اقتصاد اسلامی پیشرفت امت مورد نظر است و از این دست موارد می توان برشمرد که مبین تمایز در مبانی است لیکن می توان موارد متعددی برشمرد که تطابق کارآفرینی و اقتصاد مقاومتی را نشان داده و کاربست هایی جهت آن به دست می دهد.

نویسنده: محسن مطیعی