فردایی سخت با بی توجهی به بحران انرژی در ایران

عطنا - «۵ سال پیش گفتم فاجعه گازی در پیش است و اعتنا نکردند». این بخشی از اظهارات دکتر مسعود درخشان در نشستی است که سال ۹۸ با موضوع انرژی برگزار شد. استاد اقتصاد انرژی دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست نکته‌ای گفت که اهمیتش از این اظهارنظرها در دهه ۹۰ بیشتر است. درخشان که همواره به شاگری خود پیش مرحوم سعیدی به عنوان استاد مخازن افتخار می‌کند، به پیش بینی ۱۵ سال قبل سعیدی اشاره کرد. به گفته درخشان ۱۵ سال پیش سعیدی عنوان کرد که «رسما گفت گزارش دادیم کشور ما در سال ۱۴۰۰ گازی برای صادرات ندارد و توصیه کردیم به دنبال قراردادهای بلند‌مدت گاز نروید.» حالا روز موعود فرا رسیده و پیش‌بینی این استاد دانشگاه درست از آب درآمده است.

خبری از صادرات نیست و کشور با بحران تامین پایدار گاز برای مصارف خانگی مواجه است. با ورود موج سرما به کشور، خطوط لوله تامین گاز دچار افت فشار شده و در برخی نقاط کشور در خراسان و مازندارن با قطعی گاز مواجهیم. کار به جایی رسیده که رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور برای پیگیری موضوع به صورت سرزده در مرکز کنترل شرکت گاز حاضر شدند. برای کاهش مصرف گاز، ادارات دولتی در شهرهای مختلف و حتی پایتخت ایران تعطیل شدند.

برخلاف تصور تولید گاز در کشور در سالهای گذشته کاهش نیافته است. براساس گزارش معاونت برنامه ریزی وزارت نفت، تولید گاز خام برای نخستین بار در دی ماه ۱۴۰۰ از مرز ۱۰۰۰میلیون مترمکعب در روز گذشت. وزیر نفت هم دیروز اعلام کرد که تولید گاز در شرایط فعلی به میزان ۹۹۰ میلیون مترمکعب رسیده است. حدود ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز از این گاز از میدان گازی پارس جنوبی برداشت می شود. از این میزان برداشت گاز سنگین حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب گاز فرآوری شده به دست می‌آید

با افزایش مصرف در چند سال گذشته، میزان مصرف گاز از تولید آن پیشی گرفته است. بخصوص در فصل سرد سال که مصرف خانگی افزایش پیدا می‌کند. در همین روزهای سرد سال ۱۴۰۱ میزان مصرف گاز در بخش‌های خانگی و تجاری کشور مرزهای ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز را درنوردید. این عدد نسبت به زمان مشابه در سال ۱۴۰۰ افزایشی ۲۵۰ میلیون مترمکعبی را نشان می‌دهد.

علاوه بر مصارف خانگی، گاز در نیروگاه‌ها، صنایع، پتروشیمی‌ها و برای مصارف تجاری و حمل و نقل مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماههاست که کشور درگیر کمبود گاز است و بسیاری از صنایع و نیروگاه‌ها گازی برای سوزاندن ندارند و یا به سوخت مایع رو آورده‌اند و یا به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند. حالا که بحران به قطع مصرف خانگی رسیده است، آیتم آقای ایمنی و خانم بهینه از صداوسیما پخش می‌شود. این یعنی نهاد متولی در حوزه انرژی توان نگاه کردن به دو قدم جلوتر از پای خود را ندارد.

 امسال را شاید بتوان با قطعی مصارف دیگر و تعطیلی ادارات و فرهنگ سازی مدیریت کرد اما نگرانی اصلی در مورد آینده است. براساس برآوردهای صورت گرفته از سال ۱۴۰۴ علاوه بر افزایش مصرف شاهد کاهش تولید از پارس جنوبی خواهیم بود. براساس برآوردها با شروع افت فشار، سالانه حدود ۳۰ میلیون مترمکعب از تولید این میدان کاسته خواهد شد. درخشان در همان نشست تاکید می کند: ‌«افت که آغاز شود در سال اول که ۲۸.۵ میلیون مترمکعب کاهش می‌یابد سال بعد قطعا میزان افت بیشتر خواهد کرد.»

اصلاح این وضعیت راحت نخواهد بود. رویکرد کوتاه‌مدت را باید کنار گذاشت و به تصمیماتی که نیازهای بلندمدت را در خود جای داده است تن داد. حتی در مواردی به خاطر شروع بحران امکان اتخاذ تصمیمات بلندمدت هم از بین رفته است. باید از فرصت‌های باقیمانده برای پیشگیری از بحران استفاده کرد. تا شروع بحران واقعی و تمام عیار فرصت زیادی باقی نمانده است. تا دیر نشده به فریادهای خیرخواهانه‌ی سعیدی‌ها و درخشان‌ها توجه کنید.