علی‌اف تلاش می‌کند منطقه خودمختار ناگورنو را خالی از سکنه کند

عطنا - چندی پیش، علی‌اف قوانینی را به‌منظور برداشت از معادن داخل خاک این کشور تصویب کرد و قصد داشت آن را در آرتساخ نیز پیاده کند که با مخالفت مسئولان آرتساخ (ناگورنو قره‌باغ ) مواجه شد. جمهوری آرتساخ که گذرگاه لاچین در آن قرار دارد یک منطقه خودمختار با جمعیتی کاملاً ارمنی است که در دل خاک آذربایجان قرار دارد.

در همین زمینه با دکتر مهدی تبریزی، کارشناس مسائل قفقاز به گفت‌وگو نشستیم.

علت محاصره گذرگاه لاچین توسط باکو چیست؟

از ۱۰ صبح ۱۲ دسامبر(۲۱ آذر) گروهی از آذری‌ها به بهانه نگرانی‌های زیست‌محیطی جاده استپاناکرت–گوریس یا همان جاده گذرگاه لاچین را بستند و خواستار دیدار با رئیس نیروهای حافظ صلح روسی، ژنرال آندری ولکوف شدند. علت بستن این جاده این بود که می‌گفتند نیروهای ارمنی از معادن سنگی متعلق به آذربایجان بهره‌برداری می‌کنند. با این بهانه جاده را بستند و گفتند این اتفاق زیر نظر حافظان صلح روسیه در حال رخ دادن است. فردای این داستان، گازی که در مالکیت آذربایجان بود و به منطقه آرتساخ می‌آمد قطع شد. آرتساخ نزدیک به ۱۲۰هزار نفر جمعیت دارد و نزدیک به سه روز نبود گاز، مشکلات فراوانی برای مردم به وجود آورد؛ البته پس از سه روز با تلاش‌های نیروهای روسی به همراه جامعه جهانی و فرانسوی‌ها، این گاز دوباره وصل شد.

واکنش نیروهای روسی در برابر این مسئله چه بود؟

روس‌ها در این جریان حامی آذربایجان نیستند اما رفتار دولت ارمنستان موجب ناراحتی دولت روسیه شده است. از دو سال پیش، با روی کار آمدن پاشینیان – که کاملاً غرب‌گراست- دولت روسیه تلاش کرد به عنوان گوشمالی پاشینیان، دست از حمایت ارمنستان بردارد و این مسئله سبب شد علی‌اف جرئت پیدا کرده و جنگ ۲۰۲۰ را راه‌اندازی کند و پس از یک مدتی روس‌ها وارد شدند و صلح ایجاد کردند.اقدامات پاشینیان به این نقطه ختم نشد. در دو سال گذشته تلاش کرد یکی به میخ و یکی به نعل بزند. هر چه توانست با روس‌ها رابطه برقرار کند به همان مقدار با آمریکایی‌ها و ناتو و فرانسوی‌ها مرتبط شد و تلاش کرد پای آن‌ها را به منطقه باز کند و به همین دلیل روسیه هیچ وقت مثل سابق پشت ارمنستان نایستاد. در همین قضایای اخیر، پاشینیان به‌شدت به نیروهای حافظ صلح روسی تاخته و معتقد است روس‌ها به وظایف قرارداد سه‌جانبه ۲۰۲۰ عمل نمی‌کنند.

علت استقرار روس‌ها در این منطقه چیست؟

این منطقه از مناطق خارج نزدیک و از دیرباز جزو حوزه نفوذ روس‌ها (شوروی) بوده است و روس‌ها به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهند نیرویی جز خودشان در این منطقه فعالیت کند، از این رو با پیمان امنیت جمعی تلاش کرده‌اند در منطقه قفقاز جنوبی به عنوان نیروی حافظ صلح حضور داشته باشند.

رویکرد آمریکا در قبال علی‌اف چیست؟

نخست، پاشینیان تلاش کرده این قضیه را به سازمان ملل و سازمان امنیت همکاری اروپا بکشاند تا نیروهای کمیته حقیقت‌یاب مداخله کنند. در حاشیه جلسه شورای امنیت مسئله لاچین هم مطرح و درنهایت تنها چیزی که عاید ارمنی‌ها شد ابراز همدردی بود. هرچند خودشان طرح مسئله لاچین در سطح بین‌الملل را یک پیروزی می‌دانستند اما در نهایت چیز خاصی را بدست نیاوردند.

اگر بخواهیم رفتار آمریکا را در دعوای میان آذربایجان و ایران بسنجیم آمریکا همیشه پشت باکو بوده اما هیچ وقت به‌طور مستقیم بین آذربایجان و ارمنستان از باکو حمایت نکرده که به‌خاطر لابی قوی‌ای است که ارمنستان در آمریکا دارد.

آیا واقعاً بحران انسانی در لاچین در حال اتفاق است؟

این جاده به مدت سه چهار روز کاملاً بسته شده بود و هیچ اقلامی مبادله نمی‌شد. آرتساخ هیچ آمادگی برای بسته شدن این جاده نداشت. مردم اصلاً آمادگی و بنیه این تحریم‌ها را نداشتند. از لبنیات تا سوخت که کاملاً از ارمنستان وارد می‌شد تا ورود تجهیزات بیمارستانی به‌دلیل انسداد جاده، کاملاً قطع شد. فقط در حد کریدور بشردوستانه پنج ماشین حافظ صلح روسی توانستند وارد شوند.

علی اف قانونی وضع کرد تا بتواند مردم آرتساخ را که از منابع معدنی این منطقه ارتزاق می‌کنند تحت نظارت خود قرار دهد. اگر ارامنه منابع اقتصادی نداشته باشند امکان زنده ماندن ندارند.

اگر ارامنه به اندازه کافی وجود نداشته باشند بحث استقلال فرهنگی وجود ندارد و بحث تعیین سرنوشت آن‌ها هم وجود ندارد و این منطقه بدون خونریزی و کنش جهانی در اختیار آذربایجان قرار خواهد گرفت.

ایران چه واکنشی نشان داد؟

ایران ضمن ابراز نگرانی به‌دلیل مسائل بشردوستانه اعلام کرده ما هم مانند بقیه جامعه جهانی – براساس فرمایشات رهبر معظم انقلاب- منطقه ناگورنو را حق مسلم سرزمینی آذربایجان می‌دانیم ولی نگرانی‌مان از این است که اگر آذربایجان این منطقه را تصرف کند ممکن است به سراغ سایر کریدورهای حیاتی بیاید تا آن را هم تصرف کند.

منبع: روزنامه قدس