ایران نظم جدید بین‌المللی را با عصر جنگ سرد دوقطبی اشتباه گرفته / مدیریت رقابت با عربستان لازمه امتیاز گیری از چین است

عطنا - رئیس‌جمهور چین به‌تازگی به عربستان سعودی سفری داشته است. از آخرین باری که «شی جین پینگ» به عربستان سفر کرده بود، شش سال می‌گذرد. شی در این سفر علاوه بر دیدار با مقامات عالی عربستان، در نشست مشترک چین با سران کشورهای عربی به میزبانی ریاض نیز شرکت کرد.

سران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و چین در بیانیه اجلاس پایانی مشترک خود خواستار حل مسالمت‌آمیز موضوع جزایر سه‌گانه بین ایران و امارات شدند. این بیانیه بلافاصله پس از بیانیه دیگری صادر شد که در آن رهبران عربستان و چین از ایران خواسته بودند که از «مداخله در امور داخلی کشورها» خودداری کند.

این سفر و بیانیه با موجی از واکنش‌ها در ایران مواجه شد، خیلی‌ها معتقد هستند که این بیانیه چین غیرمنصفانه بوده و این کشور به جمهوری اسلامی ایران پشت کرده است.

دراین‌باره ابوالفضل بازرگان، کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه سفر رئیس‌جمهور چین به عربستان و صدور چنین بیانیه‌ای مصداق عینی گذار از نظم بین‌المللی است، گفت: رابطه چین و عربستان موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود، سال‌هاست که شریک و متحد اول تجاری عربستان از اروپا و آمریکا به چین تغییر پیدا کرده است، عربستان خواهان ساخت موشک بالستیک با چین است و می‌خواهد فروش نفت خود را با یوان انجام بدهد.

وی ادامه داد: عربستان همچنین علاقه‌مند است که عضو بریکس پلاس شود و خودش را بیش از بیش به چین نزدیک کند. این موضوع تنها به عربستان خلاصه نمی‌شود و کشورهای عربی دیگر نیز روابط خود را با چین گسترش داده‌اند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه چین ابرقدرتی در حال رشد است که حوزه گسترش اقتصادی برای آن بسیار حائز اهمیت محسوب می‌شود، گفت: این کشور به انرژی سوختی خیلی نیاز دارد و کشورهای تأمین‌کننده آن هنوز خود چین و کشورهای جنوبی خلیج‌فارس هستند. همچنین با توجه به اینکه عربستان سعودی نفوذ بسیار زیادی در کشورهای اعراب منطقه و مسلمان دنیا دارد، چین می‌تواند از نفوذ عربستان برای حل مشکلات خود با مسلمانان در مناطق مرزی استفاده کند.

بازرگان با تأکید بر اینکه چین کشوری است که می‌خواهد جای خالی آمریکا را در منطقه پر کند، عنوان کرد: چین بازیگری است که به شدت مبتنی بر نظم شبکه‌ای رفتار می‌کند و مبنای اتحاد و اعتدال را در پی نمی‌گیرد، در الگوی رفتاری چین در قبال روسیه هم این موضوع را شاهد هستیم که در عین حمایت‌ها اما حاضر نشد به خاطر روسیه مقابل آمریکا و اتحادیه اروپا قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینکه بیانیه اخیر در راستای منافع ملی چین بود، تصریح کرد: چین برای اینکه ارتباط نزدیکی با کشورهای منطقه داشته باشد این بیانیه صادر کرده است، همچنین بارها بیانیه‌هایی داده که در سازمان‌های بین‌المللی به نفع ایران بوده است.

این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: چین به عنوان یک ابرقدرت در راستای منافع ملی خود با دیگر کشورها موازنه سازی می‌کند و در جایی که منفعت خود را ببیند با آن کشورها همکاری می‌کند، بنابراین این رفتار چین با ایران غیرعادی نیست. شبکه‌ای بودن از الگوی نظم جدید بین‌الملل است.

وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در دوران گذار بیشتر از چین به روسیه توجه داشته است، تصریح کرد: ایراد بزرگ ما این است که نظم جدید بین‌المللی را با عصر جنگ سرد دوقطبی اشتباه گرفتیم و فکر می‌کنیم که اگر وارد یک بلوک شرقی بشویم آن بلوک برای همیشه از ما حمایت خواهد کرد.

وی با بیان اینکه باید مواضع خود را با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس حداقل هماهنگ یا کنترل‌شده کنیم حتی اگر قرار نیست روابط دوستانه‌ای داشته باشیم، گفت: اگر مواضع ما با عربستان سعودی خصمانه باشد و هماهنگی‌‌هایی در این بین صورت نگیرد، هیچ‌وقت نمی‌توانیم از چین انتظار داشته باشیم که منافع ملی خود را رها و از ما طرفداری کند، هیچ کشوری همچنین کاری انجام نمی‌دهد.

بازرگان بیان کرد: برای امتیاز گیری حداکثری از چین باید رقابت خصمانه خود را با عربستان مدیریت می‌کردیم نه اینکه از چین انتظار داشته باشیم از منافع خود چشم‌پوشی کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه روسیه نیز کاری که چین با ایران کرد را به‌زودی انجام خواهد داد، گفت: اگر در قفقاز با ترکیه مواضع خود را کنترل نکنیم هیچ‌وقت نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که روسیه در قره‌باغ از ما طرفداری کند.

بازرگان در ادامه عنوان کرد: عربستان سعودی قطعاً دشمنی‌هایی با جمهوری اسلامی ایران دارد، مخصوصاً در سه ماه اخیر شبکه سعودی اینترنشنال هر کاری توانست کرد اما ما فرصت گذار را نفهمیدیم و چین با این کار امتیاز بیشتری از ما طلب می‌کند.

وی با اشاره به اینکه چین بزرگ‌ترین خریدار نفتی جمهوری اسلامی ایران است، تصریح کرد: همچنین بزرگ‌ترین راه تنفس در اوج دوران تحریم‌ها برای جمهوری اسلامی ایران هنوز چین است، این کشور تحریم‌ها را دور میزند و از ایران نفت می‌خرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه چین با این کار به‌نوعی برای کشورهای حاشیه جنوب خلیج‌فارس خوش‌رقصی انجام داده که بتواند به‌عنوان جایگزین آمریکا در منطقه خود را معرفی کند، گفت: البته نباید درگیر شرق هراسی شویم چون آمریکا، انگلستان و فرانسه بارها پیرامون جزایر سه‌گانه این موضع مشابه را گرفته‌اند. این بیانیه چین باعث نمی‌شود که قرارداد 25 ساله زیر سؤال برود.

وی با اشاره به اینکه نباید فراموش کنیم که چین به جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور امنیت ساز و ثبات ساز نگاه می‌کند، افزود: چین برای امنیت افغانستان به جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد، همچنین در تایوان اگر دچار بحران شود، از قدرت نظامی ایران استفاده خواهد کرد، این اتفاق تلنگر جدی بود که به یاد آوریم کشورها در دنیا بر اساس منافع ملی خود رفتار می‌کنند.