با سرسام اطلاعاتی چه باید کرد؟

عطنا - اطلاعات (Information) پیامدهای واقعی دارد. به معنای واقعی کلمه می‌تواند نجات‌دهنده زندگی باشد، در صورتی‌که درست باشد. متأسفانه برعکس آن نیز صادق است. اطلاعات غیرواقعی می‌تواند صدمات زیادی را به همراه داشته باشد. آن‌ها می‌توانند مانند یک ویروس، منتشر شوند و باعث ایجاد چیزی شود که به آن سرسام اطلاعاتی (Infodemic) گفته می‌شود و دست‌یابی به راه‌حل را بسیار دشوار می‌کند. در اثر مواجهه (بمباران شدن) با حجم بیش از حدی از اطلاعات دسته‌بندی نشده نسبت به زمانی که در اختیار دارید یا قصد دارید صرف نمایید، دچار سردرگمی می‌شوید و در ناتوانی از تصمیم‌گیری میان دانستن و برخورداری از همه یا بخشی از آن معلومات و داده‌ها، یا صرف‌نظر از همه یا بخشی از آن‌ها دست و پا زده و دچار نوعی سرسام و بی‌تصمیمی و شک وسواسی حتا به خود می‌شوید. فراوانی اطلاعات و عدم نظم منطقی آن، می‌تواند ترس و دلهره‌ای را سبب شود که به آن اضطراب اطلاعاتی (Information Anxiety) می‌گویند.

اکنون بیش از هر زمان دیگری با گسترش انواع اطلاعات نادرست (Wrong Information) مواجه هستیم؛ اطلاعات غلط، اطلاعات نادرست، اطلاعات گمراه‌کننده و تبلیغات. این واژه‌ها که گاهی به‌جای هم استفاده می‌شوند از نظر "قصد و نیت" با هم فرق دارند.

اطلاعات غلط (Disinformation): اطلاعات نادرست و جعلی که به عمد ایجاد یا منتشر می‌شود و هدف آن آسیب‌ رساندن است. تولیدکنندگان اطلاعات جعلی معمولا انگیزه‌های سیاسی، مالی، روانی یا اجتماعی دارند. اطلاعات غلط می‌تواند در مورد برنامه‌های نظامی یک کشور باشد که توسط یک دولت یا سازمان اطلاعاتی در یک اقدام خصمانه برانداز سیاسی تاکتیکی منتشر شده است. همچنین به‌طور کلی به معنای "اطلاعات عمدا گمراه‌کننده یا جانبدارانه" استفاده می‌شود. روایت یا حقایق دستکاری شده؛ تبلیغات. اطلاعات نادرست بسیار قدرتمند، مخرب و تفرقه‌افکن است و ابزار رایج جاسوسی است. کشورها اغلب علاقه‌مند به انتشار عمدی اطلاعات جعلی به کشورهای رقیب خود هستند. در زبان انگلیسی، پیشوند Dis- را می‌توان برای نشان‌دادن نمونه معکوس یا منفی کلمه متصل به آن استفاده کرد. مثلاً بی احترامی (Disrespect) و نافرمانی (Disobedience) متضاد یا نفی احترام و اطاعت هستند. بنابراین، اطلاعات نادرست را می‌توان به عنوان "اطلاعات معکوس" یا "ضداطلاعات" درک کرد که به‌طور خاص برای فریب‌دادن و گمراه‌کردن افراد دیگر ایجاد شده است.

اطلاعات نادرست (Misinformation): اطلاعاتی که نادرست هستند، اما قصد آسیب رساندن ندارند. برای مثال، افرادی که نمی‌دانند بخشی از اطلاعات نادرست است، ممکن است آن را در رسانه‌های اجتماعی پخش کنند به این امید که مفید باشند. همه ما ممکن است اشتباه کنیم. همه ما چیزهایی را فراموش می‌کنیم. ما جزئیات را اشتباه می‌شنویم یا اشتباه به‌ خاطر می‌آوریم. ما چیزی را به دوستان خود می‌گوییم که در تلویزیون شنیده‌ایم یا در شبکه‌های اجتماعی دیده‌ایم که واقعا درست نبود. اگر اطلاعاتی را منتشر می‌کنید که اشتباه است، اما نمی‌دانید که اشتباه است، از نظر فنی، اطلاعات نادرست را منتشر می‌کنید. اطلاعات نادرست به "قصد" اهمیتی نمی‌دهد و بنابراین اصطلاحی است برای هر نوع اطلاعات غلط یا نادرست. امروزه به لطف فناوری، اطلاعات نادرست به‌راحتی منتشر می‌شود.

اطلاعات گمراه‌کننده (Malinformation): اطلاعاتی که درست است، اما برای ایجاد آسیب به فرد، سازمان یا کشور به اشتراک گذاشته می‌شود. این اطلاعات شامل داده‌های خصوصی یا افشاگرانه است که برای آسیب رساندن به شخص یا شهرت او منتشر می‌شود. انواع آن شامل Phishing, Catfishing, Doxing, Swatting and Revenge می‌باشد.

تبلیغات (Propaganda): اطلاعاتی است که برای بد یا خوب جلوه‌دادن کسی یا چیزی پخش می‌شود که می‌تواند جزو گروه اطلاعات غلط باشد. دیکتاتوری‌های مدرن مانند کره شمالی، از اطلاعات نادرست تبلیغاتی استفاده می‌کنند تا شهروندان خود را باورمند کنند که دولتشان خوب یا درست است و سایر کشورها دشمن هستند.