معادلات جهانی و پایان آتش بس یمن

عطنا - آتش بسی که از شش ماه پیش در یمن برقرار بود به دلیل بدعهدی‌های سعودی در عمل به تعهداتش، به پایان رسید تا هشتمین سال جنگ با شدت بیشتری ادامه یابد، جنگی که این بار پیامدهای آن به منطقه محدود نخواهد شد و ممکن است تاثیرات گسترده‌ای در عرصه بین‌المللی به همراه داشته باشد، اما پرسش این است که این آتش‌بس چرا برای سومین بار تمدید یا به آتش‌بس دایمی تبدیل نشده است؟

در واقع دلایل اصلی شکست آتش‌بس چه بود و راهبرد دولت صنعا در دوران پس از آتش‌بس چیست؟واقعیت این است که هدف از برقراری آتش‌بس این بود که در ابتدا جنگ متوقف و در ادامه، امکان ارسال کمک‌های بشردوستانه برای یمنی‌ها فراهم شود.با وجود این، طی شش ماه گذشته یمنی‌ها بارها درباره نقض آتش‌بس توسط سعودی‌ها هشدار داده و اعلام کرده بودند که طرف سعودی به مفاد آتش‌بس پایبند نیست، اگرچه آتش‌بس سبب گشایش‌هایی در جنگ یمن شد، اما طرف سعودی از لغو محاصره بندر الحدیده خودداری کرد و اجازه ارسال کمک‌های بشردوستانه را به صورت گزینشی داد که در عمل تأثیر چندانی بر کاهش بحران انسانی در یمن نداشته است.

علاوه بر این، آتش‌بس منجر به این نشد که یمنی‌ها امکان فروش نفت خود را پیدا کنند و بتوانند حقوق کارمندان را پرداخت و بخشی از نیازهای خود را تأمین کنند. در واقع، آتش‌بس و توقف حمله‌های یمنی‌ها سبب شد سعودی‌ها و اماراتی‌ها غارت منابع نفتی یمن را با خیالی آسوده‌تر انجام دهند و اجازه ندهند یمنی‌ها صاحب درآمدهای نفتی خود شوند.برداشت سعودی‌ها این بود که استفاده دولت نجات ملی یمن از درآمدهای نفتی می‌تواند مقبولیت و مشروعیت بیشتری برای آن فراهم آورد و این در تضاد با منافع ریاض و متحدان آن است.

دلیل دیگر شکست آتش‌بس در یمن این بود که از دید دولت نجات ملی یمن، عربستان سعودی از این آتش‌بس به عنوان فرصتی جهت تجدید قوا و جلوگیری از حمله‌های هدفمند یمنی‌ها بهره گرفته است.به عبارت دیگر، در برهه‌ای که آتش‌بس آغاز شد، سعودی‌ها از یک سو تحت فشار افکار عمومی درباره تبعات جنگ یمن و از سوی دیگر تحت فشار ناشی از شکست‌ در جلوگیری از حمله‌های پهپادی و موشکی یمنی‌ها قرار داشته‌اند،به همین دلیل با آتش‌بس موافقت کردند تا از زیر فشارها خارج شوند.

بر این اساس، سرتیپ «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح ارتش یمن هشدارهایی خطاب به متجاوزان و سرمایه‌گذاران نفتی و شرکت های خارجی در عربستان و امارات صادر کرد.به نظر می رسد راهبرد دولت نجات ملی یمن برای مواجهه با دوران پس از آتش‌بس، هوشمندانه است.از طرفی تسلیحات رونمایی شده ارتش یمن در ماه های اخیر حاکی از تسلیح نیروهای یمنی به سلاح های جدید و تاثیرگذار است.

پهپادها ، موشک های پیشرفته زمین به زمین ، زمین به دریا ، مین های ضد کشتی و ... از جمله دستاوردهای جدید ارتش یمن است. درواقع  انصارا... در شش ماه گذشته به طور کامل خود را آماده شرایطی جدید در منطقه کرده است که توازن قدرت میان دو طرف را جابه‌جا خواهد کرد،به خصوص که دنیای جدید با شش ماه پیش تفاوت محسوسی دارد ؛ تحریم نفتی روسیه شدت گرفته ، توافق هسته ای ایران به سرانجامی نرسیده ، اوپک دو میلیون بشکه از تولید خود کاسته و هرگونه اخلال در صادرات نفت سعودی و امارات تلاطم زیادی در بازار انرژی دنیا ایجاد کرده است و بیشترین ضرر آن نیز متوجه اروپا خواهد شد.

روس ها نیز بدشان نمی آید که ارتش یمن بر واردات انرژی دنیا تاثیر بگذارد و از این طریق، اروپا فشار بیشتری بر خود احساس کند .افزون بر این، ریاض و ابوظبی روی سرمایه‌گذاری خارجی حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند و هر دو کشور تحقق چشم‌انداز اقتصادی خود را با جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر امکان‌پذیر می‌دانند.هدف قرار دادن امنیت عربستان و امارات می‌تواند هم جذب سرمایه‌گذاری جدید و هم حضور شرکت‌های خارجی در این کشورها را تحت تأثیر قرار دهد. در همین حال، هدف قرار دادن تأسیسات انرژی این کشورها سبب تأثیرگذاری بر عرضه و قیمت انرژی جهانی نیز می‌شود. در این صورت امکان تلاش مجدد جهانی برای برقراری آتش‌بس جدید و سازنده‌تر نیز فراهم خواهد شد. با این حال آن چه مسلم است، این است که ابتکار عمل در معادلات آینده یمن در اختیار صنعا خواهد بود.

نویسنده: دکتر سیدرضی عمادی