برگزاری دومین نشست «نوجوانی و محصولات فرهنگی و رسانه‌ای کره‌ای»

عطنا - نشست گروه مطالعات کودکی با عنوان "نوجوانان و محصولات فرهنگی رسانه های کره ای" روز چهارشنبه ۲۳ شهریور ماه با حضور دکتر فردین علیخواه، جامعه شناس و هیئت علمی دانشگاه گیلان برگزار شد.

 در ابتدای این جلسه در خصوص کمپانی های ستاره سازی کی‌پاپ و فرایند رشد و تربیت ستاره های دختر کیپاپ به نمایش گذاشته شد. در این مستند به سیطره کمپانی بر فرد و کالایی سازی و رقابتی که افراد برای ستاره شدن دارند، اشاره شد.

 در ادامه دکتر فردین علیخواه در خصوص، نوجوان، هویت، ما و دیگری ( کیپاپ به مثابه تفاوت) از منظر جامعه شناسی موسیقی  پرداخت که به زعم وی فقر منابع  فارسی در این خصوص در ادبیات دانشگاهی وجود دارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در جامعه شناسی موسیقی در سه فاز  مطالعاتی وجود دارد. ۱. مطالعه تولید موسیقی است؛ یا production که به سطح سازمانی، کمپانی‌ها، قوانین و مقررات، رقابت، ترانه‌سرایی، آهنگ سازی، گروه ها و... می‌پردازد و موضوعاتی چون ستاره‌سازی، سلبریتی و چهره سازی در فاز production است.

علیخواه با اشاره به نظر برخی جامعه‌شناسان بیان کرد، نحوه ساخت موسیقی نحوه مصرف آن را نیز مشخص می‌کند. وقتی در تولید یا پروداکشن توجه به ستاره سازی باشد در مصرف مخاطب این تغییرات صورت می گیرد و در کی‌پاپ این موضوع مشهود است، از آنجا که ستاره سازی در مرحله تولید مورد توجه کمپانی های سازنده بوده است، در مرحله مصرف نیز برای مخاطبان مهم شده اند.

این جامعه شناس موسیقی فاز دوم مطالعات  موسیقی را content و محتوا دانست که تحقیقاتی چون نشانه شناسی و تحلیل محتوای متن خوانده شده و حتی فشن خوانندگان و طراحی صحنه و ... را شامل می‌شود.

علیخواه ، فاز سوم را که همان فاز مصرف یا دریافت است، در مطالعات اجتماعی عمومیت یافته تر دانست و بحث هایی مثل طبقه، نژاد، جنسیت و یا در ایران موضوعی مثل سن و هواداری را در این مرحله دسته بندی کرد.

وی بخش دیگری که می تواند در جامعه شناسی موسیقی مورد توجه قرار بگیرد، واسطه گر ها برشمرد که بین تولید و مصرف قرار دارد و در دنیای امروز بسیار مهم شده‌اند. از نظر وی موسیقی امروزی یک محصول یا پروداکشن است و باید بازاریابی شود و اینکه چطور تولید قرار است به دست مصرف کننده برسد، بخشی از فازهای مطالعاتی است و مطالعات واسطه گر ها در این مرحله قرار می‌گیرد.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اهمیت پرداختن به موضوع از منظر نوجوانی در بحث ارائه شده در بستر گروه مطالعات کودکی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگ و ارتباطات به تاریخچه مطالعات نوجوانی و موسیقی در جهان پرداخت و اینگونه ادامه داد. در قرن بیستم در هر سه فاز به نوجوانان توجه شده است.

وی گفت: یک دلیل مهم توجه به نوجوانان دلیل تجاری بود چرا که کسانی که پول می‌دهند بابت موسیقی و محصول فرهنگی عمدتا نوجوانان هستند و بزرگسالان معمولا  از رادیو موزیک را می‌شنود. نوجوانان اهمیت تجاری و استراتژیک برای کمپانی ها داشتند و خلق هوادار یکی از اهداف آنها بود. درسطح محتوا هم نوجوانان مهم شدند؛ محصولی که نوجوانان می پسندد، ذائقه نوجوانان چه چیزی است؟ متن را باید چگونه دید از موضوعات قابل توجه بود.

علیخواه با تاکید بر اینکه که کی پاپ تلاش داشته در متن موسیقی خود انگیزه مثبت به زندگی دهد هم نوایانه باشد و نظم موجود را به هم نریزد، محتوای آن را از جمله دلایل علایق نوجوانان دانست که پناهگاهی برای رهایی از احساس سردرگمی نوجوانی است.

 وی ادامه داد سطح مصرف هم برخی  مطالعات سعی می‌کردند، یاغی گری نوجوانان را به موسیقی ربط بدهد.
دکتر علیخواه با اشاره به پژوهش هوارد بکر در حوزه تعاملات در مورد موسیقی و هویت، تاکید کرد هویت بر ساخته می‌شود و اکتسابی است فلذا ذاتاً اینگونه نیست که ما با هویت خاصی به دنیا بیایم. هویت با یک احساس تعلقی همراه است مثلا تعلق به موسیقی جاز و هویت همواره با عنصر دیگری مطرح است، پاسخ به این سوال که ما چه کسی هستیم همواره با پاسخ به این سوال که ما چه کسی نیستیم همراه است. در نهایت هویت چون اکتسابی است ، متغیر است و امری انعطاف پذیر است.

این جامعه شناس موسیقی به پژوهش کاترین فوکس در مورد طرفداران موسیقی پانک  تیز اشاره کرد که چهار لایه را برای هواداری شناسایی کرده است، یک. لایه مرکزی داریم که طرفداران اصلی هستند و در واقع ضد فرهنگ هستند (چون پانک ها با فرهنگ اصلی جامعه گلاویز شدند .

دو. یک گروه بزرگتر بعد از این گروه مرکزی که کمتر اصیلند و هویتشان هم تغییر می‌کند. این گروه اغلب عضو طبقه کارگرند چون پانک ها اتجا طرفداران زیادی داشتند. گروه سوم کمتر از گروه دوم به آرمان‌های پانک پایبندند که شامل طبقه متوسط هستند و گروه چهارم حلقه بیرونی هستند که تماشاچیان علاقه‌مندند؛ کسانی که صرفاً مخاطب بودن نگاه می کردند و لذت می بردند و به دنبال کار و زندگی شان می رفتند.

وی با اشاره به نگاه تحقیر آمیز مطالعات اجتماعی در قرن بیستم به موضوع نوجوانی این کارها را متاثر از مکتب فرانکفورت دانست.

 علیخواه معتقد است در این آثار غالباً با نوجوانی  مواجهیم که حریصانه و غیر نقادانه محصولات فرهنگی را مصرف می‌کنند و این از ویژگیهای مطالعات در آن سال هاست.

دکتر علیخواه ادامه داد، نوجوانی دوره خاصی است و معمولاً تلاش زیادی در این دوره برای استقلال و خودمختاری صورت می‌گیرد فلذا موضوعی مثل هویت سازی و تعلق گروهی برای بسیاری از نوجوانان اهمیت پیدا می‌کند. در دوره نوجوانی از انجا که دوران گذار است، توجه به قهرمان و قهرمان سازی پر رنگ می‌شود و استقلال خواهی در رفتارها مشهور می‌شود. از این رو ابزارهای موسیقی در این دوره پررنگ می شود. موسیقی یکی از ابزارها و مولفه‌هایی است که نوجوان با آن استقلال خواهی خودش را نشان می‌دهد. سلیقه متفاوت داشتن ابتدا از خانواده خودش را نشان می‌دهد و این دلیل است که نوجوان بخواهد تفاوت و استقلال را تجربه کند.

وی در ادامه با اشاره به پژوهش‌ها و مصاحبه هایی در این مدت با طرفداران کی پاپ داشته بیان کرد که در  مورد کی‌پاپ برعکس تحقیقی که فونیکس در مورد پانک ها داشته است، کمتر تماشاچی داریم. افرادی را نداریم که بگویند Bts فقط یک ترک است و گوش میدهم و کاری ندارم. در کیپاپ نیروی خنثی و بی اعتنا کمتر وجود دارد و اغلب هواداران آتشین در مصرف کننده ها وجود دارد و وفاداری به برند و تلاش برای نشان دادن تعلق و استراتژی‌های تعلق در هواداران کی‌پاپ قابل توجه است. برای هواداران کیپاپ گوش دادن به این موسیقی حس روابط اجتماعی ایجاد می‌کند و در همه محیط های مجازی که قرار دارند سعی دارد احساس تعلق شان را نشان دهند.

کی پاپرها یک ویژگی مشترک دارند و میخواهند در عین حال از جریان غالب تمایز پیدا کند مثلا رگه هایی از سبک زندگی و فشن خاص در آنان مشهود است و با علاقه مندی به کی پاپ نسبت به جامعه و بحث های جنسیت  منتقد می‌شوند، اما اگر کیپاپ را با برخی ژانر های موسیقی مقایسه کنیم در مقایسه با برخی از ژانرها صلح آمیزتر پیش می‌رود و نگاه هنجارشکنانه ندارد‌ شاید این یکی از دلایلی باشد که در بین عموم گروه های اجتماعی داخل ایران محبوب شده‌اند.

برای شنیدن فایل کامل این نشست می‌توانید به کانال ها و سایت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و گروه مطالعات کودکی مراجعه کنید.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام