از تغییر سبک زندگی تا نفوذ بر گفتمان دانشگاهی

عطنا - طی سال‌های گذشته ایران با نرخ کاهشی زاد و ولد و در نتیجه کاهش نرخ جمعیت مواجه بوده است. بحران جمعیت از مسائلی است که می‌تواند پیری جمعیت را رقم بزند و روند توسعه کشور را دچار خلل کند. براساس گزارش مرکز آمار ایران جمعیت کشور از سال 1400 تا 15 سال آینده 7 میلیون و 391 هزار نفر افزایش می‌یابد و روند رشد جمعیت از 0.77 درصد در سال جاری به 0.36 درصد در سال 1415 خواهد رسید که این آمار هشداری در جهت بسته شدن پنجره جمعیتی کشور است. در راستای این مسئله دیدگاه علی انتظاری، عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی را جویا شدیم.

انتظاری در ابتدای این گفتگو، سیاست‌هایی که تاکنون در جامعه اعمال شده را در جهت کاهش جمعیت دانست و آن‌ها را سیاست‌های کاهشی خواند. وی در این راستا توضیح داد: یکی از عواملی که منجر به ایجاد چنین وضعیتی شده، افرادی هستند به اسم متخصص جمعیت که سیاست‌های ساختگی را به کشور تحمیل کرده‌اند و متاسفانه در نهادهای مختلف هم با چنین سیاست‌هایی که عمدتا ریشه غربی دارد برخوردی صورت نگرفته است.

انتظاری در ادامه اظهار کرد: در واقع غربی‌ها در طول تاریخ پیگیر کاهش جمعیت در ایران بوده‌اند و افرادی هم در داخل کشور با عنوان متخصص، خواسته یا ناخواسته این روش‌ها را دنبال کرده و کارگزار نهادهای غربی به منظور کاهش جمعیت بوده‌اند. در واقع ساختار نهادی به وجود آمده که بر سبک زندگی مردم تاثیر گذاشته و در نتیجه این ساختار، روند کاهشی رشد جمعیت را رقم زده است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی یکی از سیاست‌هایی که رشد جمعیت را منفی کرده است را عدم تعیین تسهیلات برای تعداد فرزندان خانواده‌ها توسط دولت دانست و بیان کرد: برای مثال سیاست تشویقی برای فرزند سوم و بیشتر تعیین نشده است و همین مسئله تاثیر بسزایی در عدم تمایل خانواده‌ها برای فرزندآوری ایجاد می‌کند. همچنین تاکنون هیچ خودرو تولید داخلی برای خانواده‌های پرجعیت طراحی نشده است و خانواده‌ای با تعداد فرزندان بالا از این امکانات محروم است، این در حالی است در کشوری چون آمریکا به طور مشخص خودروهایی برای خانواده‌های پرجمعیت طراحی شده است و این اقدام به وضوح نشانگر اهمیت غرب به مسئله جمعیت است.

انتظاری به حربه‌هایی که غرب برای کاهش جمعیت در کشورهای مسلمان به کار می‌گیرد اشاره کرد و گفت: غرب سیاست‌های خود را از طریق گفتمان در فضاهای دانشگاهی و همچنین در نظام ساختاری دولت از طریق تربیت کارشناسان و تزریق آن‌ها در ارگان‌های دولتی اعمال می‌کند، چرا که نسبت به افزایش جمعیت کشورهای مسلمان حساس است و از چنین روش‌هایی برای عملیاتی کردن طرح‌های خود استفاده می‌کند.

وی در پایان تصریح کرد: این در حالی است که بسیاری از موسسات پژوهشی و جمعیت شناسی، این کاهش جمعیت را معجزه خوانده‌اند. این نظریه نشانگر حماقت این افراد است که کاهش فراینده جمعیت در کشور را به عنوان معجزه ایرانی تلقی می‌کنند، چرا که جمعیت یکی از مهم‌ترین مولفه‌هایی که در کشورهای توسعه یافته نیز مورد اهتمام و سیاست‌گذاری‌های جدی قرار می‌گیرد.