باید از علی (ع) گفت تا پیامبر (ص) فراموش نشود!

عطنا - واژه ولایت در چند آیه از قرآن و در روایات متواتر آمده است که فقط به معنای محبت و دوستی نیست؛ در حدیثی متواتر آمده که اسلام بر پنج چیز استوار است: نماز، زکات، حج، روزه و ولایت و بر هیچ چیز به اندازه ولایت تاکید نشده است. طبق حدیثی از کتاب الکافی هر کسی شب‌ها به نماز بایستد و روزها روزه بگیرد و در طول عمر به حج برود و همه دارایی‌اش را انفاق کند، ولی این کارها با راهنمایی ولی خدا نباشد، خداوند از او نخواهد پذیرفت.

امام موسی صدر در بخضی از سخنرانی خود اصل ولایت را اینگونه تبیین کرده‌اند: این «ولایت» که تاثیری ژرف و نقشی بزرگ در اسلام دارد، چیست؟ منظور از این «ولایت» همان مفهوم آیه شریفه: «النبی أولى بالمؤمنين من أنفسهم» است. اینکه پیامبر به امت و مؤمنان از خودشان سزاوارتر است، معنایش وجوب اطاعت و پیروی از اوست و وجوب اطاعت از پیامبر، غیر از وجوب اطاعت از خداوند است، هرچند دنباله آن به شمار می آید.

معنای اطاعت از خداوند چیست؟ آیا انسان می تواند امر و نهی خداوند را به روش‌های مستقیم بشنود؟ آیا هیچ یک از ما سخن خداوند را به طور مستقیم شنیده است؟ طبیعتا نه. آیا هیچ یک از ما سخن خدا را با گوش خودش شنیده است؟ حتما نه. بنابراین، ما سخن خدا را تنها از راه پیامبرش می‌شنویم. اگر پیامبر خدا بگوید: این واجب است و این حرام، این کار را انجام دهید و این کار را انجام ندهید، و ما این دستورها را اطاعت و اجرا کردیم، خدا را اطاعت کرده ایم، نه پیامبر را اطاعت پیامبر که در آیه «أطيعوا الله وأطيعوا الرسول وأولي الأمر منکم» پس از اطاعت خداوند آمده است، اطاعتی است که با اطاعت خداوند و عمل کردن به واجبات و پرهیز از محرمات و اجرای امر و نهی ها، فرق دارد. اطاعت از امر و نهی‌ها و واجبات و محرمات در حقیقت اطاعت کردن از خداست، نه اطاعت کردن از پیامبر خدا. اطاعت کردن از پیامبر معنای متفاوتی با معنای اطاعت کردن از خدا دارد.

معنای اطاعت از پیامبر چیست؟ یعنی همه مواردی که غیر از اطاعت خداوند است. اطاعت از خدا یعنی تسلیم بودن در برابر خدا، یعنی پذیرفتن فرمان خدا، یعنی اجرای قوانین الهی که در قرآن و احادیث نبوی آمده است و اجرای اسلام کامل، اسلامی که در روز غدیر کامل شد. ولی اطاعت از پیامبر (ص) به عنوان سرپرست و حاکم، در انجام دادن دستورات اجرایی اوست؛ یعنی رسول خدا(ص) پس از آنکه رسالت الهی را به امت رساند، به اجرای این آموزه ها در میان امت پرداخت. بنابراین، ولایت یعنی اطاعت از رسول خدا‌(ص) و پس از ایشان از علی (ع) و دیگر اولوالامرها؛ یعنی اطاعت در عرصه اجرایی.

در این راستا دیدگاه محمد صدقی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی را جویا شدیم. صدقی در راستای این مسئله بیان کرد که پیامبر (ص) در آخرین سفر حج خود مردم بسیاری را با خود همراه کرد و طبق تاریخ حدود 80 هزار نفر از نقاط مختلف جمع شده و پیامبر را در این سفر همراهی کردند.

وی افزود: "در زمان بازگشت از این سفر، پیامبر (ص) در وسط کاروان در حال حرکت بودند که پیش از رسیدن به محل غدیر آیه «یا ایها الرسول» نازل شد. بر اساس مستندات تاریخی، پیامبر (ص) تمایل نداشتند که این مسئله را در آن محل مطرح کنند چرا که مطمئن بودند برای بسیاری از افراد ناخوشایند خواهد بود. در انتهای این آیه یعنی والله یعصمک من الناس (خداوند تورا از گزند مردم حفظ می کند) هم این مسئله شفاف است".

صدقی درباره علت انتخاب محلی به نام غدیر از سوی پیامبر (ص) برای ابلاغ پیام اظهار کرد: "پس از نزول این آیه، پیامبر خدا به صراحت دستور دادند آنان که جلو رفته‌اند برگشته و منتظر بمانند تا افرادی که عقب هستند به محل غدیر برسند؛ بنابراین مبنای ابلاغ پیام غدیر، بازگشت تندروها و رسیدن عقب ماندگان است. در واقع پیامبر (ص) با این هدف محلی به نام غدیر را انتخاب کردند که پس از ابلاغ پیام، افراد پراکنده شده و هر کس به سمت و سویی می‌رفت که می‌توانست در سطحی گسترده‌تر پیام را به دیگران برساند".

وی اولین کسی که به تصمیم انتخاب جانشین توسط پیامبر (ص) پی ‌برد را خلیفه دوم دانست و گفت: "پس از پایان این واقعه عمر بن خطاب به حضرت رسول گفت: بخ بخ يا أبا الحسن لقد أصبحت مولاي ومولي كل مولي (تبريك، تبريك، اي ابوالحسن، تو اكنون مولا و رهبر من و هر مولاي ديگري هستي). این تبریک در بسیاری کتاب‌های اهل سنت آمده است".

این عضو هیات علمی دانشکده الهیات تصریح کرد که پیامبر (ص) در ابتدای خطبه خود می‌فرماید "من سال آینده در میان شما نخواهم بود"، بنابراین می‌توان متوجه شد که پیامبر پیش از رحلت یافتن، جانشین خود را برای آینده جامعه اسلامی انتخاب کرده است.

صدقی در رابطه با روایت این واقعه در منابع اهل سنت گفت: "در کتاب صحاح سته، صحیح بخاری این واقع را روایت نکرده است، اما در سنن ابی داود، صحیح مسلم و دیگر منابع اهل سنت، این واقعه و مسئله جانشینی حضرت علی ع نقل شده است. با این حال اهل سنت دلیل عدم پذیرش این جانشینی را، تنها عدم روایت آن توسط بخاری می‌دانند. حتی در کتاب المستدرک علی الصحیحین نوشته حاکم نیشابوری (از بزرگان اهل سنت) که تکمله صحیح بخاری و صحیح مسلم است، این ماجرا به صورت واضح روایت شده است".

وی همچنین به کتاب الغدیر مرحوم علامه امینی که در 11 جلد گردآوری شده است اشاره کرد و توضیح داد: "این کتاب در راستای اثبات مسئله غدیر نوشته شده است. علامه امینی در این کتاب غدیر را از جنبه‌های تاریخی، حدیث، ادبیات، صحابه و ... و طبق روایات خود اهل سنت گردآوری کرده‌اند و هیچ نقل قولی از شیعه در آن وجود ندارد".

صدقی همچنین در پایان به وضعیت استمرار این واقعه تا عصر جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: "از بعد انقلاب اسلامی در ایران و در عصر جمهوری اسلامی به دلیل غفلت، پرداختن به مسئله غدیر جدی گرفته نشده است؛ یکی از دلایل آن هم مسلم و بدیهی تلقی شدن این مسئله است. پرداختن به مسئله غدیر محدود به روز مشخصی نیست، بلکه بایستی به صورت جدی برای تبیین بهتر آن فعالیت شود".

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام