استفاده بهینه از منابع آبی، لازمۀ توسعۀ پایدار گردشگری است

عطنا- عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و دبیر نشست «آب و گردشگری در ایران» در رابطه با اهمیت و ضرورت برگزاری نشستی با محوریت آب و گردشگری گفت: توسعه گردشگری به طور مستقیم با منابع آب سطحی و زیرزمینی کشور ارتباط دارد و نه تنها بسیاری از فعالیت‌های گردشگری به طور مستقیم به منابع آب وابسته است بلکه آب به طور غیرمستقیم، شرط لازم برای توسعه سایر محصولات گردشگری نیز به شمار می آید.

دکتر محمود ضیائی افزود: امروزه گردشگری یکی از مصرف کنندگان اصلی منابع آبی کشور است، لذا استفاده بهینه از این منابع لازمه توسعه پایدار گردشگری است و بدین سبب، به یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران مقصدهای گردشگری تبدیل شده است.

وی با تأکید بر اینکه با توجه به موقعیت جغرافیایی و به خصوص وضعیت فعلی بیلان آب کشور، این موضوع اهمیت دوچندانی یافته است، ابراز امیدواری کرد: نکته نظرات علمی، تجربی و حرف‌های شرکت کنندگان این نشست به شناخت هرچه بیشتر مسئله و ارائه راهکارهای عملیاتی برای مدیریت بهتر مصرف منابع آبی در گردشگری کشور بینجامد.

به گفته دبیر این نشست توسعه گردشگری به آب نیاز است چرا که از پر مصرف ترین بخش ها است.

در ادامه علی رحیم‌پور، عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران به موضوع گردشگری آبی (هیدرو توریسم) اشاره کرد و گفت: عمده این منابع در سه طیف پهنه های آبی طبیعی کوچک مقیاس، بزرگ مقیاس و انسان ساز تقسیم بندی شده اند.

وی افزود: در پهنه بزرگ، مقیاس این موارد شامل دریاها، دریاچه و تالاب ها، کوچک مقیاس نیز مربوط به چشمه ها، آبشار، رودخانه، برکه، استخر های طبیعی و غارهای آبی و در محور سوم و انسان ساز این موارد را می توان در قنات، آب بندان، آب انبار و سد های بتنی و خاکی رسی تقسیم بندی کرد.

عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران بیان کرد: در اکثر کشفیات تاریخی از جمله جام حسنلو(نقده آذریابجان)، جام زین مارلیک(سفید رود گیلان)، جام های چراغعلی تپه (مارلیک)، جلگه خوزستان چاههای طلا یا چاه تل آب قشم و موارد دیگر، به مدنیت مبتنی بر منابع آبی تاکید شده است.

رحیم پور با اشاره به اینکه تالاب های ایران مانند اثر تاریخی در حال تخریب هستند و دیگر امیدی به احیای این مرده نیست اظهار کرد: حال بیش از دوهزار و ۸۰۰ تالاب که یکی از منابع طبیعی و سرمایه ای محیط زیستی ایران هستند، خوب نیست.

این مسئول گردشگری بیان کرد: خشک شدن تالاب ها با خود فقر و تنگدستی به ارمغان خواهد آورد و مردم خسته از سفره های خالی هم به مهاجرت به شهرها فکر خواهند کرد. همانطور در سالیان اخیر شاهد مهاجرت گسترده به سمت شهرهای بزرگ و گسترش حاشیه نشینی بوده‌ایم.

رحیم پور با اشاره به اینکه خشک شدن تالاب ها تنها به یک کشور آسیب نمی رساند و ریزگردهایی که از کف آن بر می خیزد مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردد تاکید کرد: از تبعات فرامنطقه‌ای خشک شدن تالاب ها می توان به هور العظیم و هامون که با عراق و افغانستان مرز مشترک دارند اشاره کرد. همچنین اگر دریاچه ارومیه خشک شود؛ تبعات آن برای کشور ترکیه هم خواهد بود.

وی با بیان اینکه به اینکه تالاب ها سالانه حضور پنج میلیون پرنده را به این منطقه کشانده و خواص بسیاری را خواهند داشت خاطر نشان کرد: وقتی پرندگان مهاجر وارد تالاب ها نشوند یا خاصیت مهاجر پذیری نداشته باشد به واقع شاهد آن خواهیم بود که جمعیت موش، مار و حشرات زیاد می شود که این مهم جدای زیبایی، چرخه طبیعت را برهم خواهد زد.

عضو گردشگری متخصصان ایران، مهم ترین عامل این وضعیت را سو مدیریت حکمرانی آب، دخالت های نابجا و دستکاری طبیعت، سلطه فرهنگ سوداگری و ثروت اندوزی بیش از حد برشمرد.

رحیم پور با اشاره به اینکه ۹۰درصد تالاب ها کشور خشک شده و ۸۰درصد از جنگل ها، منابع طبیعی و اراضی کشور را در نتیجه توسعه ناپایدار فقط در بازه زمانی ۵۰ساله اخیر از دست داده ایم گفت: با توجه به شرایط کنونی که با کاهش منابع آبی در کشور مواجه هستیم بسیاری از تالاب ها سطح کشور خشک و فصلی شدند و متاسفانه فرصت گردشگری منابع آبی از دست رفته و امروزه حفاظت از منابع آبی باعث جذب گردشگر داخلی و بین المللی می شود.

همچنین مجید لباف خانیکی در این نشست با اشاره به اینکه به تمدن هیدرولیکی معروف هستیم گفت: چنین مورد را نداریم بلکه همه فرمانروایی ها در تاریخ مبتنی بر اقتصاد سیاسی در آب داشته اند.

به گفته وی، کشور از لحاظ وسعت ۳.۶ درصد مساحت کل آسیا را در بر می‌گیرد که ۴۱درصد از سد های آسیا در آن ساخته شده است.

بهره‌‌وری آب مورد تاکید است

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران و پژوهشگر حوزه برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه منابع آبی با اشاره به اینکه دوران سد سازی در دنیا به پایان رسیده است گفت:در فرآیندی که در حال سپری شدن است به خاطر برخی مسائل و مشکلات دوران سد سازی تمام و عصر توسعه یکپارچه منابع آبی مورد نظر است.

مصطفی طالشی ویژگی بنیادی مدیریت یکپارچه منابع آب را در چهار محور عنوان کرد و افزود: جامعیت (عوامل زیست محیطی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، و مقیاس مکانی، فضایی و زمانی)، اتصال درونی (چگونگی تاثیر مقابل اجزای مختلف سیستم های زیست محیطی بصورت پویا و مشکلات و مباحث زیست محیطی توسط نگاه بخشی حل نمی شود)، هدف گرایی(تصمیم گیری هدف گراست و فعالانه برای حالات مورد نظر برنامه ریزی توجه دارد و از طرف یک فرآیند مشارکتی شامل تمامی ذینفعان) و نگاه استراتژیک(مدیریت یکپارچه انطباق پذیر و ماهیتها به دنبال  بهبود دانش اثرات زیست محیطی و اجتماعی از زمین) را شامل می شود.

وی همچنین بازگشت به مکانیزم مشارکت پذیری جوامع و اعمال مدیریت از تصدی گری به تسهیلگری را اشاره کرد و افزود: حکمرانی آب، مجموع اقدام فردی و نهادی، عمومی و خصوصی برای برنامه ریزی مدیریت یکپارچه و فرآیند مستمری از تفاهم میان منافع متفاوت و متضاد آغاز و در قالب اقدام های مشارکتی و منسجم پایان می پذیرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: بنابراین مدیریت منابع آب از پیمانکاری سازه های آبی، تجهیزات یا تامین کننده منابع مالی به سازمان دهنده نظام سیاسی- اجتماعی برای تصمیمات مواجهه با منابع آب، مدیریت منابع و شیوه بهره برداری از منابع سرمایه ها تبدیل می شود.

گفتنی است، نشست تخصصی «آب و گردشگری در ایران» با همکاری گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی و «گروه دانش بنیاد آشیان» به صورت وبیناری با حضور مجید لباف خانیکی عضو هیئت علمی دانشگاه نزوی عمان و پژوهشگر حوزه نظام‌های بومی مدیریت منابع آب، مصطفی طالشی عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران و پژوهشگر حوزه برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه منابع آبی، علی رحیم پور عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران و محمود ضیائی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و دبیر نشست «آب و گردشگری در ایران» شرکت داشتند و موضوعاتی از جمله «جغرافیای آب»، «مدیریت آب» و «گردشگری و آب در ایران» را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام