از غرب عقب نیفتاده ایم، از خودمان عقب افتاده ایم / مشكل، مديريت صحيح آب است نه کمبود آب

عطنا - دانشگاه علامه طباطبايي در تاریخ ١٩ بهمن جهت فرهنگ سازي و افزایش مسئوليت پذيري اجتماعي برای مقابله با خشكسالي و بحران آب، نشست آنلاینی را با عنوان فرهنگ سازی و مسئولیت پذیری اجتماعی در خشکسالی و مدیریت بحران آب برگزار کرد.

در ابتدای این نشست مهندس محمد درويش رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، به ماجراي مديريت آب و بحران مديريت آب و قدمت طولاني آن پرداخت و گفت:"در تاريخ تمدن ويل دورانت، اين جمله كليدي آمده كه تمدن‏ها همواره در كنار رودخانه ‏ها شكل گرفته است. اما وقتي وارد تمدن ايران مي ‏شويد رودخانه به آن معنا وجود نداشته؛ مثل يزد و كاشان و خراسان، اما با اين وجود تمدني ديرينه وجود داشته كه نشان از درايت مردم ايران باستان است.

وی افزود: مردمان با خردمندي به وجود آب‏هاي زير زميني پي بردند و با اعمال مهندسي توانستند كاريز و قنات را بسازند. اين مساله يكي از افتخارات دانش مهندسي آب است. دكتر صفي ‏نژاد در مطالعاتشان به اين مساله پي بردند كه در كشورمان چند برابر خط استوا مجموعه كاريز و قنات داريم، با اين وجود شاهد ركود قنات گناباد هستيم كه عميق‏ترين مادر چاه است. در گذشته ايران با وجود٦٥ هزار قنات توانست ٢٠ ميليارد متر مكعب آب را قبل از اختراع پمپ آب به سطح زمين بياورد و مورد استفاده قرار دهد. اما اتفاقي كه افتاد چه بود؟ تكنولوژي و واردات آن سبب شد كه از طرفي ايرانيان نسبت به هم بي نياز به نظر برسند و آن حس همبستگي و ياريگري و تعامل از بين برود و رابطه ها گسسته و كمرنگ بشود و از طرفي ميزان استخراج آب، بيلان دشت هاي ايران را به سمت منفي شدن ببرد.

با تداوم رویه فعلی مدیریت آب، موجب مرگ این سرزمین خواهیم شد

مهندس درویش ادامه داد: دو گزارش اخير كه در مهر ماه ١٤٠٠ توسط  وزير نيرو در شوراي ملي آب به رياست محترم جمهور ارائه شد، بسيار تكان دهنده بود و حاكي از اين مساله است كه در حال حاضر كمتر از ١٠ هزار قنات مورد استفاده قرار دارد و نيمي از آنها نيز شرايط آبگيري خوبي ندارند. درك قوانين طبيعت بسيار مهم است و طبق فرموده اكولوژيست ها پايداري يك سرزمين منوط به اين است كه ٤٠ درصد از منابع آبي براي رفع نيازخودش مورد استفاده قرار گيرد. همان طور كه استاد مرتضي فرهادي در كتاب صنعت در برابر سنت فرمودند ما از غرب عقب نيفتاديم بلكه از خودمان عقب افتاديم.  ما از ديرباز به اين مساله پي برده بوديم كه زندگي ما نبايد موجب آزار حتي موري شود چيزي كه امروز غرب به آن رسيده و سر لوحه كارهايش قرار داده است. استاد فرهادي از قول مقني عزيزي ميفرمايند قنات‏ها مثل دوشيدن شير زمين است و چاه‏ها بسان مكيدن خون زمين و زماني كه ما بجاي دوشيدن شير، خون مي‏ مكيم موجب مرگ آن سرزمين خواهيم شد.

وی تصریح کرد: حال وظيفه دانشگاه چيست؟دانشگاه ميتواند با كشف و توليد پايان نامه و روش جديد و ساده سازي خروجي پايان نامه ها و بدون ترس از عقب افتادگي و عصر حجري بودن بقبولاند كه بهترين روش همان تكنيك كاريز است و موتور پمپ ها را پلمپ كرده و به سمت مديريت مصرف آب برویم. اگر موفقيت هايي در گوشه و كنار ميهن عزيزمان ميبينيم ناشي از همين تشكل هاي مردمي و دلسوزي و همياري آنها بوده و هست و مناطقي از جمله لامرد و آبادان و زاگرس و … را می توان نام برد و رمز سعادت و موفقيت و خروج از كم آبي ها همين هاست.

ايشان در پاسخ به اين سوال كه با توجه به سناريوهاي تغيير اقليم و پيامدهاي خشكسالي كه آسيب جدي به منبع اقتصادي و اجتماعي داشته چه بايد كرد و از كجا بايد آغاز كرد، گفت: افزايش گرماي كره زمين، كم تحمل شدن اغلب اهالي اكو سيستم را به همراه دارد و شاهد ريزش حيات خواهيم بود. مثل همين حالا كه نظاره گر انقراض دو گونه مهم كشورمان از جمله ببر هيركاني و شيريال كوتاه بوديم و اكنون انقراض بسياري از گونه هاي گياهي و جانوري را شامل هستيم. كنترل انتشار گاز گلخانه اي كه چين و امريكا در صدر آلوده كننده ترين كشورها هستند از اهميت بالايي برخوردار است ، ايران با داشتن ١ درصد از جمعيت كره زمين در رتبه هفتم  قرار دارد ، اين روند بايد بازنگري شود و آگاه سازي صورت پذيرد. دولت اخيرا تصميم بر توليد برق از طريق انرژي خورشيدي دارد كه خبر بسيار مسرت بخشي است و نمي‏ شود اين سناريوها را به تأخير انداخت، اين مهم بايد از مهدكودك ها و مدرسه ها شروع شود و آگاه سازي اتفاق بيفتد.

وی در جواب اين سوال كه آيا تا كنون چنین اهتمامي بوده و بررسي هايي اتفاق افتاده گفت: رهبر عزيزمان در منشور ١٥ ماده اي مخصوص محيط زيست و به خصوص ماده 14 به این موضوعات اشاره كردند و توافق نامه اي كه در دولت حسن روحاني توسط ايشان و خانم ابتكار به امضا رسيد و در نهايت به مدرسه طبيعت  رسيدند و در ٢٩ استان كشور٨٩ مدرسه به همراه ٥٦ هزار معلم مورد استفاده قرار گرفت كه و مطابق پژوهش دانشگاه شهيد بهشتي ٤٠ درصد بيش فعالي كاهش يافت و افزايش٢٥ درصدي  حضور ذهن را به همراه داشت و مهمتر از همه به درك جهان هستي و احترام به محيط زيست رسيدند. البته متاسفانه بعد از دوره اول با توجه به مشكلاتي كه پيش آمد از اين مدارس حمايت نشد. اين مدارس پذيراي بچه هاي ٣ تا ١٢ سال بود كه با دستور آقاي عيسي كلانتري تعطيل شد و با توجه به فوت ١٠٥ محيط بان وارد يك جنگ اعلام نشده شده ایم و اميدواريم به اين مساله محدد رسيدگي شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا شيرين كردن آب دريا موجب حل مساله خشکسالی ميشود گفت: توجه به استفاده بيش از حدسرانه مردم ما، بهترين تكنيك، بازچرخاني آب است. مثلا در استان گيلان با اين فراواني باران باز هم با كمبود آب مواجه  هستيم در حقيقت مشكل ما كمبود آب نيست بلكه مشكل مديريت صحيح آب است و در اين استان بايد تمركز بر روي تصفيه خانه ها و روي تفكيك زباله ها از مبدا باشد اما متاسفانه ميلياردها تومان صرف سد سازي ميشود كه با يك دهم آن ميشود شيرين سازي كرد.

مهندس درویش در مورد علت خشكسالي اصفهان و راهکارهای مقابله با آن گفت: ما به جاي استفاده از جاذبه هاي گردشگري اصفهان و در آمدزايي از اين طريق آنجا را به يك قطب صنعتي و كشاورزي تبديل كرديم و حق آبه اصفهان را از بين برديم و بحراني جدي در آنجا داريم و يكي از گسترده ترين فرونشست ها در آنجا اتفاق افتاده، اگر به دنبال حل مساله و تاب آوري اصفهان باشيم چيزي مثل شهرك سلامت ايجاد كنيم و به مدت ١٠ سال آيش يا تنفس اعلام كنيم و دولت به كشاورزان خسارت بدهد، می توان در جهت حل مشکل گام برداشت.

وی در پاسخ این پرسش که چرا تفكيك آب شرب و بهداشتي اتفاق نمي افتد، اظهار داشت:  اين اتفاق در همه جاي دنيا اتفاق افتاده و درست است اما دولت به بهانه هزينه مجدد لوله كشي از اين مساله سر باز زده است.

هدف کارآفرینی کسب سود در کنار برکت است / کارآفرینی بدون یاری گری ممکن نیست

در ادامه دكتر كاوه فرهادي دکترای مدیریت کارآفرینی و عضو هیات علمی دانشگاه، با توجه به بحث موجود و حوزه كار آفريني به بررسي اين  مساله پرداخت. وی گفت: در حوزه كارآفريني مفاهيمي به نام فرصت و محيط و فرهنگ را داريم. نگاه ما چه خلق فرصت و چه كشف فرصت باشد بايد موجب سود شود. حال غايت اين انتظار ممكن است از بين رفتن زيست بوم باشد. مفهوم كار آفريني متشكل از دو واژه كار و آفرينش است. در اين ادبيات كار هميشه مقدس بوده و هست و غايت انتظارش نه تنها سود بلكه بركت هم بوده و ما هرگز به خاطر كارآفريني آب و درخت را از بين نميبرديم.

وی گفت: در ایران هميشه کارآفرینی همراه مشاركت و ياري گري بوده كه اگر نبود ما نميتوانستيم اين مقدار قنات بسازيم. حال بحث مهم ديگر در كار آفريني خلاقيت است كه ميشود نوآوري و مي شود آنرا فروخت و بر عكس آنچه همه متصور هستند خلاقيت فردي نيست و با هم بودن ميخواهد و كار آفريني از لحظه نخستش با هم بودن را مي طلبد. حال ما چه با نگاه كاپيتاليسم باشيم و چه سوسياليسم، هر دو ميخواهند بر طبيعت باشند اما ما ميخواهيم با طبيعت باشيم نه بر آن. اگر قرار باشد خود معنا دار شود، ديگري نيز بايد معنا دار شود ما در فرهنگ كهن مشرق زمين خودمان اين ديگري را معنا كرده ايم و اين ديگري همسايه وخدا وهستي بوده تا به واسطه آن خود را معني كنيم.

او ادامه داد: چالش جدي در مدل فردي اين است كه ديگري معنا دار نيست. مفهومي ديگر  تأخر فرهنگي نام دارد كه توسط آگبرن بيان شده و نويسنده كتاب انسان شناسي ياري گري در مقدمه  آنرا با عنوان تأمل فرهنگي نام برده است . اما چطور شد كه ما در دهه٣٠ و ٤٠ به بهانه تعريف كارآفريني به سراغ چاه ها رفتيم؟ آبي كه اينقدر در فرهنگ و پيشينه ما مقدس بوده و مهريه حضرت زهراست . همان قدر آب به سمت كالا رفت كه درخت به سمت الوار شدن رفت. فرهنگ سازي و مسئوليت اجتماعي در بحران خشكسالي و مديريت آب با باز تعريف اين واژه ها اتفاق خواهد افتاد. و سومين مساله جز با، بازگشت به فرهنگ خودمان ميسر نخواهد بود. ما از غرب عقب نيفتاديم بلكه از خودمان عقب افتاده ايم. ميان كارآفريني و فرهنگ و مسئوليت پذيري اجتماعي لحظه اي مشترك با نام مشاركت و ياريگري است. اگر زيست بوم و آب و كارآفريني را  بخواهيم در يك قاب حفظ كنيم نياز به بازگشت مشاركت و همينطور بسط اين فرهنگ در سياست گذاري و مديريت و كارآفريني داريم.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام