ویژگی‌ دانشگاه کارآفرین چیست؟

عطنا- مهدی گودرزی، رئیس مرکز کارآفرینی و هدایت شغلی دانشگاه علامه طباطبائی در یادداشتی نوشت: دانشگاه کارآفرین دانشگاهی است که در کنار پرداختن به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی به اقداماتی از جمله خلاقیت و نوآوری، تشخیص و ایجاد فرصت، توسعه فرهنگ کار تیمی، تلاش در جهت کسب استقلال مالی و غیره می‌پردازد. این دانشگاه‌ها با تعامل و همکاری با صنعت، جامعه و دولت به ایجاد کسب وکارهای نو، تجاری‌سازی دانش و توسعه اقتصادی ملی و محلی اهتمام می‌ورزند.

از دیگر ویژگی‌های دانشگاه کارآفرین ایجاد چشم‌انداز مشترک بین اعضای هیئت‌های علمی، کارکنان، دانشجویان و مدیریت است، اعضا هیئت‌های امنا و هیئت رئیسه باید بتوانند به‌طور مستقل و مجزا از کمک‌های مالی دولت برنامه‌های کارآفرینی دانشگاه را پیاده‌سازی کنند.

برای توسعه کارآفرینی و نوآوری باید فرهنگ ریسک‌پذیری در بین مدیران دانشگاه وجود داشته باشد چراکه ورود به حوزه کسب‌وکار مخاطراتی را می‌طلبد. مورد دیگر که به‌عنوان ویژگی دانشگاه کارآفرین مطرح است، داشتن ساختار سازمانی منعطف و پاسخ‌گو است، این ساختار امکان ارتباط و تعامل بهتر دانشگاه با صنایع مختلف و دولت را برای ایجاد کسب و کارهای تازه، تجاری‌سازی دانش و در نهایت کمک به توسعه محلی و ملی فراهم می‌کند.

اغلب دانشگاه‌های سطح یک در سال‌های گذشته حداقل یک بند از راهبردها و سیاست‌های کلان خود را به بحث کارآفرینی اختصاص داده‌اند اما معمولا تفاوت در اقدامات عملی آن‌ها مشاهده می‌شود. البته حرکت دانشگاه‌های شریف، تهران، امیرکبیر و تربیت مدرس به‌سوی کارآفرینی نسبت به سایر مراکز آموزشی ملموس‌تر بوده است. از جمله این اقدامات می‌توان به تکمیل زیرساخت‌های تسهیل کننده زیست‌بوم فناوری و نوآوری، شکل‌دهی به فرهنگ کارآفرینی در سطح دانشگاه بین اعضای هیئت علمی، دانشجویان و نیز از بین بردن برخی از قوانین و مقررات دست و پاگیر اشاره نمود.

مهم‌ترین نکته برای حرکت به‌سوی دانشگاه کارآفرین، ایجاد تغییرات سیستمی در ساختار دانشگاه‌ها و منعطف نمودن آن‌ها است، در ساختارهای کنونی وظایف مشخصی با رویه‌های از قبل تعریف شده در بین اعضای هیئت علمی و کارکنان موسسات آموزشی عالی وجود دارد که برای تحول کافی نیستند. بنابراین تغییر و انعطاف‌پذیر کردن ساختارها و قوانین داخلی، سبک کردن بار قوانین دولتی به خصوص بازنگری، تغییر و ساده‌سازی آئین‌نامه مالی و معاملاتی دانشگاه‌ها، لازم است. بحث دیگر مشارکت دادن ذی‌نفعان محلی، شهری و استانی در فرآیندهای کارآفرینی دانشگاهی و ایجاد اجماع در بین ذی‌نفعان مختلف است.

امکان تحول دانشگاه پژوهش‌محور به کارآفرین با توجه به اقتصاد ایران تا حدی زیادی ممکن است زیرا روز به روز منابع دولتی اختصاصی به دانشگاه‌ها کاهش یافته و یا هزینه‌ها آن‌قدر بالا رفته که بیشتر منابع مالی، صرف پرداخت حقوق و دستمزد اعضای هیئت‌های علمی و کارکنان دانشگاه‌ها می‌شود. در نتیجه فرآیند توسعه و بالندگی دانشگاه در صورتی ادامه می‌یابد که وارد حوزه کارآفرینی شوند. به همین سبب، بسیاری از مراکز آموزش عالی پیشرو به این نتیجه رسیده‌اند که باید به این سمت حرکت کنند.

با توجه به شرایط جهانی، اقتصاد ایران نیاز به تحولاتی دارد و در این میان، منابع جدید درآمدی باید با حرکت به سمت توسعه فناوری‌های پیشرفته، صادرات محصولات و خدمات جدید به سایر کشورهای جهان در دستور کار قرار گیرد. دانشگاه‌های کارآفرین در این زمینه نقش کاتالیزور داشته و می‌توانند در امر بازسازی فعالیت‌های اقتصادی جامعه و به‌روزرسانی آن‌ها با تحولات جهانی کمک شایانی کنند.

*رئیس مرکز کارآفرینی و هدایت شغلی دانشگاه علامه طباطبائی