آیا سرنوشت بازار لوازم ‌خانگی مانند بازار خودرو می‌شود؟

عطنا - یک اقتصاددان معتقد است: «ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی خارجی باید تا زمانی باشد که تولیدکننده‌ها بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند و این موضوع مانند مسئله انحصاری خودرو نشود، البته نباید حمایت‌ها از سوی دستگاه‌های مختلف رها شود.»
 
بازار لوازم خانگی این روزها در حالی شاهد افزایش قیمت تولیدات برخی کارخانه‌هاست که وزیر صنعت وعده برخورد با گرانی‌های بی‌ضابطه در صنعت لوازم خانگی را داده است. با ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشور، اخیراً شاهد افزایش قیمت تعدادی از تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی بودیم. اگرچه برخی فعالان بازار لوازم خانگی، رشد قیمت این محصولات را نتیجه ممنوعیت واردات محصولات کره ای عنوان می کنند، اما محمدحسین اسلامیان، نائب رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی معتقد است گرانی لوازم خانگی ناشی از گران شدن مواد اولیه بود. در این میان وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده که افزایش قیمت لوازم خانگی، بدون مجوز وزارتخانه بوده و غیرقانونی است.
 
با توجه به ممنوعیت واردات لوازم خانگی، این سوال مطرح است که آیا قرار است سرنوشت بازار لوازم‌خانگی مانند بازار خودرو ‌شود؟ چه راه‌حل‌های اصولی برای حمایت از کالای داخلی وجود دارد؟
 
در این باره دکتر فتح الله تاری، دانشیار گروه اقتصاد بازرگانی دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا با بیان اینکه بخشی از افزایش قیمت لوازم‌خانگی داخلی مربوط به نهاده‌های تولید است، گفت: «تفاوت عرضه و تقاضا، موضوع مهم دیگری است که باعث افزایش قیمت لوازم‌خانگی شده است؛ نیاز به برخی از کالاها ممکن است بیش از میزان تولید داخلی باشد و به همین سبب افزایش قیمت رخ می‌دهد.»
 
وی ادامه داد: «اما مهم‌ترین موضوعی که در همه بخش‌های اقتصادی کشور وجود دارد و به عنوان یک ضعف اقتصادی یاد می‌شود، تعداد بالای واسطه‌های بین تولیدکننده و مصرف‌کننده است. نظام اقتصادی ما واسطه‌گری‌های زیادی دارد که بعضاً غیرمفید هستند و باعث افزایش قیمت می‌شوند.»
 
در موضوع لوازم‌خانگی نباید مانند خودرو انحصار اتفاق بیافتد
این اقتصاددان با بیان اینکه به نظر می‌رسد انحصار و حمایت عجیبی که در قضیه خودرو وجود دارد در بحث لوازم‌خانگی نیست، تصریح کرد: «همان‌طور که شاهد هستیم با توجه به آنکه ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی تصویب شده اما یکسری از لوازم به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند که باعث شده تولیدکننده‌ها تحت فشار باشند. پوشاک نیز به طرق مختلف در حجم وسیعی قاچاق می‌شود و لوازم‌خانگی هم از این مسئله مستثنا نیست.»
 
تاری با تأکید بر اینکه ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی خارجی باید تا زمانی باشد که تولیدکننده‌ها بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند، عنوان کرد: «نباید این موضوع هم مانند بازار خودرو شود که چندین سال است که انحصاری شده و معلوم نیست تا چه زمانی ادامه خواهد یافت. لذا اگر ممنوعیت واردات لوازم خانگی در کوتاه‌مدت برای حمایت باشد کار درستی است، اما در بلندمدت قطعاً باید رقابت صورت بگیرد.»
 
پیشرفت در حوزه تولید، منوط به رسیدگی و آسیب‌شناسی است
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «باید تولیدکننده‌ها به توانمندی برسند که بتوانند جنس با کیفیت و مقرون‌به‌صرفه ارائه دهند، اما رسیدن به این جایگاه منوط به حمایت، رسیدگی و آسیب‌شناسی از سوی دولت و دستگاه‌های مختلف آن است.»
 
وی با بیان اینکه در دنیا تجارب مختلف و خوبی وجود دارد که می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم، افزود: «به عنوان مثال در سفارت‌خانه چین رایزن بازرگانی وجود دارد که بازاریابی انجام می‌دهد. خیلی از مسائل نیاز به تحول دارد، به همین دلیل کار سختی است و خیلی‌ها به دنبال آن نمی‌روند. امیدوارم در دولت جدید مشکلات به حداقل برسد و حمایت دستگاه‌ها در بخش‌های مختلف از تولیدکننده زیاد شود.»
 
در شرایط فعلی، خودکفایی از مزیت نسبی بهتر است
تاری با اشاره به اینکه اجرای رویکرد مزیت نسبی در اقتصاد زمانی معنا پیدا می‌کندکه صادرات رونق بگیرد، گفت: «در دوره ترامپ بحث تجارت آزاد مطرح بود اما آمریکا مانع واردات از کشورهایی مانند چین و فرانسه شد تا بازار خود را تقویت کند. مزیت نسبی برای کشورهایی خوب است که آزادی مبادله در طرفین وجود داشته و دسترسی ممکن باشد؛ برای کشوری مانند ایران که با تحریم‌ها و تهدیدهای آمریکا مواجه است در شرایط فعلی خودکفایی مناسب‌تر است؛ اما در بلندمدت برنامه‌ریزی باید صادرات محور باشد.»
 
این اقتصاددان با اشاره به اینکه طبیعتاً ممنوعیت‌ها انگیزه قاچاق را بیشتر می‌کند، عنوان کرد: «اگر کیفیت کالاها بالا برود و هزینه‌ها مقرون‌به‌صرفه شود دیگر انگیزه‌ای برای قاچاق وجود ندارد مگر در مواردی که نوآوری جدیدی رخ دهد. بر اساس گزارش‌ها تا حدود زیادی لوازم‌خانگی داخلی پیشرفت داشته است.»
 
پیشرفت درست و منطقی نیازمند برنامه‌ریزی است
وی با تأکید بر اینکه پیشرفت درست و منطقی نیازمند برنامه‌ریزی است، تصریح کرد: «نباید مثلاً بعد از دو سال حمایت را از لوازم‌خانگی رها کرد و البته حمایت باید درست صورت بگیرد چون در خودروسازی حدود 50 سال است که حمایت وجود دارد اما تحول در حد انتظار، صورت نگرفته است.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برخی قوانین وجود دارد که تولیدکننده را با مشکلاتی مواجه کرده است، گفت: «برخی از صنایع معتقد هستند که نیروی کار مازاد دارند اما دستگاه‌ها، قانون و مواردی از این دست مانع می‌شوند تا اصلاحی در نظام کارگری صورت بگیرد و هزینه‌های تولید پایین بیاید.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام