راههای تامین کسری بودجه 300000000000000 تومانی دولت!

عطنا - یک اقتصاددان معتقد است: یکسری هزینه‌های بیهوده برای مراسم‌ها، تشریفات، سفرها و مواردی از این دست وجود دارد که بازده‌ای نداشته و باعث کسری بودجه شده که می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد و با فروش اموال بلا مصرف دولتی و سرمایه گذاری آن در پروژه‌هایی که منجر به افزایش تولید می‌شود، تا حدودی به مدیریت کسری بودجه پرداخت.
 
بر اساس پیش‌بینی مرکز پژوهش‌های مجلس، در صورت تداوم روند فعلی و عدم اجرای اصلاحات اساسی به خصوص در شیوه واگذاری سهام شرکت‌های دولتی، پیش‌بینی می شود ۶۷ درصد از منابع بودجه در سقف اول تا انتهای سال ۱۴۰۰ محقق شود، در این صورت و با فرض تحقق ۱۰۰ درصدی مصارف، بودجه سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰۷ هزار میلیارد تومان کسری غیرقابل تأمین خواهد داشت. همچنین جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس هم گفته است دولت امسال بیش از 50 درصد کسری بودجه خواهد داشت.
 
در این شرایط چه راهکارهایی برای تامین کسری بودجه دولت بدون ایجاد پیامدهای تورمی وجود دارد؟
 
در این باره دکتر رضا مقدس استادیار گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با عطنا با بیان اینکه اقتصاد تحت تأثیر انتظارات است، گفت: «اگر انتظارات بدبینانه باشد، مشکلات و بحران به وجود می‌آید ولی اگر انتظارات خوش‌بینانه باشد، زمینه برای امید و استفاده بهتر از ظرفیت‌های بلااستفاده اقتصادی به وجود می‌آید.»
 
وی ادامه داد: «در حال حاضر انتظارات به سمت دیدگاه خوش‌بینانه حرکت می‌کند که باعث تعامل، هماهنگی و حضور در صحنه عامل‌های اقتصادی است و به نظر می‌رسد بتوانیم وضعیت‌ها را بهبود ببخشیم.»
 
این اقتصاددان با اشاره به اینکه در دوران گذشته مشکلاتی بوده که در انتظارت اثر منفی گذاشته است، افزود: «با توجه به نقاط منفی و راه‌هایی که در گذشته رفته شده و نتیجه نداده می‌توان تجربه خوبی برای دوره جدید کسب کرد که اشتباهات تکرار نشود و رونق صورت بگیرد.»
 
اصلاح در الگوهای مصرف
مقدس با بیان اینکه تغییر در اصلاح الگوهای مصرف ایجاد شده در بخش‌های مختلف، نیازمند زمان است، تصریح کرد: «به عنوان مثال اگر در خانواده‌ای به‌اصطلاح بریز و بپاش بوده و یک‌دفعه قرار است که با کمبود مواجه بشویم، عادت‌های مصرفی که در دوران پرخرجی حاصل شده که چه‌بسا ممکنه از قرض هم تأمین شده باشد، رویه‌هایی به وجود آورده که کاهش این عادات و رفتن به سمت دیدگاه بهینه نیازمند زمان است.»
 
تخصیص بودجه با توجه به عملکرد
وی با تأکید بر اینکه باید بر اساس کارآمدی و عملکرد مثبتی که بخش‌های اقتصاد در دوره‌های گذشته داشتند، بودجه تخصیص داده شود، افزود: «اگر یک ‌بخشی در گذشته طبق معمول یک بودجه‌ای می‌گرفته و در حال حاضر هم خواستار همان بودجه باشد ولی عملکرد مثبتی نداشته است، باید جلوی آن گرفته شود.»
 
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید تلاش کرد که ستون هزینه‌ها را بهینه‌تر کرد، گفت: «دولت طبق عادت هزینه‌ها را تخصیص ندهد، باید بررسی شود که تخصیص بودجه در سال قبل به چه میزان کارآمد واقع شده است بعد تصمیم‌گیری انجام شود. باید به طرق مختلف راه‌های افزایش درآمد را ایجاد کنیم.»
 
هزینه‌ها باید زیر ذره‌بین برود
مقدس با اشاره به اینکه باید به سمت بودجه متوازن حرکت کنیم و هزینه‌ها متناسب با درآمدها باشد، عنوان کرد: «به دلیل عادت و رویه‌های مصرفی در گذشته، دولت اموالی دارد که ممکن است کارآمد نباشد، باید این موارد را سروسامان داد و بخشی از آن را فروخت یا تخصیص داد تا بتوان کسری درآمد را بدون ایجاد تورم جبران کرد.»
 
وی ادامه داد: «در یک فرآیند حدود 3 ساله ممکن است مشکل کسری بودجه کشور حل شود و با نگاه صرفه‌جویی، نگرش بودجه عملیاتی و جلوگیری از هزینه‌های اضافی می‌توان به سمت بهبود حرکت کرد. خوشبختانه در حال حاضر روح همکاری جمعی بین بخش‌های مختلف وجود دارد.»
 
این استاد دانشگاه در خصوص صادرات و درآمدهای نفتی گفت: «یکسری از درآمدهای نفتی کاهش پیدا کرده، در گذشته امکان صادرات نفت وجود داشت و سطح قیمت‌ها و تورم کمتر بود اما در حال حاضر خیلی از این درآمدها و تولید ناخالص داخلی به دلایل مختلف کم شده است.»
 
کاهش هزینه‌های بیهوده در دولت
مقدس با تاکید بر اینکه در حال حاضر شرایط سخت است و باید مشکلات دقیق بررسی و حل شود، تصریح کرد: «یکسری هزینه‌های بیهوده برای مراسم‌ها، تشریفات، سفرها و مواردی از این دست وجود دارد که بازده‌ای نداشته و باعث کسری بودجه شده که می‌توان از آن‌ها جلوگیری کرد.»
 
وی اظهار کرد: «در گذشته گفته می‌شد اگر درآمد نیست فعلاً پول چاپ و استقراض کنیم یا اوراق مشارکت و قرضه بفروشیم به بهای آنکه دولت‌های بعدی بازپرداخت آن را انجام دهند. با این دیدگاه که «امروز را بگذرانیم» و به اصطلاح توپ را در زمین دولت بعدی بیاندازیم کار را جلو می‌بردند.»
 
این اقتصاددان ادامه داد: «پول پرقدرتی که توسط بانک مرکزی در جامعه پمپاژ شود به دلیل وجود ضریب فزاینده تولید، تبدیل به چندین برابر می‌شود؛ هر یک تومان این پول پرقدرت که وارد اقتصاد شود به دلیل مبادلات فروش حدود 5 برابر خودش در جامعه پول ایجاد می‌کند و این باعث تورم و کسری بودجه می‌شود.»
 
انتظارت تورمی، عاملی مهم در ایجاد تورم و کسری بودجه
مقدس با بیان اینکه در گذشته و همچنین اکنون، انتظاری تورمی در جامعه وجود دارد، گفت: «اگر درآمدها افزایش پیدا نکند و آحاد جامعه دائماً نگران گرانی‌ها باشند و از این جهت مردم مسکن، خودرو و مواردی از این دست را به علت افزایش قیمت بخرند، انتظارات تورمی ایجاد می‌شود که در نهایت باعث افزایش تورم، افزایش هزینه دولت و کسری بودجه می شود.»
 
وی در خصوص انتظارت تورمی افزود: «انتظارات تورمی معمولا توسط اخبار و شایعات در رسانه‌های خارجی ایجاد و تشدید می‌شود. اگر کنترل صورت بگیرد و از قاچاق جلوگیری شود و مردم در واقعیت شاهد این موضوعات باشند انتظارات تورمی پایین می‌آید.»
 
این استاد دانشگاه ادامه داد: «دولت‌ها هم در به وجود آمدن انتظارات تورمی مقصر هستند، چون دیده شده بعضی دولت‌ها پای حرف و وعده خود نمی‌ایستند و وقتی مردم ببینند مثلاً کالایی در مدتی کوتاهی جهش قیمتی زیادی داشته است، شروع به خرید یا انباشت آن کالا می‌کنند.»
 
توجه به ظرفیت‌های تولیدی
مقدس با بیان اینکه باید در سایه تولیدات، صادرات غیرنفتی بیشتری داشته باشیم، عنوان کرد: «درآمدها را باید از طریق صادرات غیرنفتی و همچنین تشویق تولید و راه‌اندازی بخش‌های تولیدی متوقف شده افزایش داد؛ ظرفیت‌های زیاد تولیدی وجود دارد که به آن‌ها توجه نشده است. صادرات فرآورده‌های نفتی هم باید مدتی انجام بشود تا رفاه جامعه حفظ شود و دوران گذار را طی کنیم.»
 
فروش اموال بلا مصرف دولتی
وی با اشاره به اینکه کسری بودجه، همت دولت را می‌طلبد، تصریح کرد: «فروش اموال بلا مصرف دولتی هم موضوعی است که باید به آن توجه کرد. می‌توان این اموال را فروخت و در پروژه‌هایی که منجر به افزایش تولید می‌شود سرمایه‌گذاری کرد.»
 
اوراق قرضه یا مشارکت مانند مُسکّن است
این اقتصاددان در خصوص انتشار اوراق قرضه بیان کرد: «فروش اوراق قرضه برای دولت ممکن است در کوتاه‌مدت درآمد ایجاد کند و پول آن از طریق چاپ اسکناس و پول پرقدرت نیست و از طریق پول‌هایی است که مردم دارند و حجم نقدینگی را تغییر نمی‌دهد.»
 
وی ادامه داد: «اگر طی 5 سال آینده صادرات بیشتری داشته باشیم، فروش اوراق فرصتی را برای دولت ایجاد می‌کند که می‌تواند در بهبود کسری بودجه فعلی اثرگذار باشد؛ اما مانند یک مُسکّن است. اگر در دوره بَعد پول آن توسط خود مردم به عنوان مالیات و مواردی از این دست گرفته شود، کار درستی نیست.»

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام