از زنده یاد قندی چه میتوان آموخت

3 اردیبهشت برابر است با ششمین سالروز درگذشت زنده‌ياد حسین قندی (اسفند ۱۳۳۰–۳ اردیبهشت ۱۳۹۴) ، مولف کتاب‌های حوزه‌ی ارتباطات و روزنامه‌نگار برجسته‌ی ایرانی و یکی از اساتید دانشگاه علامه طباطبائی بود.

«روزنامه‌نگاری نوین»، «مقاله‌نویسی در مطبوعات»، «تخيل در روزنامه‌نگاري» و «روزنامه‌نگاری تخصصی» ازجمله تألیفات او هستند.  کتاب «روزنامه‌نگاری تخصصی» حاصل چندین سال تدریس و تجربه‌ي حرفه‌ایِ او بود.

 مهارت استاد قندی را در انتخاب تیترهای مناسب برای مطالب مطبوعاتی می‌دانستند. او از جمله روزنامه‌نگارانی بود که بسیار بر اخلاق روزنامه‌نگاری تأکید می‌کرد. زنده‌ياد قندی به بیماری آلزایمر مبتلا شد و در اثر این بیماری در ۳اردبیهشت ۱۳۹۴ از این جهان رخت بر بست.

تحریریه عطنا ياد این معلم بزرگوار را گرامی میدارد.

مطلب زیر برگرفته و بازخوانی خبرگزاری ایرنا درباره زنده یاد حسین قندی است که در پی آمده است:

هفت نکته از آقای تیتر ایران

حسین قندی استاد خوش‌زبان دانشگاه علامه طباطبایی و یکی از تاثیرگذارترین استادان روزنامه‌نگاری کشور محسوب می‌شود که در طول چند دهه فعالیت در این عرصه خدمات ارزنده‌ای ارائه داد و میراث گرنمایه‌ای از خود به یادگار گذاشت؛ استادی که او را به‌حق «سلطان تیتر ایران» می‌نامند.

یکی از دانشجویانش روایت می‌کند: هروقت یکی از حاضران کلاس مطلبی تند می‌نوشت و تایید نمی‌شد و بعد خطاب به او می‌گفت که پس استاد رسالت روزنامه‌نگاری چه می‌شود؟، جواب می‌داد: «بعد از رسالت، مجیدیه و بعد از آن هم تهرانپارس است» و با لبخندی که صدای خفه خنده‌ای را هم همراه داشت، ادامه می‌داد: «روزنامه‌نگار که کارش این نیست. روزنامه‌نگار که بیانیه نمی‌دهد، روزنامه‌نگار اطلاع‌رسانی می‌کند؛ همین.» او حسین قندی استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی بود؛ استادی خوش‌پوش با لبخندی به لب که جدی گرفتن روزنامه‌نگاری شخصیت خاصی به او می‌داد؛ یعنی اخلاق حرفه‌ای در کنار اخلاق فردی و شخصی که انضباط  در عین قدرت را در فرد ایجاد کند و خوب با مجموعه و محیط کاری خود ارتباط برقرار کند.

تولد و تحصیلات

حسین قندی در اسفند ۱۳۳۰ خورشیدی در سبزوار به دنیا آمد. اندکی بعد با خانواده ساکن تهران شد، تحصیلات خود را در آنجا سپری کرد تا اینکه ۱۳۴۹ شمسی دیپلم گرفت و بعد از دو بار شرکت در کنکور، در دو رشته زبان و ادبیات انگلیسی و روزنامه‌نگاری قبول شد که روزنامه‌نگاری را انتخاب کرد و تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته روزنامه‌نگاری دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی تهران به پایان رساند. هرچند در ۱۳۵۶ خورشیدی بعد از اتمام دوره خدمت به آمریکا رفت و در رشته مدیریت بین‌الملل، کارشناسی ارشد گرفت تا اینکه دو سال بعد به ایران بازگشت تا در حوزه روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات فعالیت کند.

ورود به عرصه روزنامه‌نگاری

قندی قبل از اینکه به آمریکا برود، یعنی در ۱۳۵۱ شمسی، نخستین کار حرفه‌ای رسانه‌ای خود را در مقام معاون سردبیر نشریه جدید کیهان هوایی با نوشتن سرمقاله‌ روابط ایران و هند آغاز کرد. او در یک گروه تحقیقاتی که در روزنامه کیهان تشکیل شده بود، به فعالیت پرداخت و مطالبی کوتاه و خلاصه به چاپ رساند؛ روزهایی که قندی این دوره را موثرترین دوره کاری خودش می‌داند. او همچنین مسوولیت و سردبیری بخش سیاسی نشریه‌ای که موسسه کیهان برای قاره‌های اروپا و آمریکا منتشر می‌کرد را برعهده گرفت.

تدریس در دانشگاه

قندی بعد از بازگشت به ایران در روزنامه‌های کیهان، ابرار، اخبار، انتخاب و جام‌جم در سمت‌های مختلفی مشغول به کار نویسندگی و ایفای مسئولیت شد. او از اواسط دهه ۶۰ شمسی به تدریس رو آورد و سال‌ها در رشته علوم ارتباطات در دانشگاه علامه طباطبایی به تحصیل پرداخت که نتیجه آن آموزش به صدها خبرنگار و روزنامه‌نگار شاغل در روابط‌عمومی‌ها و رسانه‌های کشور است.

دیدگاه‌های قندی در مورد تیترنویسی

خاص‌ترین مهارت حسین قندی انتخاب تیترهای مناسب برای مطالب مطبوعاتی است، به‌گونه‌ای که او را مبدع تیترهای کوتاه و دوجمله‌ای و استاد تیتر می‌نامند؛ استادی که در کارش جدی بود و به‌هیچ‌وجه از این خصوصیت نمی‌توانست بگذرد، به آن نوع روزنامه‌نگاری باور داشت و انضباط در کار او حرف اول می‌زد. قندی به ویرایش، متن و تیتر خود وفادار بود و انتقاد را تنها با استدلال قوی می‌پذیرفت.

او در مورد روزنامه‌نگاری می‌گفت: در روزنامه‌نگاری همه نباید همه کار را بدانند. خود من به مدت ۱۰ ‌سال فقط تیتر می‌زدم و اصولا اصراری نیست همه بتوانند تیتر خوب بنویسند. شاید برخی خبر یا گزارش خوب بنویسند. روزنامه‌نگار کافی است در یک حوزه خوب عمل کند.

او در مورد تیترنویسی در مطبوعات دیدگاه‌هایی دارد که عبارتند موارد زیرند:

۱- در تیترنویسی تنوع داشته باشید اما هر فنی که در تیترنویسی به کار می رود باید بتواند تیتر را خواندنی، برجسته و در عین حال دلنشین کند.

۲- ایجاد هیجان در تیتر به‌منظور جنجالی کردن خبر نیست بلکه تیتر باید خواننده را به وجد آورد و چشم او را روی تیتر نگه دارد و او را به‌سمت خواندن مطلب هدایت کند.

۳- نقش تیتر هدایت‌گری خواننده به‌سوی خبر است و این هدایت‌گری باید توام با جذابیت، تازگی و تبلیغ و اقناع باشد.

۴- توجه داشته باشید وقتی می‌توانید تیترزن حرفه‌ای و خلاق باشید که اصول اولیه تیترنویسی و استانداردهای اولیه و انواع آن را خوب بشناسید.

۵- آنجا که تیتر بر معنا قرار می‌گیرد واژه ها و کلمات نقش اساسی دارند.

۶- تیترنویس باید بر زبان مورد استفاده‌اش مسلط باشد واژه‌های تازه و با طراوت را بشناسد و همچنین جایگاه و کاربرد آن‌ها را بداند.

۷- و نکته آخر اینکه تسلط بر واژه‌ها، دقت در درست‌نویسی و احاطه بر خبر کلید موفقیت در تیترنویسی است.

با توجه به این موارد شاخص‌ترین تبحر و تاکید قندی این بود که حرفه روزنامه‌نگاری را به چگونگی بهتر جلب‌کردن مخاطب به‌واسطه کیفیت تیتر زدن متمرکز کند.

تالیفات

قندی علاوه بر تدریس در حوزه ارتباطات تألیف‌هایی نیز در این حوزه از خود به یادگار گذاشته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کتاب‌های تخصصی «روزنامه‌نگاری نوین»، «مقاله‌نویسی در مطبوعات»، «روزنامه‌نگاری تخصصی» و «تخیل در روزنامه‌نگاری» نام برد. کتاب روزنامه‌نگاری نوین و مقاله‌نویسی در مطبوعات از کتاب‌های مهم دانشگاهی این استاد دانشگاه محسوب می‌شوند. کتاب روزنامه‌نگاری تخصصی هم نتیجه چند سال تدریس و تجربه حرفه‌ای قندی است که گام مؤثری در درک پایه‌ای و مقدماتی از مطبوعات تخصصی، نحوه انتشار و فعالیت ثمربخش برای دانش‌پژوهان ارتباطات به‌ویژه روزنامه‌نگاران محسوب می‌شود.

خدمات قندی به روزنامه‌نگاری و علم ارتباطات

خدمات حسین قندی به علم ارتباطات و روزنامه‌نگاری تنها محدود به کتاب‌ها و مقاله‌های او نیست بلکه از قِبل تدریسی که او در دانشگاه علامه طباطبایی داشته خبرنگاران و روزنامه‌نگاران زیادی تربیت شده‌اند که امروزه در حوزه‌های مختلف از روزنامه‌ها گرفته تا روابط‌عمومی‌ها به فعالیت مشغول هستند.

این استاد حوزه ارتباطات علاوه بر این حوزه‌ها در دوره‌های مختلف کارگاه‌هایی در شهرهای کشور برای آموزش روزنامه‌نگاری راه‌اندازی کرد که حاصل آن نیز تربیت خبرنگاران حرفه‌ای بوده است.

قندی حاصل تجربیات خود را در قالب شش گزارش و یک سفرنامه ارائه داده است که در این‌ها درباره نقش تخیل، ذهنیت داستان‌پردازانه و خلاقیت ذهنی در روزنامه‌نگاری سخن می‌گوید و بر آن است تا فنون پرورش خلاقیت ذهنی و تخیل را آموزش دهد. همچنین قندی نمونه‌هایی عینی از روزنامه‌نگاری متخیل از مطبوعات جهان و گزارش‌های نویسنده را در این کتاب ثبت کرده است که می‌تواند برای فعالان این حوزه مفید واقع شود.

خدمت دیگر قندی به حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاری این است که او در عین اینکه یک روزنامه‌نگار حرفه‌ای بود و کار خودش را در حوزه‌های مختلف روزنامه‌نگاری به‌خوبی انجام می‌داد، وارد حوزه تدریس و تعلیم هم شده بود و فاصله میان دانشگاه و روزنامه را کوتاه کرد و به‌دلیل ارتباط با دانشگاه و حوزه‌های نظری، سعی می‌کرد این دانسته‌ها را به‌نحوی در روزنامه هم به کار ببرد. بدین ترتیب، تلفیق روزنامه‌نگاری حرفه‌ای و دانش روزنامه‌نگاری در دانشگاه ویژگی‌های برجسته قندی شناخته می شود.

او حاصل ۴۰ سال از عمرش را در تحریریه روزنامه‌ها و کلاس‌های درس روزنامه‌نگاری سپری کرد تا بتواند آن‌گونه که خودش می‌خواست و با همان رویکرد و نگاه حرفه‌ای خاص خودش، دانشجویان را تربیت کند.

درگذشت

اما دریغا که این استاد ارتباطات و روزنامه نگاری که به آلزایمر مبتلا شده بود، مدتی بر اثر سکته مغزی به کما رفت تا اینکه سرانجام استاد تیترهای مطبوعات ایران حدود ساعت ٤ بعدازظهر سوم اردیبهشت ۱۳۹۴ شمسی در بیمارستان غیاثی تهران چشم از جهان فروبست.