آموزش مجازی، اقتضائات و الزامات

با شیوع ویروس کرونا آموزش مجازی الکترونیک در سطوح مختلف مدرسه و دانشگاه امری غیرقابل اجتناب به نظر می‌رسد. به همین دلیل دانشگاه‌ها نیز به سراغ توسعۀ زیرساخت‌های مجازی آموزش رفته‌اند. مرکز یادگیری الکترونیک دانشگاه علامه‌طباطبایی به تازگی با همین هدف تاسیس شده و پشتیبانی سامانۀ آموزش مجازی الکترونیک دانشگاه علامه‌طباطبایی را برعهده دارد.

پایگاه خبری تحلیلی عطنا، با دکتر سعید میرواحدی، مدیر مرکز یادگیری الکترونیک دانشگاه علامه‌طباطبایی، چهارشنبه، 15بهمن گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می‌خوانیم؛

باید با اکوسیستم آموزش مجازی وفق پیدا کنیم

ما از یک اکوسیستم حضوری بدون هیچ آمادگی قبلی وارد یک اکوسیستم مجازی و الکترونیک شدیم. این اکوسیستم جدید سه بخش داشت: استاد، دانشجو و دانشگاه. هر سه باید برای این اکوسیستم آماده می‎‌شدند و همه آماده نبودند و یکی دو ماه در ابتدا طول کشید تا سامانۀ آموزشی شکل بگیرد. این خیلی مهم است که این سه بخش بتوانند خود را با آموزش مجازی وفق دهند. دانشگاه به نسبت، خود را با اکوسیستم جدید وفق داد.

آموزش مجازی با آموزش حضوری بسیار متفاوت است

درحالی‌که بعضی از دانشجوها و استادان نتوانستند خود را با سامانه وفق دهند. کلاس حضوری با کلاس آنلاین اقتضائات متفاوتی دارد؛ برای مثال محتوای آمورشی در کلاس آنلاین با کلاس حضوری متفاوت است. حضور در این فضا یک‌سری ابزار و امکانات دارد. خیلی افراد این امکانات را فراهم کردند؛ اما بعضی دیگر نتوانستند این کار را انجام دهند و در فضای تدریس آنلاین اذیت می‌شوند. درکل تا حد زیادی این سه طرف با این فضا آشنا شدند

فلسفۀ شکل‌گیری مرکز یادگیری الکترونیک دانشگاه علامه‌طباطبایی

فلسفۀ شکل‌گیری مرکز یادگیری الکترونیک دانشگاه نیز همین بود که دانشگاه باید به تدریج به سمت آموزش مجازی برود. به هرحال در مقایسه با دانشگاه‌های دیگر با توجه به این زمان کم و محدودیت مالی، وضعیت خوبی داشتیم. حتی یک روز هم سیستم‌مان از دسترس خارج نشد. فقط در دی ماه سامانۀ آموزش مجازی با حمله سایبری مواجه شد. به مرکز داده‌ که سرورهای دانشگاه در آن قرار دارد، حمله شده بود و برای اینکه سرورهای دانشگاه در امان بماند، تمام دسترسی‌های مرکز داده را قطع کرده بودند. با هماهنگی با مرکز داده و شرکت پشتیبان، مشکلات را بررسی کردیم و توانستیم کمتر از 24 ساعت مشکل را رفع کنیم. برای این کار بچه‌های مرکز تا هفت صبح بیدار بودند و مشکل را برطرف کردند تا کلاس‌های روز بعد برگزار شود. درواقع ما یک روز هم نگذاشتیم سامانه از دسترس خارج باشد.

تأسیس مرکز یادگیری الکترونیک

بعد از داستان کرونا و شیرجه زدن در اکوسیستم آنلاین، دانشگاه تصمیم به تاسیس این مرکز گرفت و تولد این مرکز از پانزدهم شهریورماه سال 99 است و چند وظیفه بر عهدۀ این مرکز است. اولین وظیفۀ ما برگزاری کلاس‌های آنلاین است و می‌خواهیم به مرور زمان بستر برگزاری کلاس‌های دوگان و ترکیبی و کلاس‌های بین‌المللی را فراهم کنیم. بخش دیگر وظایف ما سامانۀ گلستان و خدمات آموزشی است که به نوعی برای دانشگاه علامه‌طباطبایی نیز یک موفقیت بود. چون دانشگاه توانست ثبت‌نام همۀ ورودی‌های 99 را به صورت آنلاین انجام بدهد. وظیفۀ سوم هم بحث محتوای الکترونیک است که به‌تدریج یک سری محتوا برای کلاس‌های آفلاین تهیه بشود و دانشجویان از آن بهره ببرند. مجموع منابع انسانی این مرکز 6 نفر است و کل سامانه آموزشی و گلستان با این 6 نفر ساماندهی می‌شود.

روزهای دوشنبه اوج ترافیک آموزش مجازی دانشگاه علامه‌طباطبایی

هر هفته حدود 4 هزار و 300 جلسه و کلاس در این سامانۀ آموزشی برگزار می‌شود. روزهای یکشنبه و دوشنبه هزار کلاس برگزار می‌شد و این روزها اوج ترافیک بود. یکی از موضوعات دیگر ایجاد گفتگوی آنلاین آموزش مجازی است. ما روزانه به طور متوسط به هزار و 500 پیام پاسخ می دهیم. در دوهفته برگزاری آزمون‌های دانشگاه نیز 3 هزار و 656 امتحان در این سامانه برگزار شده و 63 هزار کاربر در این سامانه امتحان داده‌اند.

یکی از چالش‌ها ادامه دادن روش‌های قدیمی در فضای جدید است

آنچه که ما انتظار داریم این است که ما درک شویم. چراکه ما با 13 هزار دانشجو و 1500 استاد در ارتباطیم و گاهی با حجم زیادی از پیام‌ها مواجه هستیم. ما حتی گاهی شب‌ها در خانه نیز به مشکلات پاسخ می‌دهیم.یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما از همان ابتدا این بود که ما در این فضای جدید با قانون فضای قدیم پیش می‌رویم که این می‌تواند مسئله‌ساز شود. یکی از این موضوعات زمان کلاس‌ها است. اگر قبلا یک کلاس سه واحدی سه ساعت بود، در این فضای جدید نمی‌توان این کار را انجام داد، چون خیلی خسته‌کننده می‌شود. یا علاوه براین سوالاتی برای دانشجویان و استادان پیش می‌آید؛ مثل آیا استاد حق دارد که بخواهد که دوربین را روشن کنیم؟ برای پاسخ به این سوالات و چالش‌ها درحال تدوین یک دستورالعمل هستیم.

از ترم آینده کلاس‌های دوگان بهره‌برداری می‌شود

یکی دیگر از وظایف مرکز یادگیری الکترونیک برگزاری کلاس‌های دوگان است. کلاس‌های دوگان کلاس‌هایی مرکب از دانشجویان حضوری و دانشجویان مجازی است. تا به امروز دو کلاس دوگان را در دانشکدۀ مدیریت و حقوق تجهیز کردیم. طبق دستور رئیس دانشگاه نیز قرار است تا پایان سال، چهار دانشکدۀ دیگر را نیز به کلاس‌های دوگان تجهیز کنیم. در کلاس‌های دوگان فضای خیلی خوبی ایجاد می‌شود. به کمک همین سامانه استاد به همراه تعداد محدودی دانشجو به طور حضوری می‌تواند در کلاس دوگان حضور داشته باشد و بقیه دانشجویان خارج از فضای کلاس و به طور آنلاین حاضر باشند. تا همه فضای کلاس را به طور کامل درک بکنند. از ترم آینده هم رسما کلاس‌های دوگان بهره‌برداری می‌شود و هر استادی که تمایل دارد می‌تواند در این نوع کلاس‌ها درس بدهد.

مشکلاتی که آموزش مجازی با آن مواجه است

مشکلات ما به طور کلی دو دسته است. یک‌سری مشکلاتی که ازسمت سیستم است و یک‌سری هم مشکلات کاربری است. ما سعی کردیم که مشکلات سیستم را تا حدودی حل کنیم. مثلا در آبان ماه، سیستم ما کاملا Full load(بارگذاری کامل) در روزهای با ترافیک بالا بود و دو سرور اختلال پیدا می‌کرد. به همین دلیل سه هفته وقت گذاشتیم و مشکلات را برطرف کردیم. نهایتا به سرورهای موجود، سرور اضافه شد تا مشکلات سیستم برطرف شود. درواقع ما پیوسته سیستم را چک می‌کنیم تا مشکلی برای سیستم پیش نیاید و یا در کمترین زمان برطرف شود.

بعضی مشکلات به خاطر سرعت اینترنت  است

دستۀ دیگر از مشکلات، مشکلات کاربری است. بخشی از مشکلات کاربری ما مربوط به اینترنت و سرعت اینترنت است. بعضی از اپراتورهای خانگی سرعت بسیار پائینی دارد و موجب قطعی کلاس‌ها می‌شود. این در ید اختیار ما نبود و تنها می‌توانستیم که توصیه کنیم که از اینترنت خوب استفاده کنید.

مهارت نداشتن در استفاده از سیستم‌ها سبب بروز مشکلات می‌شود

اما یک‌سری مشکلات کاربری به دلیل مهارت نداشتن کاربر در استفاده از سیستم است و ما بارها در اطلاعیه‌ها این مشکلات را بررسی و اطلاع‌رسانی کردیم. گاهی اوقات کاربر هم نمی‌پذیرد مشکل از سمت ایشان است. برای مثال ممکن است میکروفون خراب باشد اما کاربر می‌گوید مشکل از سامانه است. برای حل این مشکلات کاربری تا حد امکان اطلاعیه دادیم. مثلا برای امتحان اطلاعیه‌ای دادیم که شامل همه مشکلاتی است که دانشجو در امتحان ممکن است با آن مواجه شود. حدود 50 درصد دانشجویان این اطلاعیه‌ها را خوانده‌اند و مواردی را رعایت نمی‌کنند.

برگزاری آزمون آزمایشی برای نوورودی‌ها

ما آزمون آزمایشی قبل امتحانات برای دانشجویان ورودی گذاشتیم و از 3700 دانشجو ، 2500 دانشجو شرکت کردند و بقیه دانشجویان شرکت نکردند. هدف این بود که دانشجویان با سامانه آشنا بشوند و سامانه یک بار بررسی شود و اگر دچار مشکلی شد، بررسی کنیم و آن را برطرف کنیم. اما متاسفانه دانشجویان استقبال نکردند. مثال دیگر اینکه در آزمون یک‌سری تنظیمات وجود دارد اما دانشجویان اطلاعیه‌ها را نمی‌خوانند، اطلاعی ندارند و اعتراض می‌کنند. از این دست موارد که با آن مواجه می‌شویم، بسیار زیاد است.

امکان استفاده یک کاربر با دو دستگاه

چرا امکان بارگزاری فیلم در سیستم دشوار است؟

یکی از مشکلاتی که دانشجویان دارند مشکل بارگزاری فایل است. در بارگزاری صدا و متن مشکلی نداریم اما در ویدیو کمی مشکل داریم که بازهم مشکل سامانه نیست بلکه مشکل اینترنت است. چون سرعت آپلود فایل پائین است. اگر هم می‌خواهند فیلم سریع‌تر بارگزاری شود، می‌توانند فیلم را در آپارات قرار بدهند و لینک را در سامانه بگذارند.

آیا امکان استفاده یک کاربر با دو دستگاه وجود دارد؟

در اوایل آبان ماه که با مشکل سروری مواجه شدیم، امکان اینکه یک کاربر با دو ابزار وارد شود را بستیم. بعد از اضافه شدن سرورها این امکان مجدد وجود دارد و دانشجویان و استادان می‌توانند با دو دستگاه وارد سامانه بشوند. البته زمان امتحانات نیز به دلیل مسائل امنیتی این امکان را مجددا بستیم و بعد از امتحانات بازخواهد شد.

خبرنگار: فاطمه ملک پائین