دروس مطالعات کودکی راه‌اندازی شود

دکتر هادی خانیکی، استاد ارتباطات و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در همایش ملی سلامت و رسانه به ارائه دیدگاه های خود پرداخت.

به گزارش عطنا خانیکی در رابطه با مفاهیم موجود در مساله تربیت کودک و رسانه ها گفت: دوره گذشته برای کودک جایی قائل نشدیم چون باید به سرعت از دوره کودکی بگذرد اما در دوره و تعریف جدید جایی برای کودک در نظر گرفته شده است.از این موقعیت باید با شتاب بیشتریگذر کرد. شاید این تعبیر درست باشد که بزرگسالان هستند که باید کودک را از دالان کودکی به سلامت به نقطه روشنی در بزرگسالی برسانند.

وی افزود: مفهوم جدیدی در بررسی اوضاع کودکی در دوره پسا مدرن باز می شود که به جای تکیه بر کمبودها، سعی می شود افزوده ها را در دوره های کودکی دنبال شود. یعنی کودکی ویژگی هایی دارد که کاش ما بزرگسالان هم آن را داشتیم.کنجکاوی ای که کودک دارد و دغدغه ای که کودک دارد بزرگسال کمتر ندارد.

او خاطر نشان کرد: کاش توانایی ذهنی بی همتا را در یادگیری داشتیم. هرچه سن بالاتر می رود قدرت یادگیری کاهش پیدا می کند. توانایی طرح پرسش های عمیق فلسفی را به زبان ساده از ویژگی های بارز کودکان است.

خانیکی ادامه داد: کاش زمینه خلق آثار هنری بدون آموزش در ما نیز وجود داشت، خلاقیتی که در دنیای کودک وجود دارد. کودک مایه رشک بزرگسالان است. کودکی چیزهایی دارد که بزرگسالان ندارد. وجود تفکر دالان سیاه حتی در دوران مدرن وجود ندارد که کودک باید عقلش رشد پیدا کند و جامعه پذیر شود.

او تصریح کرد: اگر تحول دوران کودکی را دنبال کنیم در دوره مدرن و پسا مدرن، نقطه اشتراک‌شان قائل شدن به تمایز است. یعنی کودکی را جدا از بزرگسالی فهمید. این واژه خیلی ساده به نظر می رسد اما پشت آن تقسیم بندی و تفکیک هایی را می طلبد  که بسیار سخت است.

خانیکی همچنین عنوان کرد: کودک برخوردار از عقلانیت است اگرچه با دوره بزرگسالی متفاوت است و معنای عقلانیت در دوره کودکی این نیست که کودک بی نیاز از رشد و پرورش عقلانی است بلکه یک هسته ی عقلانی در کودک وجود دارد و ما باید یاد بگیریم که با کودک معقول سخن بگوییم. نیازمند این هستیم که به مقوله ای تحت عنوان مطالعات کودکی واردشویم.

ارتباط گران، روانشناسان و سایر علوم مرتبط، باید مطالعات کودکی را به عنوان ترمی در چارت تحصیل و تدریس خود را، قبول کنند. مطالعات کودکی یک مقوله جدید و مهمی است که باید در ایران به آن توجه شود. مطالعات کودکی با مطالعات کودکان متفاوت است. اگر به مطالعات کودکی پرداختیم دو نقد در زمینه علوم اجتماعی و روانشناسی در آن مطرح است: نقد روانشناسی مربوط به نقد سنت نظریه رشد با محوریت پیاژه آغاز می شود که مطالعه کودک در چگونگی شکل گیری بزرگسالی مطرح است. این به معنای این نیست که باید این مطالعات را کنار گذاشت.فقدان یا ضعف و نگاه انتقادی به این نظریه را باید  بررسی کرد.

استاد دانشگاه علامه اظهار داشت: در روانشناسی رشد، به متن فارغ از زمینه پرداخته می‌شود. درحالی که ما بیشتر باید به  متن اجتماعی توجه کنیم. نگاهی که حوزه ارتباطات هم به همین زمینه نزدیک می شود و تاکید بر کنش متقابل محیط  و کودک، که محیط اجتماعی زمینه اصلی رشد است و فرآیندی که رشد را شکل می دهد ارتباطات است.

وی در خصوص نقد رسانه ها بیان کرد: اگر بخواهیم رسانه ها را نقد کنیم از این جهت وارد شویم. رسانه ها ذیل مفهوم بزرگتر به عنوان ارتباطات قرار دهیم، رسانه ها گاهی با نقش هایی می توانند ارتباطات را تقویت کنند ولی گاهی رسانه می شود نارسانه و باعث نارسایی می شود.ارتباطات خیلی مهم تر است.چون عنصر اصلی آن  انسان ها هستند.

خانیکی گفت: انسان ها می توانند هم را بفهمند و با هم گفتگو کنند. کسی در حوزه ارتباطات مدعی نیست که همیشه رسانه ها باعث تعمیم گفتگو می شوند.در جایی رسانه ها حتی گروه ها و رسانه های مجازی دنیای بسته ای را بوجود می آورند که باعث ایجاد فاصله می شوند.

اگر بخواهیم مطالعات جدیدی در رابطه با کودکی بپردازیم در کنار یا بالاتری از مساله روانشناسی رشد به گونه ای که کودک را در محیط اجتماعی تعریف می کند بپردازیم.