از «سوگ ابراز نیافته» برای قربانیان کرونا تا نحوۀ همدردی با خانواده آنها

بر اساس آمارهای وزارت بهداشت تاکنون بیش از سه هزار نفر جان خود را بر اثر بیماری کووید-19 از دست داده‌اند که بر همین اساس، خانواده‌های بسیاری هم داغ‌دار عزیزانشان شده‌اند که البته باتوجه به عدم امکان برگزاری مراسم ترحیم به سبک گذشته و رعایت پروتکل‌های بهداشتی این خانواده‌ها نتوانسته‌اند سوگ ناشی از «از دست دادن عزیزشان» را نیز به خوبی ابراز کنند.

به گزارش عطنا و به نقل از ایسنا، فریبرز درتاج، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی و رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران گفت: به طور کلی برگزاری مراسم سوگواری در قالب یک مراسم مذهبی، شرایطی را برای بازماندگان فرد متوفی فراهم می‌کند که آنها تا حد زیادی از شوک از دست دادن عزیزان خارج می‌شوند و در مورد از دست دادن فرد متوفی آگاهی و درک بیشتری دارند؛ حسن دیگر این‌گونه مراسم‌ها ایجاد حلقه حمایتی برای برخورد با غم و اضطراب ناشی از دست دادن فرد متوفی است که حلقه حمایتی برای افراد بازمانده این امکان را فراهم می‌کند تا غم و سوگ خود را تجربه کنند.

وی افزود: اما باتوجه به شرایط موجود و عدم امکان برگزاری مراسم ترحیم و عدم وجود حلقه‌های حمایتی به ویژه در شرایطی که فوت به صورت یک اتفاق غیرمنتظره مانند بیماری کرونا رخ دهد، باعث می‌شود افراد بازمانده اصولا در دو زمینه «برون رفت از شوک از دست دادن فرد متوفی» و «تجربه سوگ ناتمام»، دچار مشکل شوند. این درحالیست که شوک ناشی از «از دست دادن یک فرد» یکی از مراحل روانی طبیعی است که در همه سوگ‌ها تجربه می‌شود و اگر این شوک برای مدت طولانی یعنی حدودا بیشتر از یک هفته ادامه یابد، ممکن است موجب اختلال روانی شود.

معاون پژوهشی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تاکید کرد: در این موقعیت‌ها ما با فردی مواجه هستیم که هنوز از دست دادن عزیزش را قبول نکرده و با واقعیت از دست دادن و مرگ روبه‌رو نشده است؛ در واقع این افراد اصولا در گفتار خود واقعیت از دست دادن عزیزشان را قبول می‌کنند، اما از نظر احساسی و هیجانی با این موضوع روبه‌رو نشده‌اند و هنوز با واقعیت از دست دادن کنار نیامده‌اند.

استاد دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه درباره «سوگ ناتمام» گفت: سوگ ناتمام یعنی فرد فرصت روبه‌رو شدن با حس خود درباره فرد فوت شده را نداشته است، اصولا در مواقعی که ما با یک مرگ یکباره روبه‌رو هستیم، این مسئله مشاهده می‌شود، زیرا بر خلاف از دست دادن‌هایی که انتظار آن را می‌کشیم و فرصت این را داریم که در فاصله زمانی مشخص آماده فوت فرد باشیم، این فرصت برای خداحافظی و کنار آمدن با احساسات در مرگ‌های غیرمنتظره وجود نخواهد داشت. در اینجا باید آگاه باشیم که سوگ ناتمام منجر به بالا رفتن اضطراب می‌شود و این امر باید در قالب یک اضطراب با آن برخورد شود که البته عدم رسیدگی به این موضوع منجر به سرکوب احساسات در افراد بازمانده می‌شود.

باتوجه به اینکه در شرایط کنونی باید از اجتماعات خودداری کرد و امکان ایجاد حلقه‌های حمایتی در قالب برگزاری مراسم‌ها وجود ندارد و ممکن است افرادی باشند که با مرگ و از دست دادن عزیزشان به صورت یکباره روبه‌رو شده باشند، در همین راستا رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران گفت که می‌توان با استفاده از فضای مجازی با این افراد همدردی کرد.

درتاج همچنین نحوه تسلی خاطر دادن به افرادی که عزیزشان را بر اثر ویروس کرونا از دست دادند را توضیح داد و یکی از راه‌های درمان و کمک به خروج از شوک بازماندگان را تکرار موقعیت از دست دادن فرد متوفی عنوان کرد.

وی ادامه داد: برای کمک به این افراد می‌توان در مورد نحوه فوت، مدت بستری بودن، شرایط و عوامل ایجاد شده در بیماری، نحوه خاکسپاری و هر موضوع دیگری که یادآوری فوت فرد متوفی باشد، سوال کرد. در اینجا تکرار هر موضوع که به او خاطر نشان کند که آن عزیز فوت شده، به طور ناخودآگاه کمک می‌کند تا فرد از شوک از دست دادن متوفی خارج شود.

به گفته این روانشناس، در خصوص مشکل سوگ ناتمام که بعد از چند روز از فوت و مراسم خاکسپاری خودش را نشان می‌دهد، کمک و همیاری ما شامل مواردی است که به فرد بازمانده این امکان را می‌دهد که احساسات خود را به جای سرکوب بیان کند و بیرون بریزد. یکی از روش‌هایی که در اینجا می‌توان به سادگی در بستر فضای مجازی انجام داد، این است که فرد بازمانده را وادار کنیم در خصوص فرد متوفی خاطرات خودش را مرور کند، برای اینکار می‌توان از عکس‌های فرد متوفی نیز استفاده کرد.

درتاج یادآور شد: پس از شروع برون‌ریزی که اصولا به همراه گریه‌های شدید است، بهتر است اجازه دهیم فرد به صورت کامل خود را تخلیه کند و جلوی احساساتش را نگیرد. به این وسیله به فرد کمک می‌کنیم تا با احساساتش روبه‌رو و سوگ او کامل شود.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران در پایان اعلام آمادگی کرد که این انجمن با برخورداری از روانشناسان حاذق آماده خدمات دهی به مردم است تا با صحت و سلامت روانی بیشتر، شرایط به وجود آمده را سپری کنند.