پژوهش‌های میان‌رشته‌ای ارزش سیاستگذاری تمدنی پیدا کرده‌اند

نخستین نشست از سلسله نشست‌های بحث‌های میان‌رشته‌ای با عنوان «بازمفهوم‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای و چالش‌های پیش رو» در سالن جلسات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی «سمت» برگزار شد.
به گزارش عطنا، نخستین نشست از سلسله نشست‌های بحث‌های میان‌رشته‌ای با عنوان «بازمفهوم‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای و چالش‌های پیش رو» در سالن جلسات سازمان «سمت» برگزار شد.

حمیدرضا خادمی، رئیس پژوهشکده تحقیق و توسعه «سمت» در ابتدای این نشست به ارائه توضیحاتی درباره سلسله نشست‌های بحث‌های میان‌رشته‌ای در سازمان «سمت» پرداخت و این مباحث را از ضرورت‌های علوم انسانی در جوامع دانشگاهی امروز برشمرد.
وی تصریح کرد که این سلسه نشست‌ها در سازمان «سمت» به صورت تخصصی و با استادان برجسته مطالعات میان‌رشته‌ای، برگزار خواهد شد که نخستین نشست آن با عنوان «بارمفهوم‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای و چالش‌های پیش رو» با سخنرانی «علی خورسندی طاسکوه»، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار می‌شود.

خورسندی طاسکوه، سخنران این نشست در ابتدای سخنان خود بیان کرد: «ایده میان‌رشته‌ای در ایران، خوب فهم و اجرا نشده است. برای مثال از عبارت «رشته میان‌رشته‌ای» استفاده می‌شود، که خود تعبیری متناقض است. از سوی دیگر، جامعه علمی و سیاستگذاری آموزشی ما گرفتار یکسری «رشته بازار» و «بازی گرایش ها» در حوزه میان‌رشته‌ای شده‌ است و این نقض غرض جریان تکامل علم ‌و آموزش عالی است.

او ادامه داد: رشته‌های بسیاری وجود دارند که خود استاندارد رشته بودن را ندارند، ولی چندین گرایش برای‌ آنها تولید شده است. سازمان ناظری مانند «سمت»، می‌تواند به لحاظ تغییر نگرش و جهت گیری های تولید دانش و ایجاد ساختارهای جدیدی علمی کمک بسیاری کند. ما در این زمینه نیاز به تجربه زیسته و‌ مطالعات بین المللی داریم.

وی همچنین در تعریف میان‌رشتگی، گفت: میان‌رشتگی فرآیندی است تلفیقی (از دانش‌ها، تجارب، مهارت‌ها و روش‌ها) و برنامه ریزی شده که موضوع آن پیچیده و چندوجهی است که هدف آن مسئله‌شناسی و مسئله‌گشایی است. بنابراین میان‌رشتگی یک امر فانتزی نیست و تحقق آن باید برای اساس پلن و پروتکل مشخص باشد. چرا که میان‌رشتگی واژه‌ای سهل‌الفهم، ولی فعالیتی صعب‌الحصول است.

خورسندی طاسکوه افزود: یک پژوهش میان‌رشته‌ای، زمانی اصالت دارد که کاربردی (عمدتاً) سودمند و روشمند باشد. اساس پژوهش میان‌رشته ای در مسئله‌مندی و فرآیندی بودن آن است و اساس آموزش میان‌ رشته ای آن اتفاقات مربوط به یادگیری است که باید در کلاس درس و در برنامه درسی و روش تدریس گروهی و یادگیری تیمی اتفاق بیفتد.

او تصریح کرد: میان‌رشتگی معطوف به عمل است. در فرآیندها باید میان‌رشته‌نگر باشیم، نه اینکه مدام رشته‌های میان‌رشته‌ای تولید کنیم. ایجاد رشته یا گرایش‌های میان‌رشته‌ای، هدف نیست و اصلاً مفید هم نیست. در واقع، ایجاد ساختار سازمان‌یافته جدید آموزش به نام رشته میان‌رشته‌ای، الزماً فعالیت میان‌رشته‌ای نیست.

این استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، بیان داشت: این پژوهش‌ها از چنان اهمیتی برخوردار شده‌اند که ارزش سیاست‌گذاری تمدنی پیدا کرده‌اند. مسئله مشترک، زبان و فهم مشترک، اصل بنیادین در اثربخشی و تحقق پژوهش‌های میان‌رشته‌ای است. فاز نخست و کلیدی در پژوهش های میان رشته ای مسئله‌شناسی است نه تولید ساختارهای متناقض رشته های میان رشته ای جدید. این امر مستلزم حضور متخصصان چندین رشته اصلی و مرتبط با موضوع است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در پایان به بررسی مراحل طراحی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و مهارت‌های پژوهشگران میان‌رشته‌ای پرداخت و به پرسش‌های حاضران در جلسه، پاسخ داد.