مهدی تقوی: باید تمام نقشه‌های ترامپ را لو رفته بدانیم

مخالفت اغلب مشتریان نفتی ایران و فشارهای سیاسی به ترامپ باعث شد تا سال گذشته وزیر خارجه آمریکا در یک نشست خبری مشترک با استفان منوچین، وزیر خزانه‌داری این کشور اعلام کند دولت ترامپ کشورهای چین، هند، ایتالیا، یونان، ژاپن، کره جنوبی، تایوان و ترکیه را به طور موقت از اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران معاف کرده است. این در حالیست که واشنگتن پیشتر اعلام کرده بود هیچ کشوری از تحریم‌های نفتی ایران مستثنی نخواهد شد.
دوره معافیت نفتی این کشورها در حالی طی شد که روسای انرژی و بین الملل آنها با مذاکرات متعدد سعی در تمدید این دوره داشتند. اما این معافیت تمدید نشد.
چرا که ترامپ اعتقاد داشت در دنیا نفت به اندازه کافی تولید می شود که بتوان به همکاری با ایران در این عرصه پایان داد. کاخ سفید نیز دوم اردیبهشت سال جاری طی بیانیه‌ای اعلام کرد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم گرفته است معافیت مشتریان نفت ایران از اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران را تمدید نکند. تصمیم عدم‌تمدید معافیت‌ها با هدف به صفر رساندن صادرات نفت ایران و قطع دسترسی ایران به منبع اصلی درآمد خود اتخاذ شده است. موضوعی که اکثر کارشناسان حوزه انرژی آن را به دلیل هزینه ‌های بسیار زیاد تحریم آمریکا برای خریداران نفت ایران، این امر را ناممکن می دانند.
مردی که هیچ چیز از سیاست نمی‌داند و تنها با تکیه بر اینکه فردی اقتصادی و رسانه‌ای است می‌خواهد جهان را با نظرات اشتباه خودش تغییر دهد.
مهدی تقوی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در این رابطه می گوید: اگر کمی به عقب باز گردیم می‌بینیم که دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا گفته بود که نه‌تنها فروش نفت ایران را به صفر می‌رساند بلکه تولیدات و فروش فولاد ایران را هم متوقف خواهد کرد و با استفاده از ابزاری به نام تحریم ایران را در گسترش این صنعت متوقف خواهد کرد. آنچه مشخص است دیگر باید همه نقشه‌های دونالد ترامپ را لو رفته بدانیم. مردی که هیچ چیز از سیاست نمی‌داند و تنها با تکیه بر اینکه فردی اقتصادی و رسانه‌ای است می‌خواهد جهان را با نظرات اشتباه خودش تغییر دهد.
به گفته این اقتصاددان ایرانی تحریم‌های دور جدید آمریکا شاید فروش نفت ایران را با کاهش محسوسی روبه‌رو کرده است ولی از سوی دیگر باعث شد تا حمایت‌ها از جمهوری اسلامی ایران هم بیشتر شود و در چنین وضعیتی می‌بینیم که کشورهایی مانند چین که از قدرت‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شود به سمت ایران آمده حتی از خرید نفت از جمهوری اسلامی حمایت کرده است.
تنها یک ماه بعد خبرگزاری رویترز روز یکشنبه ۵ خرداد در گزارشی اعلام کرد: واردات نفت چین از ایران در ماه آوریل (فروردین/ اردیبهشت) نسبت به یک ماه پیش از آن «مارس» (اسفند/ فروردین) روزانه حدود ۲۴۰ هزار بشکه افزایش یافت.
میزان واردات چین در ماه آوریل (فروردین/ اردیبهشت) روزانه به ۷۸۹ هزار و ۱۳۷ بشکه در روز رسید، درحالی که این میزان در ماه مارس (اسفند/ فروردین) تنها ۵۴۱ هزار و ۱۰۰ بشکه بود.
این رشد واردات نفت از ایران توسط سایر کشورها نیز ادامه پیدا کرد. همزمان با این افزایش تقاضا قیمت نفت در بازارهای جهانی رو به افزایش گذاشت. به گونه ای که رویترز پنج شنبه ۹ خرداد گزارش داد: امروز در بازارهای جهانی قیمت نفت برنت ۴۰ سنت افزایش یافت و به محدوده ۷۰ دلار در هر بشکه رسید. قیمت نفت که طی روزهای گذشته با خبر تحریم نفتی ایران و ونزوئلا به قیمت ۷۴ دلار افزایش یافته بود در چند روز گذشته با خبر افزایش ذخایر نفت آمریکا به زیر ۷۰ دلار برگشت اما امروز روند صعودی قیمت نفت با کاهش ذخایر نفت آمریکا آغاز شده است.
همزمان با این رویداد، یک مقام ارشد دولت آمریکا به هنگ کنگ نسبت به عدم اجرای تحریم های واشنگتن علیه ایران هشدار داده و گفته بود، به دولت چین اطلاع داده شده که هر نهادی که با نفتکش حامل نفت ایران ارتباط داشته باشد، خود را در معرض تحریم های آمریکا قرار می دهد.
اما سخنگوی وزارت تجارت و توسعه اقتصادی هنگ کنگ با رد این هشدار آمریکا گفت: دولت هنگ کنگ تحریم های شورای امنیت سازمان ملل را «به دقت» اجرا می کند، اما این تحریم ها، «هیچ گونه محدودیتی بر صادرات نفت ایران اعمال نمی کند.»
همزمان سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز در اظهاراتی ضمن رد هشدارهای واشنگتن به هنگ کنگ در مورد ارائه خدمات به نفتکش حامل نفت ایران گفت، «قراردادهای عادی خرید انرژی» بین جامعه بین المللی و ایران اقدامی در چهارچوب مقررات بین المللی، معقول و قانونی است که باید مورد احترام و حمایت قرار گیرد.
سخنگوی وزارت خارجه چین همچنین بار دیگر بر مخالفت کشورش با اعمال قوانین داخلی امریکا در آنسوی مرزهای این کشور و تحریم های یکجانبه واشنگتن تاکید کرد.
شکست آمریکا در اقدام برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران با گذشت حدود یک ماه از عدم تمدید معافیت نفتی ۸ کشور در حالی نزدیک به اثبات است که مقامات ایرانی راهکارهایی برای فروش نفت به مشتریان پیدا کرده و با همکاری این کشورها مسیرهای جدیدی را برای دور زدن تحریم های آمریکا پیدا کرده اند.
یک مقام آمریکایی پنجشنبه (۹ خرداد/ ۳۰ مه) اعلام کرد کشورهایی که هنوز به سقف معین‌شده از سوی آمریکا برای واردات نفت از ایران نرسیده‌اند می‌توانند تا زمان رسیدن به سقف مورد نظر به خرید نفت از ایران ادامه دهند.
از سوی دیگر خبرگزاری اسپوتنیک در گزارش نوشت: طبق اطلاعات گمرک چین، پکن واردات نفت خام ایران را در آخرین ماه قبل از انقضای مهلت معافیت های آمریکا ، به شدت افزایش داد. طبق گزارشات، چین ۳.۲۴ میلیون تن نفت ایران را درآوریل خرید که ۲۱ درصد بیشتر از سال گذشته و ۴ درصد بیشتر از مارس ۲۰۱۹ بود.
گزارشات اخیر نشان می‌دهد پکن تصمیم داشته پس از پایان مهلت معافیت ها در می ۲۰۱۹، واردات نفت از ایران را متوقف کند ولی برخی تحلیلگران می گویند چین هنوز هم می تواند خرید از ایران را با مقدار کمتر از طریق کانال‌های غیررسمی از سر بگیرد.
در واقع واردات نفت کشورهای آسیایی از ایران نسبت به ماه مارس ۳.۲ درصد رشد داشته است. به گفته منابع آگاه، در ماه مارس واردات نفت ایران توسط چین به بالاترین میزان طی حدود ۵ سال گذشته رسید و این کشور حدود ۸۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرد.
این خبر در بحبوحه اعلام خبر پیروی چین از تحریم‌های آمریکا و توقف واردات نفت از ایران پس از لغو معافیت‌ها توسط واشنگتن رسید. اما امیرحسین زمانی نیا، معاون وزیر نفت ایران در پنجم ماه می گفت که ایران قصد دارد فروش نفت خود را از طریق مکانیزم های بازار خاکستری حتی پس از لغو معافیت ها ادامه دهد.
در این حال بر اساس گزارش رویترز صادرات نفت ایران در ماه آوریل سال جاری به بازارهای آسیایی به بالاترین میزان در ۹ ماه منتهی به آن رسید. چین، هند و ژاپن در مجموع روزانه ۱.۶۲ میلیون بشکه نفت از ایران طی ماه آوریل وارد کردند.
در واقع واردات نفت کشورهای آسیایی از ایران نسبت به ماه مارس ۳.۲ درصد رشد داشته است. به گفته منابع آگاه، در ماه مارس واردات نفت ایران توسط چین به بالاترین میزان طی حدود ۵ سال گذشته رسید و این کشور حدود ۸۰۰ هزار بشکه نفت از ایران خریداری کرد.
مهمترین موضوع برای فروش نفت ایران تبادلات مالی و مسیرهای انتقال پول نفت از سمت مشتریان به ایران است. به گفته رئیس کل بانک مرکزی آمریکا نمی‌تواند مسیر دریافت پول نفت ایران را ببندد.
عبدالناصر همتی در راهپیمایی روز قدس با بیان اینکه تلاش های آمریکا و متحدانش برای به زانو درآوردن ایران بی نتیجه بوده است، گفت: ما مسیرها و روندهایی را برای دریافت درآمدهایمان پیدا کردیم. آمریکا و متحدانش قرار بود سال گذشته ایران را به زانو درآورند که البته تمام تلاش هایشان بی نتیجه بود و امسال شرایط بهتری داریم و محکم در این مسیر ایستاده ایم و خوشبختانه در شرایط فعلی ثبات اقتصادی نیز برقرار شده است.
ماجرای به صفر رساندن صادرات نفت ایران سالها پیش توسط آمریکا و متحدانش آغاز شد. اما طی این سالها با ناکامی هرچه تمامتر شاهد افزایش تولید و فروش نفت و ارتقاء جایگاه ایران در بازارهای بین المللی بودند. اگرچه بخش خصوصی به عنوان پیشرو در بازاریابی و فروش نفت ایران نیاز به حمایت دقیق و حساب شده دولت دارد اما این حمایت در لبه پرتگاهی قرار دارد که آن سوی آن بابک زنجانی ها در انتظار چپاول اموال و دارایی های مملکت هستند. از این رو دستگاه دیپلماسی و وزارت نفت در رابطه تنگاتنگ اقدام به هم فکری برای یافتن راهکارهای محکم برای دور زدن تحریم‌های آمریکا کرده اند. در این رابطه بیژن زنگنه وزیر نفت گفت: اگرچه نمی‌توانم در این‌ خصوص صریح صحبت کنم اما وزارت امور خارجه، مدیریت کار را تحت نظارت و سیاست‌های شورای عالی امنیت ملی لحاظ می کند، وزارت نفت نیز با آن‌ها بسیار هماهنگ است.
«رستم قاسمی» وزیر اسبق نفت نیز روز جمعه در حاشیه مراسم راهپیمایی روز قدس در مورد تلاش های دولت آمریکا مبنی بر به صفر رساندن فروش نفت ایران گفت: دولت آمریکا این هدف را اعلام کرده است اما همانطور که اکثر مسئولان و رهبری اعلام کرده اند دنیا بزرگ است و ایران هم کشور توانمندی در حوزه های مختلف است. بنابراین آمریکایی ها قادر نیستند فروش نفت ایران را به صفر برسانند. کما اینکه قبلاً نتوانسته اند و در آینده هم نخواهند توانست نفت ایران را از بازار حذف کنند.